Στο γύψο της λιτότητας για 30 χρόνια!
Ο ι πανηγυρισμοί της κυβέρνησης Παπανδρέου για την, τάχα, διάσωση του ελληνικού καπιταλισμού από τη χρεοκοπία –μέσω των ευρωαποφάσεων της 21ης Ιουλίου– είναι παντελώς αδικαιολόγητοι. Η δήλωση της Μέρκελ, μόλις επέστρεψε στο γερμανικό έδαφος μετά τη σύνοδο των ηγετών της ΕΕ, δεν αφήνει κανένα περιθώριο για αυταπάτες: «Όσα δώσαμε, θα τα πάρουμε πίσω στο πολλαπλάσιο…». Και όπως συνήθως, η καγκελάριος της ευρωπαϊκής υπερδύναμης λέει τις αλήθειες της κυρίως όταν απευθύνεται στο κοινό της.
Η συμφωνία προβλέπει δάνειο 109 δισ. ευρώ –περίπου ισόποσο με το δάνειο των 110 δισ. ευρώ του Μαΐου του 2010– προς το ελληνικό δημόσιο και τις τράπεζες, με μικρότερο επιτόκιο –γύρω στο όχι ευκαταφρόνητο 6%– και με μεγαλύτερες προθεσμίες αποπληρωμής, μαζί με την επιμήκυνση της αποπληρωμής του «ακριβού» δανείου του 2010.
Αναδιάρθρωση
Προβλέπει επίσης μια συντηρητική
«αναδιάρθρωση» του ελληνικού χρέους: κούρεμα των παλιών «τοξικών»
ομολόγων κατά 21%, με αντάλλαγμα την αντικατάστασή τους από νέα ομόλογα,
εγγυημένα από το EFSF (Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής
Σταθερότητας). Προβλέπει ενίσχυση των ελληνικών τραπεζών –που θα
«απορροφήσουν» με τη μορφή ενισχύσεων ή εγγυήσεων ξανά ένα σημαντικό
τμήμα των δανείων του δημοσίου– και εγγύηση της συνέχειας στη
χρηματοδότησής τους μέσω της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας… Τέλος, η
συμφωνία υπογραμμίζει ότι αυτές οι «βοήθειες» είναι δάνεια που θα πρέπει
να αποπληρωθούν μέχρι την τελευταία δεκάρα –και επαναλαμβάνουμε με
επιτόκιο περί το 6%, δηλαδή σημαντικά υψηλότερο από αυτό με το οποίο
δανείζεται π.χ. η Γερμανία…
Σε αντάλλαγμα, η κυβέρνηση ΓΑΠ
δεσμεύτηκε απέναντι στην ΕΕ, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ για ένα 30ετές πρόγραμμα
αυστηρής λιτότητας. Το Μνημόνιο και το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα θα πρέπει
να τηρηθούν απαρέγκλιτα (με ιδιαίτερη έμφαση στο πρόγραμμα των
αποκρατικοποιήσεων, όπου θεσπίζονται «εγγυήσεις» και αυστηρές νόρμες
επιτήρησης). Ταυτόχρονα εμφανίστηκαν ήδη στον Τύπο οι πρώτες «διαρροές»
που προειδοποιούν ότι, για να στηρίξει τη συμφωνία με την τρόικα, η
κυβέρνηση ΓΑΠ έχει δεσμευτεί να ετοιμάσει για το φθινόπωρο ένα νέο
Μνημόνιο, με ακόμα σκληρότερους όρους από τις κατάπτυστες συμφωνίες του
2010 και το Μεσοπρόθεσμο.
Στο πλαίσιο της ήπιας
«αναδιάρθρωσης» του ελληνικού χρέους προβλέπεται και μια διαδικασία
«επιμήκυνσης» (roll over) για τα ομόλογα που δεν θα υποστούν το κούρεμα
του 21%. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν τα ομόλογα όπου έχουν τοποθετήσει
τα αποθεματικά τους τα ασφαλιστικά ταμεία. Η κυβέρνηση προσπάθησε να
παρουσιάσει ως επιτυχία την εξαίρεση των ταμείων από το «κούρεμα». Στην
πραγματικότητα πρόκειται για νάρκη στα θεμέλια του ασφαλιστικού
συστήματος.
Ταμεία
Σήμερα, το σύνολο των
αποθεματικών των ταμείων –περίπου 28 δισ. ευρώ– είναι τοποθετημένα σε
ομόλογα δημόσιου χρέους, που η λήξη τους θα «επιμηκυνθεί» κατά 15 ως 30
χρόνια. Την ίδια περίοδο το ασφαλιστικό σύστημα μπαίνει σε περίοδο
«ωρίμανσης» –τα ταμεία θα πρέπει να πληρώσουν συντάξεις και εφάπαξ στη
μαζική γενιά πλήρους απασχόλησης, που μπήκε στη δουλειά μετά το 1980 και
που φτάνει στο όριο συνταξιοδότησης. Μη έχοντας στη διάθεσή τους τα
αποθεματικά, θα στραφούν υποχρεωτικά στο δανεισμό… από τις τράπεζες και
ταυτόχρονα θα πιέσουν τους ασφαλισμένους να δεχθούν νέες θυσίες. Οι
συμφωνίες, για τις οποίες πανηγυρίζουν οι «σοσιαλιστές» του ΓΑΠ,
ανοίγουν το δρόμο για την κατάργηση του εφάπαξ και τη μετατροπή των
συντάξεων σε φιλοδωρήματα.
Οι συνέπειες αυτών των συμφωνιών
πάνω στη Λερναία Ύδρα του χρέους θα είναι κυριολεκτικά ανεπαίσθητες. Ο
Σαρκοζί έκανε λόγο για μείωση του ελληνικού χρέους κατά 54 δισ. ευρώ, ο
ΓΑΠ μίλησε για μείωση κατά 26 δισ. ευρώ, ενώ ο αρμόδιος υπουργός
Οικονομικών Ευάγγελος Βενιζέλος, σεμνότερα, φρόντισε να μη δώσει κανένα
στοιχείο για την προσδοκώμενη μείωση του χρέους, παρά την ομοβροντία των
σχετικών ερωτήσεων. Παρεμπιπτόντως, το ελληνικό δημόσιο χρέος –παρά τις
ανάλογες υποσχέσεις του 2010– πρόκειται να εκτιναχθεί στην περιοχή των
350 δισ. ευρώ…
Η σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση του ΓΑΠ, οι
δεξιές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, η ΕΕ και η ΕΚΤ μένουν προσκολλημένοι στην
παραδοσιακή συνταγή: διαδοχικά προγράμματα λιτότητας, με στόχο να
φορτωθεί το βάρος της κρίσης στις πλάτες των μισθωτών και των λαϊκών
μαζών. Διαδοχικά προγράμματα δανεισμού για να αποπληρωθούν τα χρέη
προηγούμενων πανάκριβων δανείων, με αποτέλεσμα τη διόγκωση των δημοσίων
χρεών και με σχεδόν αποκλειστικό κριτήριο την προστασία των τραπεζών και
την επιβίωση των παράλογων χρηματοπιστωτικών «προϊόντων» της
προηγούμενης 20ετίας, παρά την αποδεδειγμένη πλέον τοξικότητα και
επικινδυνότητά τους.
Αδιέξοδο
Η συνταγή αυτή είναι
σε πλήρες αδιέξοδο. Ο Krugman, από τις στήλες των «New York Times»,
προειδοποίησε ότι πιθανότατα βαδίζουμε προς ένα νέο σοβαρό «επεισόδιο»
ύφεσης στην παγκόσμια οικονομία. Αυτό το ενδεχόμενο θα μετατρέψει τις
ακροβασίες του ΓΑΠ και των Ευρωπαίων φίλων του σε απελπισμένο πήδημα στο
κενό.
Η απόφαση των ηγετών της ευρωζώνης υπογραμμίζει ότι το
σχέδιο αφορά «αποκλειστικά και μόνο την Ελλάδα». Όλοι όμως γνωρίζουν ότι
η κρίση του δημοσίου χρέους ξεφεύγει πλέον από κάθε έλεγχο σε πολλές
χώρες: Ιρλανδία, Ισπανία, Πορτογαλία, Βέλγιο, Ιταλία κ.λπ. Σε μια
οικονομία με το μέγεθος της ιταλικής, αν σκάσει η φούσκα, θα απαιτήσει,
με τα κριτήρια του προγράμματος για την Ελλάδα, παρέμβαση του
«μηχανισμού στήριξης» με πόρους της τάξης του 1,5 τρισ. ευρώ (Γ. Μηλιός,
«Αυγή» 24/7).
Ακόμα και μετριοπαθείς οικονομολόγοι, που
σκέφτονται όμως έξω από το στενό κορσέ της νεοφιλελεύθερης ορθοδοξίας,
όπως ο Γ. Βαρουφάκης, σχολίασαν με απλό τρόπο την απόφαση των
ευρωηγετών: «τόσα λίγα, τόσο αργά…». Αντίστοιχα, ο Κ. Βεργόπουλος, αφού
υπογράμμισε ότι το ελληνικό χρέος αποβαίνει μη-διαχειρίσιμο κυρίως λόγω
του Μνημονίου, έθεσε ως όρο για την «υπέρβαση» της κρίσης το «να πάψουν
να θεωρούνται ταμπού τα προνόμια και τα δικαιώματα του αφηρημένου
χρήματος».
Αριστερά
Ασφαλώς η ριζοσπαστική Αριστερά
οφείλει μια δέσμη πιο προωθημένων θέσεων: απονομιμοποίηση του χρέους, με
άμεση αθέτηση πληρωμών προς τους ντόπιους και διεθνείς τραπεζίτες και
τοκογλύφους και με προοπτική την οριστική διαγραφή του. Πραγματική
πολιτική αναδιανομής εισοδήματος, με αυξήσεις στους μισθούς και τις
συντάξεις, με αύξηση των κοινωνικών δαπανών και προστασία του δημόσιου
συστήματος υγείας, εκπαίδευσης, ασφάλισης. Σύγκρουση με τα βαμπίρ του
νεοφιλελευθερισμού, ειλικρινής και συστηματική προσπάθεια για
κρατικοποίηση-κοινωνικοποίηση των τραπεζών και των μεγάλων επιχειρήσεων
κοινής ωφέλειας. Είναι η πολιτική που εύστοχα συνοψίζει το σύνθημα: «Δεν
χρωστάμε – Δεν πουλάμε – Δεν πληρώνουμε».
Όλα αυτά για να
υλοποιηθούν περνάνε ήδη υποχρεωτικά από τη σύγκρουση με την ΕΕ. Οι
αποφάσεις των Μέρκελ-Σαρκοζί-Τρισέ και Σία αποτελούν έναν διεθνή
συντονισμό του κεφαλαίου κατά των εργαζομένων και των κοινωνικών
δικαιωμάτων. Το σύνθημα «Καμιά πειθαρχία στην ΕΕ – Καμιά θυσία για το
ευρώ» γίνεται πλέον το ελάχιστο όριο για μια αριστερή πολιτική.
Οι
πανηγυρισμοί του ΓΑΠ και των φίλων του δεν θα διαρκέσουν για πολλές
ημέρες. Ήδη τα ρεπορτάζ του Τύπου αρχίζουν να αποκαλύπτουν τις πτυχές
της άθλιας συμφωνίας της 21ης Ιούλη. Οι τραπεζίτες, οι χρηματιστές, οι
σπεκουλαδόροι έχουν ελάχιστες εβδομάδες για να χαρούν. Ο Σεπτέμβρης
είναι κοντά. Ας ετοιμάσουμε τις απαντήσεις μας εκεί που μετράει: στα
εργοστάσια και τις υπηρεσίες, στις σχολές και τα σχολεία, στις πλατείες
και τους δρόμους…