Κανένα περιθώριο για αυταπάτες
Η διαδικασία των προγραμματικών δηλώσεων της νέας κυβέρνησης δεν αφήνει κανένα περιθώριο για αυταπάτες σχετικά με την πραγματική πολιτική του ΠΑΣΟΚ και του Γ. Παπανδρέου.
Ο νέος πρωθυπουργός έκανε λόγο για «δημοσιονομικό εκτροχιασμό» και κήρυξε την οικονομία σε «κατάσταση έκτακτης ανάγκης». Την επομένη, η εντυπωσιακή ομοφωνία των πρωτοσέλιδων όλου του μεγάλου Τύπου απέδειξε την αγαλλίαση της κυρίαρχης τάξης μπροστά σ’ αυτή την ολοφάνερη προσπάθεια να παγώσουν οι λαϊκές προσδοκίες και απαιτήσεις από τη νέα κυβέρνηση.
Το βασικό επιχείρημα του Γ. Παπανδρέου ήταν ότι το «έλλειμμα» έχει
ξεφύγει από κάθε έλεγχο, φτάνοντας στο 12%-13% του ΑΕΠ. Ο ισχυρισμός
είναι πιθανότατα σωστός. Άλλωστε, σε ανάλογα επίπεδα έχει εκτιναχθεί το
διαβόητο «έλλειμμα» σε όλες τις χώρες του αναπτυγμένου καπιταλισμού
(από τις ΗΠΑ μέχρι την Ιαπωνία και τη Γερμανία, όπως και από την
Ισπανία ώς τη Βρετανία…). Όμως ο ισχυρισμός αυτός δεν οδηγεί σε καμία
περίπτωση αυτόματα σε πολιτικές διαρκούς λιτότητας. Τα
σοσιαλδημοκρατικά κόμματα έχουν πλούσια παράδοση «κεϊνσιανής»
αντιμετώπισης των κρίσεων: υποτιμώντας τα «ελλείμματα» και τους
γενικότερους απατηλούς δημοσιονομικούς δείκτες, προχώρησαν συχνά στο
παρελθόν (και κάτω από την πίεση του εργατικού κινήματος) σε πολιτικές
αυξήσεων στους μισθούς και στις συντάξεις, σε πολιτικές ενίσχυσης του
κοινωνικού κράτους, με στόχο να αναθερμάνουν τη ζήτηση και να
ενισχύσουν μια «επανεκκίνηση» της οικονομίας. Για παράδειγμα, ο Α.
Παπανδρέου την περίοδο 1981-85, με αυτό τον τρόπο αντιμετώπισε τον
«εκτροχιασμό» και την «οικονομία έκτακτης ανάγκης», που είχε παραδώσει
τότε στο ΠΑΣΟΚ ο Κ. Καραμανλής, ο πρεσβύτερος.
Ομίχλη
Όμως
ο Γ. Παπανδρέου του σημερινού ΠΑΣΟΚ επικαλείται τα «ελλείμματα» μέσα
στο πλαίσιο του νεοφιλελεύθερου κορσέ του Συμφώνου Σταθερότητας, μέσα
στο πλαίσιο της ίδιας πολιτικής που η κυρίαρχη τάξη υπαγόρευσε στις
προηγούμενες κυβερνήσεις, είτε στη ΝΔ του Καραμανλή, είτε στο ΠΑΣΟΚ του
Κ. Σημίτη. Γι’ αυτό και οδηγείται σε σκληρά αντικοινωνικά και
αντεργατικά μέτρα: Η αύξηση στους μισθούς και τις συντάξεις, τάχα «πάνω
από τον πληθωρισμό», κατά 1%-1,5%, δεν είναι πολιτική αναδιανομής
εισοδήματος, αλλά πολιτική διαρκούς λιτότητας.
Γι’ αυτό και η
κυβέρνηση επιδιώκει να παρατείνει την επικοινωνιακή ομίχλη, την
εικονική πραγματικότητα, γύρω από τη σχέση μεταξύ λόγων, έργων και
πραγματικών προθέσεων. Ο Γ. Παπανδρέου, παρουσιάζοντας το κόμμα του ως
«αντιεξουσιαστικό», δημιούργησε ένα νέο ρεκόρ πολιτικάντικης
δημαγωγίας.
Όμως τα περιθώρια γι’ αυτούς τους χειρισμούς θα
στενεύουν μέρα με τη μέρα. Τα ΜΜΕ ήδη πιέζουν για τις «τομές», για τις
αντιμεταρρυθμίσεις που, τάχα, έχει ανάγκη η χώρα. Έτσι, η υπόσχεση για
κατάργηση των stage μετατρέπεται σε διαιώνιση των stage στον ιδιωτικό
τομέα (και την αντίστοιχη παροχή όλων των σχετικών κονδυλίων στους
επιχειρηματίες…) και αντικατάστασή τους στο δημόσιο τομέα με άλλες
μορφές «ευέλικτης» απασχόλησης (τρίμηνα, συμβάσεις έργου κ.λπ.). Η
υπόσχεση για ανατροπή του «εργασιακού μεσαίωνα» μετατρέπεται σε
διαδικασία… αναθεώρησης του «θεσμού» της ενοικίασης εργαζομένων. Η
υπόσχεση για ουσιαστική στήριξη του δημόσιου συστήματος εκπαίδευσης
μετατρέπεται σε αύξηση κατά 1% του ΑΕΠ ετησίως για την παιδεία και την
έρευνα, όμως, περιλαμβάνοντας σε αυτά και τους… ιδιώτες «επενδυτές»
κ.ο.κ. Έχουμε απέναντί μας μια κυβέρνηση που, όπως σε κάθε θέμα θα
αποδεικνύεται, θα επιχειρήσει να προωθήσει με επιτυχία σήμερα μια
πολιτική ανάλογη με εκείνη του Καραμανλή, που βύθισε χθες τη ΝΔ στην
πιο βαθιά κρίση της ιστορίας της.
Αντιπαράθεση
Δεν
είναι άλλωστε τυχαίος ο ήπιος αντιπολιτευτικός τόνος των στελεχών της
ΝΔ κατά τη διαδικασία των προγραμματικών δηλώσεων. Η «προσφορά
συναίνεσης» από την ηττημένη Δεξιά προς τους νεοφερμένους
σοσιαλδημοκράτες δεν ερμηνεύεται μόνο από τη διαλυτική κρίση της ΝΔ.
Ερμηνεύεται και από τη διαπίστωση των στελεχών της ότι πλέον οι
βιομήχανοι και οι τραπεζίτες ελπίζουν να περάσουν την πολιτική τους με
άλλο «συνομιλητή», αναθέτοντας τα καθήκοντα πολιτικής σταθερότητας στο
επιτελείο του σοσιαλφιλελεύθερου ΠΑΣΟΚ.
Με αυτή την
πολιτική το ΠΑΣΟΚ δεν έχει άλλη επιλογή από την αντιπαράθεση με την
Αριστερά. Ήδη τα «Νέα» (17/10) ζητούν από τον Γ. Παπανδρέου
«ειλικρίνεια και αποφασιστικότητα» στη σύγκρουση με το ΚΚΕ και τον
ΣΥΡΙΖΑ. Αυτή η πρόβλεψη εξηγεί με τον καλύτερο τρόπο και την τοποθέτηση
του Θ. Πάγκαλου (γνωστού για τις επιδόσεις του ως αντιαριστερού
τραμπούκου) στη θέση του επιστάτη της κυβερνητικής πολιτικής.
Γαργάρα
Όμως
με αυτή την πολιτική το ΠΑΣΟΚ οδηγείται σε σχεδόν ακαριαία αντιπαράθεση
και με το εργατικό κίνημα. Πριν καν αναγνωστούν οι προγραμματικές
δηλώσεις, το ΠΑΣΟΚ γνώρισε την πρώτη αναμέτρηση με τους απεργούς στα
λιμάνια, ενώ τα πρωτοπαλίκαρα του Χρυσοχοΐδη έκαναν την πρώτη δοκιμή
του εξοπλισμού τους ενάντια στους ναυτεργάτες της Ζώνης. Και αυτά πριν
ακόμα η κυβέρνηση υποχρεωθεί να ανοίξει τα χαρτιά της με τον
προϋπολογισμό, που θα υποχρεώσει τη ΓΣΕΕ και την ΑΔΕΔΥ (παρά τις
αντίθετες διαθέσεις των ηγεσιών τους) να κηρύξουν τις πρώτες γενικές
απεργίες. Οι ανάγκες, τα αιτήματα, οι αγώνες του κόσμου της εργασίας θα
είναι η πιο ουσιαστική και επίφοβη αντιπολίτευση στην κυβέρνηση
Παπανδρέου. Που, όπως έχει ήδη φανεί, θα έχει τη μικρότερη περίοδο
χάριτος από κάθε προκάτοχό της.
Όμως οι εργαζόμενοι δεν θα
είναι το μοναδικό πρόβλημα της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ. Στη βουλή, ο Γ.
Παπανδρέου έκανε ανέξοδη επίδειξη «ανθρωπιάς», αναφερόμενος στη
δολοφονία του Πακιστανού μετανάστη στο Αστυνομικό Τμήμα της Νίκαιας. Σε
ελάχιστες ώρες, κάτω από τις κραυγές του Καρατζαφέρη και τους ελιγμούς
του Χρυσοχοΐδη, ο τάχα πανίσχυρος πρωθυπουργός υποχρεώθηκε να κάνει
γαργάρα την ευαισθησία του. Λίγες εβδομάδες πριν την επέτειο του
Πολυτεχνείου και πριν την πρώτη επέτειο του Δεκέμβρη, οι «πραίτορες»
του Χρυσοχοΐδη κάνουν επίδειξη δύναμης, παρατεταγμένοι σε κάθε γωνιά
της πόλης. Το ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση δεν θα υποχρεωθεί να εγκαταλείψει
μόνο τις αντινεοφιλελεύθερες ρητορείες της προεκλογικής περιόδου. Θα
υποχρεωθεί να υποχωρήσει και από αντιρατσιστικές, αντιιμπεριαλιστικές,
δημοκρατικές θέσεις, που η ηγεσία του στήριζε ανέξοδα την περίοδο της
αντιπολίτευσης, ενώ ένα τμήμα της βάσης του συνεχίζει να πιστεύει
ειλικρινά σ’ αυτές. Αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση Παπανδρέου θα βρει
σύντομα μπροστά της και ένα γενικότερο κίνημα αντίστασης με μεγάλη
συμμετοχή της νεολαίας. Σημαίνει επίσης ότι σε μια τέτοια γενικευμένη
αντιπαράθεση, ο Γ. Παπανδρέου θα είναι σε πιο αδύναμη θέση από τον
προκάτοχό του που –π.χ. πέρσι τον Δεκέμβρη– στηρίζοταν από ένα πιο
συμπαγές συντηρητικό κόμμα.
Ποια αντιπολίτευση;
Αυτές
τις μέρες η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ ζει σε ένα κλίμα παντοδυναμίας. Όμως η
ταχύτητα της κατάρρευσης του Καραμανλή είναι η καλύτερη προειδοποίηση
για την ελάχιστη απόσταση που χωρίζει πλέον τις «ισχυρές» κυβερνήσεις
από την πτώση και τη βαθιά κρίση. Από τη σκοπιά των συμφερόντων των
εργαζομένων και της νεολαίας μια μόνο στάση μπορεί να υπάρξει απέναντι
στη νέα κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ: μαζική, αποφασιστική «αντιπολίτευση» από τα
κάτω, από τα αριστερά, με κέντρο τις ανάγκες μας, με όπλο τους αγώνες
μας. Για την ανατροπή της πολιτικής των βιομηχάνων και των τραπεζιτών.
Για να ανοίξει ο δρόμος για ευρύτερες ανατροπές που θα φέρουν το
σοσιαλισμό και όχι τους «σοσιαλιστές» στη διαχείριση της κρατικής
εξουσίας.