Νέα νίκη της Χεζμπολάχ
Με την παρέμβαση των κρατών του Αραβικού Συνδέσμου έληξε η πολιτική κρίση στο Λίβανο. Στη διάσκεψη στο Κατάρ, οι αντιμαχόμενες πλευρές -η φιλοδυτική κυβέρνηση Σινιόρα και η αντιπολιτευόμενη αντιστασιακή οργάνωση Χεζμπολάχ- κατέληξαν σε συμφωνία.
Κ υβέρνηση και Χεζμπολάχ συμφώνησαν σε πρόεδρο κοινής αποδοχής, στο πρόσωπο του αρχηγού του στρατού Μισέλ Σουλεϊμάν (που έμεινε ουδέτερος στις συγκρούσεις), στο σχηματισμό νέας κυβέρνησης, όπου η Χεζμπολάχ επιστρέφει έχοντας πλέον τους 11 από τους 30 υπουργούς και δικαίωμα βέτο, σε έναν εκλογικό νόμο πιο αντιπροσωπευτικό από τον ισχύοντα (που στηριζόταν στο αποικιοκρατικό σύστημα και την απογραφή του 1932 αποκλείοντας τη σιιτική πλειοψηφία από την εξουσία) και σε μια συμφωνία που απαγορεύει τη χρήση όπλων για «πολιτικούς λόγους».
Με αυτή τη συμφωνία κλείνει μια περίοδος κρίσης που διαρκεί από τη νίκη της Χεζμπολάχ ενάντια στην ισραηλινή εισβολή τον Αύγουστο του 2006. Η περίοδος αυτή αποτέλεσε τη δεύτερη προσπάθεια των ιμπεριαλιστών να αφοπλίσουν τη Χεζμπολάχ μετά την αποτυχία της ισραηλινής πολεμικής μηχανής, αυτή τη φορά μέσω της κυβέρνησης Σινιόρα και της «ειρηνευτικής δύναμης» του ΟΗΕ. Η σιιτική οργάνωση απάντησε με την παραίτηση των Σιιτών υπουργών, μια αντικυβερνητική καθιστική διαμαρτυρία διαρκείας στο κέντρο της Βηρυτού, με γενικές απεργίες και διαδηλώσεις που κατέβασαν μέχρι και 1 εκατομμύριο στους δρόμους και με την άρνησή της να συναινέσει στην εκλογή νέου (δεξιού, φιλοδυτικού) προέδρου επί 8 μήνες.
Στις 6 Μάη η κυβέρνηση κλιμάκωσε την επίθεσή της, αποφασίζοντας να διαλύσει το τηλεπικοινωνιακό δίκτυο της Χεζμπολάχ και να απολύσει το Σιίτη υπεύθυνο ασφαλείας του αεροδρομίου. Ο ηγέτης της Χεζμπολάχ, Νασράλα, αποκάλεσε τα μέτρα «κήρυξη πολέμου» και ακολούθησε η δυναμική απάντηση των δυνάμεων της Χεζμπολάχ. Η Βηρυτός μετατράπηκε για μέρες σε πεδίο μάχης ανάμεσα σε φιλοκυβερνητικές στρατιωτικές ομάδες και τις σιιτικές πολιτοφυλακές. Μετά από αιματηρές συγκρούσεις που άφησαν 80 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες, η Χεζμπολάχ απώθησε τους φιλοκυβερνητικούς και έθεσε υπό τον έλεγχό της τη δυτική Βηρυττό (προπύργιο της κυβέρνησης). Απέκλεισε το αεροδρόμιο και το λιμάνι, ύψωσε οδοφράγματα στους κεντρικούς δρόμους και έκλεισε τα μέσα ενημέρωσης που ανήκουν στον πρωθυπουργό Χαρίρι.
Η Χεζμπολάχ, από αμυνόμενη, βρέθηκε να ελέγχει στρατιωτικά τη μισή Βηρυττό, το αεροδρόμιο, το λιμάνι και τους κύριους δρόμους. Οι αρχικές διακηρύξεις της κυβέρνησης ότι «καλύτερα να παραιτηθούμε παρά να υποχωρήσουμε» έδωσαν τη θέση τους στην άτακτη υποχώρηση και τη διάσκεψη του Κατάρ. Την επομένη της συμφωνίας, οι υποστηρικτές της Χεζμπολάχ απέσυραν τα οδοφράγματα, παρέδωσαν το λιμάνι και το αεροδρόμιο και έβαλαν τέλος μετά από μήνες στην καθιστική διαμαρτυρία.
Πραξικόπημα;
Μετά τη λήξη της σύγκρουσης, στον αστικό Tύπο εμφανίστηκαν «αναλύσεις» που περισσότερο αποτελούν τους ευσεβείς πόθους των ΗΠΑ και της κυβέρνησης Σινιόρα. Η σύγκρουση εμφανίστηκε ως πραξικόπημα της Χεζμπολάχ (με την εκτίμηση αυτή «φλέρταραν» ακόμα και έντυπα της Αριστεράς…), ενώ η πολιτική της έκβαση εμφανίστηκε ως ήττα της Χεζμπολάχ, η οποία στρέφοντας, λέει, τα όπλα ενάντια σε Λιβανέζους «έχασε τη νομιμοποίησή της ως δύναμη αντίστασης».
Ασφαλώς και η κινητοποίηση της Χεζμπολάχ δεν ήταν πραξικόπημα. Ήταν μια πράξη άμυνας απέναντι σε μια επιθετική κίνηση της κυβέρνησης, που απειλούσε την ίδια την ύπαρξη της οργάνωσης. Το τηλεπικοινωνιακό της δίκτυο που επιχειρήθηκε να διαλυθεί θεωρήθηκε καθοριστικός παράγοντας στη νίκη στον πόλεμο με το Ισραήλ, ενώ η απομάκρυνση του υπεύθυνου ασφαλείας από το αεροδρόμιο συνέπεσε με την έντονη φημολογία για αεροπορική μεταφορά ισραηλινών ειδικών δυνάμεων μέσα στο Λίβανο. Αν περνούσαν τα μέτρα, άνοιγε το έδαφος για τον εκμηδενισμό της Χεζμπολάχ από τον ισραηλινό στρατό ή μια επέμβαση του στρατού ενάντιά της. Ήταν μια μάχη ζωής ή θανάτου για την αντίσταση.
Και από αυτή τη μάχη πολιτικά ισχυροποιημένη βγήκε η Χεζμπολάχ. Οι τηλεπικοινωνίες της έμειναν άθικτες, ο στρατός δεν τόλμησε να επέμβει υπέρ της κυβέρνησης και έμεινε ουδέτερος, η ίδια επέστρεψε στην κυβέρνηση ισχυροποιημένη και με δικαίωμα βέτο, ο νέος εκλογικός νόμος αποδυναμώνει τη χριστιανική και σουνιτική μειοψηφία, ενώ -στο κεντρικό ζήτημα των όπλων- δεν έγινε λόγος για αφοπλισμό. Η ρήτρα για «μη χρήση των όπλων για πολιτικούς λόγους» δεσμεύει και τις δυο πλευρές (αν και το κλίμα έχει οξυνθεί τόσο που πολλοί μιλούν απλά για «ανάπαυση του πολεμιστή») και δίνει πολύτιμο χρόνο στη Χεζμπολάχ για να συνεχίσει να εδραιώνεται πολιτικά ως κυρίαρχη δύναμη στη χώρα. Οι ίδιες οι μέρες της σύγκρουσης εξελίχθηκαν σε μια εντυπωσιακή επίδειξη δύναμης της οργάνωσης του Νασράλα, που απέδειξε ότι αν κινητοποιηθεί είναι σε θέση μέσα σε 4-5 μέρες να ελέγξει το Λίβανο.
Στην πραγματικότητα η επιθετική ενέργεια των Χαρίρι-Σινιόρα γύρισε μπούμερανγκ και ισχυροποίησε τη Χεζμπολάχ και στο πεδίο των εντυπώσεων όπου υποτίθεται πως έχασε. Για τη μεγάλη μάζα των φτωχών υποστηρικτών της, η «χρήση των όπλων ενάντια σε Λιβανέζους» δεν ήταν «εθνική προδοσία» αλλά μια επιβεβλημένη κίνηση άμυνας απέναντι σε μια κυβέρνηση που θεωρείται όργανο των ιμπεριαλιστών και της ντόπιας άρχουσας τάξης. Και αυτές οι φτωχές μάζες που εκφράζει πολιτικά η Χεζμπολάχ τρέφουν το ίδιο μίσος για τις ΗΠΑ και το Ισραήλ όσο και για τη μικρή κάστα πολυεκατομμυριούχων του κυβερνώντος κόμματος του Χαρίρι που βυθίζει σε ακραία φτώχεια τη μεγάλη πλειοψηφία. Αυτή η βαθιά ταξική διαίρεση τροφοδοτεί την κρίση (από την εποχή του εμφυλίου πολέμου το 1975-1990) και όχι μια υποτιθέμενη διαμάχη «φιλοσύριων» και «αντισύριων».
Είναι χαρακτηριστικό ότι τις μέρες πριν την ένοπλη κρίση είχαν ξεσπάσει μια σειρά εργατικοί αγώνες για αύξηση του παγωμένου επί δέκα χρόνια κατώτερου μισθού με νεκρούς και αποκορύφωμα τη γενική απεργία στις 7 Μάη που εξελίχθηκε σε εργατική εξέγερση. Η εξέγερση των εργατών υποβαθμίστηκε μέσα στο θόρυβο των όπλων, ενώ στο Κατάρ η Χεζμπολάχ υποβάθμισε τις διαφωνίες της στα νεοφιλελεύθερα μέτρα της κυβέρνησης.
Στρατηγική
Η στάση αυτή δείχνει το χαρακτήρα της Χεζμπολάχ. Είναι μια οργάνωση που δε στηρίζει ένα ενεργό εργατικό κίνημα αλλά αόριστα τους «φτωχούς» μέσα από το κοινωνικό της έργο, που στόχο έχει την ενδυνάμωση του ρόλου της σε μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Η στρατηγική αυτή της κοστίζει (η συμμετοχή της στην κυβέρνηση μπορεί να τη φέρει αντιμέτωπη με τους αγώνες των φτωχών που τη στηρίζουν). Όμως η ταξική οργή παραμένει καθοριστικός παράγοντας στη συνέχεια της πολιτικής κρίσης, ενώ ο παράγοντας αυτός (μαζί με την επιθετικότητα των ιμπεριαλιστών) αναγκάζει την ίδια τη Χεζμπολάχ να αντιδρά δυναμικά στις επιθέσεις της κυβέρνησης.
Θα παιχτούν πολλά «επεισόδια» ακόμα στην κρίση του Λιβάνου. Αλλά το σίγουρο είναι ότι ένα ακόμη σχέδιο των ΗΠΑ για την καταστροφή της Χεζμπολάχ δέχτηκε, μετά την αποτυχία του Ισραήλ, ένα ακόμη οδυνηρό χτύπημα. Τον Αύγουστο του 2006 η Ράις δήλωνε πως ο πόλεμος στο Λίβανο είναι «οι ωδίνες του τοκετού της νέας Μέσης Ανατολής». Μετά τη διάσκεψη του Κατάρ ο εκπρόσωπος της Χεζμπολάχ ήταν σε θέση να δηλώσει σαρκαστικά πως «οι ΗΠΑ κατάλαβαν πια ότι ο Λίβανος δεν είναι ο τόπος της γέννησης της νέας Μέσης Ανατολής».
Πάνος Πέτρου