Του Πάνου Πέτρου
Στα μέσα Αυγούστου, ο Μπ. Ομπάμα ανακοίνωσε ότι πραγματοποιεί την προεκλογική του υπόσχεση για αποχώρηση από το Ιράκ. Σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο και τα μεγάλα ΜΜΕ, πρόκειται για το τέλος του πολέμου και της κατοχής. Τα ρεπορτάζ και οι εικόνες υλικών, όπλων και στρατιωτών να φεύγουν από το Ιράκ ενισχύουν αυτήν την εικόνα.
Μισθοφόροι «σύμβουλοι»
Όμως η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. Σύμφωνα με τον Ομπάμα, αποσύρθηκαν όλες οι «μάχιμες μονάδες». Πίσω από αυτήν τη διατύπωση, κρύβεται η παραμονή 50.000 Αμερικανών στρατιωτών στο Ιράκ, των οποίων απλώς αλλάζει το όνομα. Από «μάχιμες μονάδες», ονομάζονται πλέον «σύμβουλοι, βοηθοί, εκπαιδευτές».
Οι μονάδες που θα παραμείνουν θα συνεχίσουν να πολεμούν και να διατάζουν αεροπορικές επιδρομές. Το ότι πρόκειται για απλή αλλαγή ονόματος το παραδέχονται και οι ίδιοι οι στρατιωτικοί. Απαντώντας σε ερώτηση για το αν η αποχώρηση σημαίνει το τέλος της εμπλοκής Αμερικανών στρατιωτών σε μάχες, ο στρατηγός Οντιέρνο απάντησε: «Όχι… Αφήσαμε πίσω μονάδες οργανωμένες για να συμβουλεύουν-εκπαιδεύουν-βοηθούν. Αλλά οπωσδήποτε έχουν την ικανότητα να προστατεύουν τους εαυτούς τους και, αν κριθεί αναγκαίο, να διεξάγουν στρατιωτικές επιχειρήσεις».
Και δεν είναι μόνο οι 50.000 στρατιώτες που μένουν πίσω. Οι ιδιωτικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο Ιράκ με συμβάσεις με την αμερικανική κυβέρνηση, απασχολούν πάνω από 150.000 ανθρώπους στο Ιράκ. Ένα πολύ μεγάλο τμήμα αυτού του δυναμικού είναι ένοπλοι μισθοφόροι. Το ίδιο το Στέιτ Ντιπάρτμεντ διατηρεί τη δική του στρατιωτική δύναμη. Ανακοίνωσε μάλιστα ότι θα την αυξήσει τόσο ώστε το μέγεθός της να της επιτρέπει να προστατέψει «κάθε Αμερικάνο πολίτη στο Ιράκ». Και πέρα από τις στρατιωτικές δυνάμεις, μένει πίσω μια στρατιά «συμβούλων» και γραφειοκρατών. Στη Βαγδάτη χτίστηκε η μεγαλύτερη πρεσβεία στην ανθρώπινη ιστορία, η οποία μάλιστα θα επεκταθεί κι άλλο για να μπορεί να στεγάσει 2.000 διπλωμάτες!
Οι ΗΠΑ χτίζουν ένα πολύπλοκο δίκτυο ελέγχου της χώρας, αποκομμένο από την ιρακινή κοινωνία που δεν λογοδοτεί ούτε στην κυβέρνηση ούτε στο λαό. Αυτήν την ιδιότυπη κατοχή έχει αναλάβει ο ιδιωτικός τομέας. Οι 150.000 απασχολούμενοι από «εργολάβους» στο Ιράκ δεν είναι βέβαια όλοι ένοπλοι μισθοφόροι. Είναι σύμβουλοι, μάνατζερ, τεχνοκράτες, αξιωματούχοι.
Γραφειοκράτες μισθώνονται από αμερικανικές εταιρείες για να «συμβουλεύουν» τους Ιρακινούς πώς να χρησιμοποιούν τα αεροδρόμιά τους, πώς να διαπραγματεύονται το πετρέλαιό τους. Οι «σύμβουλοι» αυτοί έχουν λόγο σε κάθε κρίσιμη πτυχή της ιρακινής πολιτικής.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η δημιουργία μιας μικρής πόλης έξω από τη Βασόρα αποκλειστικά για τις εταιρείες και το προσωπικό τους. Ένα ευρω-αμερικανικό «νησί» μέσα στο Ιράκ, το οποίο χτίστηκε σε περιοχή όπου ο τοπικός κυβερνήτης σχεδίαζε να στεγάσει χιλιάδες άστεγους πρόσφυγες. Στις πετρελαιοβιομηχανίες, οι Ιρακινοί (με σκληρούς αγώνες) κατέκτησαν το δικαίωμα να αναλάβουν αυτοί τις χειρωνακτικές δουλειές. Αλλά όλες οι δουλειές γραφείου καταλαμβάνονται από το προσωπικό των διεθνών πετρελαϊκών.
Αλλαγή τακτικής
Είναι σαφές ότι η μερική αποχώρηση των στρατευμάτων δεν σημαίνει ότι ο Ομπάμα εγκαταλείπει τον στρατηγικό στόχο της αμερικάνικης κυριαρχίας στη Μέση Ανατολή. Αυτό που αλλάζει είναι η τακτική. Οι φιλόδοξοι στόχοι του Μπους, δηλαδή η μετατροπή του Ιράκ σε ακλόνητο σύμμαχο των ΗΠΑ και του Ισραήλ και ο αποκλειστικά αμερικανικός έλεγχος στο ιρακινό πετρέλαιο απέτυχαν. Και ο Ομπάμα αναγκάζεται να προσαρμόσει την αμερικάνικη πολιτική στη νέα πραγματικότητα. Στόχος πλέον είναι η παραμονή μιας αμερικάνικης δύναμης στο Ιράκ, ως δύναμης κρούσης στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Ήδη οι στρατηγοί δηλώνουν ότι η συμφωνία που προβλέπει πλήρη αποχώρηση στο τέλος του 2011, πρέπει να αλλάξει, για να εξασφαλιστεί μια μακρόχρονη αμερικανική παρουσία.
Ο δεύτερος στόχος είναι να διασφαλιστεί η υποτέλεια της όποιας ιρακινής κυβέρνησης στο μέλλον αλλά και το αμερικάνικο κομμάτι της πετρελαϊκής «πίτας». Μια πετρελαϊκή βιομηχανία ελεγχόμενη από τις διεθνείς πετρελαϊκές και όχι από το ιρακινό κράτος, με τη δύναμη να αποφασίζει πόσο πετρέλαιο θα εξορύσσεται, μπορεί να πλήξει τον έλεγχο του OPEC (Οργανισμός Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών) στον πετρελαϊκό τομέα.
Όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος Τύπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, «επενδύσαμε βαριά στο Ιράκ και πρέπει να κάνουμε τα πάντα για να προστατέψουμε αυτήν την επένδυση, για να ενσωματώσουμε το Ιράκ μαζί με όλη την περιοχή σε μια πιο ειρηνική κατάσταση, που θα υπηρετεί τα συμφέροντά τους, όπως και τα δικά μας».
Αυτοί οι στόχοι, παραμένουν άπιαστοι για τις ΗΠΑ. Στην πραγματικότητα, ο σχεδιασμός του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού βουλιάζει στο Ιράκ. Πυρήνες ένοπλης αντίστασης συνεχίζουν να υπάρχουν. Αναδύεται ταυτόχρονα μια «πολιτική» αντίσταση με διάφορες εκφάνσεις. Από τους εργατικούς αγώνες στα πετρέλαια μέχρι τις πολιτικές τοπικών κυβερνητών σε πλήρη ρήξη με την κατεύθυνση που ζητούν οι ΗΠΑ. Το μίσος των Ιρακινών για τους ιμπεριαλιστές παραμένει βαθύ. Σε αυτό το κλίμα, σχεδόν όλες οι δυνάμεις σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο αναγκάζονται να κινούνται σε μια πιο «εθνικιστική» κατεύθυνση, ακόμα και ο Μαλίκι. Η «πειθαρχία» της κυβέρνησης που θα προκύψει στο Ιράκ (μήνες μετά τις εκλογές, συνεχίζονται οι διαβουλεύσεις) δεν είναι καθόλου δεδομένη.
Ανταγωνισμοί
Στον τομέα της εκμετάλλευσης των πετρελαίων, μεγάλοι νικητές μέχρι τώρα αναδεικνύονται οι κρατικές πετρελαϊκές ανταγωνιστριών με τις ΗΠΑ χωρών, με πρωταθλητή την Κίνα. Ακόμα χειρότερα, ο υπουργός Πετρελαίου δήλωσε πρόσφατα πως θα τηρήσει τις συμφωνίες του OPEC. Η κατάσταση είναι τέτοια που οι διεθνείς πετρελαϊκές μέχρι τώρα διστάζουν να επενδύσουν στο Ιράκ.
Ο Ομπάμα στις 18 Αυγούστου ανακοίνωσε για δεύτερη φορά (μετά τον Μπους) ότι η «αποστολή εξετελέσθη». Το γεγονός είναι ότι η ανακοίνωση είναι τόσο ψευδής όσο αποδείχθηκε και αυτή του προκατόχου του. Η έκθεση του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Ερευνών ανέφερε χαρακτηριστικά: «Ο πόλεμος στο Ιράκ δεν τέλειωσε και δεν κερδήθηκε. Στην πραγματικότητα είναι σε τόσο κρίσιμο σημείο όσο ήταν και το 2003».
Το μεγάλο πρόβλημα των ΗΠΑ είναι ότι από όλη την περιπέτεια στο Ιράκ, ο πραγματικός κερδισμένος ήταν το Ιράν που είδε την επιρροή του στην γειτονική χώρα να αυξάνεται κατακόρυφα. Οι αποτυχίες των ΗΠΑ στο Ιράκ χάρισαν στο Ιράν πολύ μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση στην προσπάθειά του να αναδυθεί ως ανεξάρτητη, ηγεμονική δύναμη στην περιοχή. Αυτόν τον δρόμο μπορεί να διαλέξει αύριο το Ιράκ. Να συμμαχήσει με το Ιράν, οι δύο χώρες να ηγηθούν του OPEC και να χτίσουν στρατηγική συμμαχία με την Κίνα. Ό,τι κι αν δοκίμασε ο Λευκός Οίκος για να εμποδίσει την άνοδό του Ιράν, κατέληξε να το ενδυναμώνει περισσότερο. Και να ανοίξει το δρόμο στην Κίνα για να χτίσει ισχυρούς δεσμούς μαζί του.
Εφιάλτης
Εδώ και 9 χρόνια, το αμερικανικό σχέδιο για μια «Νέα Μέση Ανατολή» βουλιάζει. Και παρασύρει αργά μαζί του την ίδια την πρωτοκαθεδρία του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Αυτό από μόνο του όμως δεν είναι απαραίτητα ευχάριστη εξέλιξη. Καθώς όλες οι τακτικές αποτυγχάνουν, επιλογές που κάποτε έδειχναν ακραίες (όπως ο πόλεμος με το Ιράν) συζητιούνται όλο και πιο ανοιχτά από το Πεντάγωνο. Είναι μια καταστροφική επιλογή (ενδεχόμενα και για τις ίδιες τις ΗΠΑ) και γι’ αυτό δεν είναι εύκολη. Όμως το «θηρίο» όταν είναι πληγωμένο είναι πιο επικίνδυνο και -μέσα στην κρίση- ικανό για όλα. Ένα χτύπημα στο Ιράν θα προκαλέσει πραγματική κόλαση σε όλη τη Μέση Ανατολή και θα ρημάξει τις ζωές εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων. Για να αποτραπεί ένας τέτοιος εφιάλτης, για να ηττηθεί οριστικά ο ιμπεριαλισμός, θα χρειαστούν αγώνες στα «μετόπισθεν».
Τα καθήκοντα του κινήματος στη Δύση παραμένουν μεγάλα. Πρώτα και κύρια στις ΗΠΑ. Εκεί, η προδοσία του Ομπάμα δεν πρέπει να γίνει απογοήτευση και κυνισμός, αλλά αφορμή ώστε τα εκατομμύρια άνθρωποι που τον ψήφισαν για να τερματίσει τον πόλεμο, να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους. Στην Ελλάδα, η ξεκάθαρη ταύτιση της κυβέρνησης Παπανδρέου με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, «αναβαθμίζει» τον ρόλο του ελληνικού ιμπεριαλισμού στην περιοχή, και μαζί τα αντιπολεμικά μας καθήκοντα.