Προϋπολογισμός 2010: Λιτότητα, φόροι, άγριες περικοπές

Ο Προϋπολογισμός 2010 δεν μπορεί να εμπνεύσει κανένα αίσθημα ικανοποίησης ούτε στους πιο αισιόδοξους οπαδούς της Κυβέρνησης. Η πιο σίγουρη εκτίμηση είναι ότι η πολιτική και τα μέτρα, που προωθούνται,  προετοιμάζουν δραματικές μέρες για τη μεγάλη πλειοψηφία της εργατικής τάξης και των πλατιών λαϊκών στρωμάτων.

Του Γιάννη Θεωνά

Η Κυβέρνηση, αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που καθορίζουν τα πλαίσια στα οποία θα κινείται η κυβερνητική πολιτική, δεν θέλουν να αντιληφθούν ακόμη ότι η παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση έχει ουσιαστικά αποδιαρθρώσει το περίφημο Σύμφωνο Σταθερότητας και τις πολιτικές που συνόδευσαν την ΟΝΕ και το ενιαίο νόμισμα.
Επιμένουν σε μια σκληρή και περιοριστική δημοσιονομική πολιτική, στα πλαίσια του Συμφώνου Σταθερότητας, που πλήττει δραματικά τα λαϊκά εισοδήματα και την κοινωνική πολιτική και αναδεικνύεται σε παράγοντα αποδυνάμωσης οποιασδήποτε αναπτυξιακής προοπτικής. Πρόκειται για μια πολιτική που, στο όνομα της αντιμετώπισης των ελλειμμάτων και του δημόσιου χρέους, οδηγεί στην εκρηκτική αύξησή τους και στην ύφεση της οικονομίας.

Ας δούμε, όμως, ορισμένα βασικά στοιχεία του Προϋπολογισμού 2010.
Εισοδηματική πολιτική
Η προβλεπόμενη από τον Προϋπολογισμό 2010 δαπάνη για αποδοχές και συντάξεις των εργαζομένων στο Δημόσιο θα αυξηθεί, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Κυβέρνησης, κατά 2,8%.
Στην αύξηση αυτή θα ενσωματωθούν:
– Η εισοδηματική πολιτική του 2010.
– Η ωρίμανση του προσωπικού (μισθολογική-βαθμολογική εξέλιξη).
– Οι δαπάνες νέων προσλήψεων κυρίως ιατρικού, νοσηλευτικού,  εκπαιδευτικού και αστυνομικού προσωπικού.
– Η αύξηση των συντάξεων λόγω της εισοδηματικής πολιτικής, των νέων συνταξιοδοτικών ρυθμίσεων και των νέων συνταξιούχων.
Συνεκτιμώντας όλα τα παραπάνω και με πληθωρισμό 1,5%, σύμφωνα με τον κατατεθέντα προϋπολογισμό, η πραγματική μισθολογική αύξηση θα είναι ουσιαστικά μηδενική, αφού μόνο η ωρίμανση του προσωπικού (περίπου 2%) μαζί με τον πληθωρισμό ξεπερνούν το 3,5% και, αν προστεθούν οι δαπάνες προσλήψεων και συντάξεων, θα μετατρέψουν τις «αυξήσεις» σε αρνητικές.
Επιβεβαιώνεται έτσι ότι οι πραγματικοί μισθοί στην Ελλάδα συνεχίζουν να αυξάνονται με ρυθμούς που γενικά υπολείπονται των αντίστοιχων ρυθμών αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας, έτσι ώστε το πραγματικό κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος να παρουσιάζει μακροχρόνια πτωτική πορεία. Η πτώση αυτή δημιουργεί μεγάλα περιθώρια κέρδους στις επιχειρήσεις και είναι ο ουσιαστικότερος λόγος της ανόδου της κερδοφορίας στην Ελλάδα τα τελευταία 15 έως 20 χρόνια.

Εξέλιξη Εσόδων,
Δαπανών και Ελλείμματος
Έσοδα: Ο Προϋπολογισμός 2010 προβλέπει αύξηση των εσόδων από 49.260 εκατ. € το 2009 σε 53.700 εκατ. € το 2010 ή σε ποσοστό 9,0%.
Δαπάνες: Η πρόβλεψη για τις δαπάνες 2010 είναι 69.796 έναντι 71.438 εκατ. € το 2009 ή σε ποσοστό –2,3%.
Έλλειμμα: Γίνεται πρόβλεψη για έλλειμμα Κεντρικής Κυβέρνησης 9,2%.
Η πρώτη παρατήρηση συνδέεται με το γεγονός ότι προγραμματίζουν 3πλάσια μείωση των δαπανών για προμήθειες νοσοκομείων από τις δαπάνες εξοπλιστικών προγραμμάτων, που μόνο ως πρόκληση μπορεί να χαρακτηρισθεί.
Η δεύτερη έχει να κάνει με ένα απλό ερώτημα. Με ποια αξιοπιστία μπορούνε να μιλάνε τώρα, σε συνθήκες αυτής της τεράστιας κρίσης, για καλύτερη απόδοση των εσόδων και μείωση του ρυθμού αύξησης των δαπανών;
Το 2009 τα έσοδα υποχώρησαν έναντι των προβλεπομένων κατά 13,01 δισ. €. Τώρα θα τα αυξήσουν κατά 4,5 δισ.; Επίσης οι δαπάνες αυξήθηκαν έναντι των προβλεπομένων κατά 5,46 δισ. €. Τώρα θα μειωθούν κατά 4,2 δισ.;
Είναι υπερβολή να πούμε ότι απλά για άλλη μια φορά ο Προϋπολογισμός τους θα αποδειχθεί αδιαφανής και αναξιόπιστος;

Φόροι
Με τον Προϋπολογισμό 2009, η κυβέρνηση της ΝΔ απέβλεπε στην είσπραξη πάνω από 7,1 δισ. € νέων φορολογικών εσόδων. Νέα φορολογικά έσοδα των οποίων η μερίδα του λέοντος θα αφορούσε για μια ακόμη φορά τους μισθωτούς, τους συνταξιούχους και τα άλλα πλατιά λαϊκά στρώματα, αφού προβλέπονταν αύξηση της φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων κατά 1.105 εκατ. €, του ΦΠΑ κατά 2.015 εκατ. € και άλλων έμμεσων φόρων κατά 870 εκατ. €.

Ωστόσο, επιβεβαιώνοντας το ερώτημά μας με ποια αξιοπιστία απέβλεπαν σ’ αυτά τα έσοδα, σε συνθήκες τέτοιας κρίσης, τα φορολογικά έσοδα κατέρρευσαν κυριολεκτικά, αφού όχι μόνο δεν εισπράχτηκαν τα 7,1 δισ. νέων φορολογικών εσόδων, αλλά οι πραγματοποιήσεις θα είναι μικρότερες και απ’ αυτές του 2008 κατά 500 εκατ. €. 

Ο Προϋπολογισμός 2010 προβλέπει την είσπραξη 3,56 δισ. € νέων φορολογικών εσόδων, που σημαίνει αύξηση 7,0% έναντι των πραγματοποιηθέντων φορολογικών εσόδων του 2009.

Ανεξάρτητα από το βαθμό υλοποίησης αυτών των εσόδων, σε συνθήκες συνέχισης της κρίσης, τη μερίδα του λέοντος θα πληρώσουν και πάλι τα πλατιά λαϊκά στρώματα. Οι άμεσοι φόροι προβλέπεται να αυξηθούν κατά 1.925 εκατ. € ή σε ποσοστό 8,8% και ανάμεσά τους οι φόροι φυσικών προσώπων αυξάνονται κατά 480 εκατ. € ή 4,4%, ενώ οι φόροι νομικών προσώπων μειώνονται  κατά 275 εκατ. € ή 7,2%. Οι έμμεσοι φόροι θα αυξηθούν κατά 1.635 εκατ. € ή σε ποσοστό 5,7% και ανάμεσά τους ο ΦΠΑ κατά 731 εκατ. € ή 4,1% και οι φόροι κατανάλωσης (καυσίμων, ποτών, καπνού κ.λπ.) κατά 812 εκατ. € ή 8.0%.

Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων
Για το 2010 προβλέπεται το σύνολο των δαπανών του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων να ανέλθει στο ποσό των 10,3 δισ. € αυξημένο έναντι του 2009 κατά 8,4% και, σε σχέση με το ΑΕΠ, αυξημένο από 3,9 στο 4,2% του ΑΕΠ, το οποίο όμως παραμένει σημαντικά χαμηλότερο του 5,1% του 2004.

Είναι εντυπωσιακό ότι σε συνθήκες τόσο έντονης οικονομικής κρίσης το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων παραμένει σε απαράδεκτα χαμηλά επίπεδα για την αντιμετώπισή της. Μια στοιχειωδώς αναπτυξιακή πολιτική θα απαιτούσε ένα πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων στο επίπεδο του 2004, που θα σήμαινε δαπάνες πάνω από 12,5 δισ. €, δηλαδή δαπάνες στο ύψος του 5,1% του ΑΕΠ ή δαπάνες αυξημένες σε ετήσια βάση κατά 31,5%. Μια πιο αποφασιστική, όμως, αναπτυξιακή πολιτική με στόχο την έξοδο της οικονομίας από την κρίση σε όφελος των λαϊκών στρωμάτων, θα απαιτούσε ένα πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων αυξημένο σε ετήσια βάση σε ποσοστό πάνω από  50%, που θα προσέγγιζε ή θα υπερέβαινε το 6% του ΑΕΠ.

Ασφαλώς η προτεραιότητα της κυβερνητικής πολιτικής του ΠΑΣΟΚ συνδέεται με την πλήρη υποταγή στις υποδείξεις της Κομισιόν και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που απαιτούν σφικτή δημοσιονομική πολιτική που, στα πλαίσια του Συμφώνου Σταθερότητας, μετατρέπεται σε στενό κορσέ για την ελληνική οικονομία, πολιτική που συμβάλλει, ουσιαστικά, στην παραπέρα αύξηση των ελλειμμάτων και του δημόσιου χρέους και οδηγεί σε δραματική ύφεση, με τραγικές συνέπειες για τα λαϊκά εισοδήματα και δικαιώματα και την ίδια την οικονομία.

Αυτή η πολιτική είναι αδύνατο να βγάλει την οικονομία από την κρίση σε όφελος των εργαζομένων και των πλατιών λαϊκών στρωμάτων.

Κοινωνική Πολιτική
Υγεία: Οι συνολικές δαπάνες του Τακτικού Προϋπολογισμού (ΤΠ) για το 2010 ανέρχονται σε 6.855 εκατ. € έναντι 6.646 εκατ. € εκτίμησης πραγματοποιήσεων το 2009. Αύξηση σε ετήσια βάση το 2010 μόλις 3,14% έναντι του 2009 ή σε ποσοστό του ΑΕΠ αύξηση στο 2,80 από το 2,76%.

Παιδεία: Οι δαπάνες του ΤΠ για το 2010 θα ανέλθουν σε 7.808 εκατ. € από 7.303 εκατ. € εκτιμήσεις πραγματοποιήσεων το 2009. Αύξηση σε ετήσια βάση το 2010 μόλις 6,91% έναντι του 2009 ή σε ποσοστό του ΑΕΠ αύξηση στο 3,20% από το 3,04%.
Επιχορηγήσεις Ασφαλιστικών Ταμείων: Παρά το γεγονός ότι η υπόθεση των «δομημένων» ομολόγων, η γνωστή τροπολογία Αλογοσκούφη για το ασφαλιστικό των Τραπεζών και ο τελευταίος ασφαλιστικός νόμος, ο γνωστός νόμος «Πετραλιά», έχουν δραματικές συνέπειες για την οικονομική κατάσταση και τη λειτουργία ολόκληρου του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος, η νέα Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, με τον Προϋπολογισμό 2010, δίνει μια ακόμη χαριστική «βολή».

Περιορίζει τις επιχορηγήσεις Ασφαλιστικών Ταμείων από 4,86% του ΑΕΠ το 2009, στο 4,19% το 2010. Η άνοδος των ποσοστών αυτών σε σχέση με το ΑΕΠ, οφείλεται κυρίως στην κατρακύλα του ΑΕΠ, το οποίο από προϋπολογιζόμενο σε τρέχουσες τιμές ύψος 266.248 εκατ. € έφτασε σε εκτίμηση πραγματοποίησης 240.150 εκατ. € το 2009 και σε 244.233 εκατ. € το 2010.
Με ετήσιες αυξήσεις των επιχορηγήσεων 21,3% το 2008 και 11,03% το 2009, οι επιχορηγήσεις του 2010 παρουσιάζουν μείωση 4,45%, δίνοντας το μέτρο της κοινωνικής πολιτικής της νέας κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ.

Άμυνα – Εξοπλισμοί
– Δημόσια Τάξη
Οι δαπάνες του Τακτικού Προϋπολογισμού για την Υγεία, την Παιδεία και την Κοινωνική Ασφάλιση περιορίζονται όλο και περισσότερο. Σύμφωνα με τον Προϋπολογισμό 2010 θα ανέρχονται για την Υγεία στα 6.855 εκατ. € (ποσοστό 2,80% του ΑΕΠ), για την Παιδεία στα 7.808 εκατ. € (ποσοστό 3,20% του ΑΕΠ) και για την Κοινωνική Ασφάλιση στα 10.231 εκατ. € (ή ποσοστό 4,19% του ΑΕΠ).

Οι δαπάνες όμως για την Άμυνα, τους εξοπλισμούς και τη Δημόσια Τάξη αυξάνονται συνέχεια και, χωρίς τους τόκους και τα χρεολύσια, ξεπερνούν ήδη συνολικά τα 8.617 εκατ. € ή ποσοστό 3,53% του ΑΕΠ και παραμένουν σταθερά οι μεγαλύτερες, ως ποσοστό του ΑΕΠ, μεταξύ των χωρών της ΕΕ που μετέχουν στο ΝΑΤΟ.