Περισσότεροι από 1.500 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους και τουλάχιστον 29 χιλιάδες έχουν μολυνθεί από τη χειρότερη επιδημία χολέρας των τελευταίων χρόνων, που πλήττει τη Ζιμπάμπουε, ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και ανθρωπιστικές οργανώσεις των Ηνωμένων Εθνών μιλούν για την πιθανότητα τα κρούσματα να φτάσουν ακόμα και τα 60.000.
Τ ο βακτήριο της χολέρας μεταδίδεται μέσα από το μολυσμένο νερό και τα τρόφιμα και προκαλεί έντονη διάρροια, η οποία, αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, οδηγεί στο θάνατο. Όμως αυτό που σκοτώνει στις επιδημίες χολέρας δεν είναι το ίδιο το βακτήριο, αλλά η έλλειψη πρόσβασης σε καθαρό, αποστειρωμένο νερό, οι ανύπαρκτες υποδομές ύδρευσης και αποχέτευσης και η μη πρόσβαση σε βασική ιατρική φροντίδα. Όταν αυτά δεν υπάρχουν, η χολέρα γίνεται θανατηφόρος.
Αυτός είναι και ο λόγος που η χολέρα, ενώ είναι άγνωστη αρρώστια εδώ και τουλάχιστον έναν αιώνα στη Δύση, επανεμφανίζεται με τόσο καταστροφικά αποτελέσματα στην περιφέρεια του πλανήτη. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι οι επιδημίες χολέρας εμφανίζονται εκεί όπου υπάρχει συντριπτική αποτυχία του συστήματος να εξασφαλίσει ακόμα και τα βασικά για τους ανθρώπους. Το 2007 στο Ιράκ, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, η έλλειψη καθαρού πόσιμου νερού οδήγησε σε ξέσπασμα επιδημίας με 22 θανάτους και 4.569 επιβεβαιωμένα κρούσματα. Επίσης στο Ιράκ το 2008, 644 κρούσματα χολέρας επιβεβαιώθηκαν, 8 από τα οποία ήταν τελικά θανατηφόρα. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ανέφεραν ξέσπασμα επιδημίας το 2008 σε καταυλισμό προσφύγων κοντά στην πόλη Γκόμα του Κονγκό. Ακολούθησε αυτό που συμβαίνει σήμερα στη Ζιμπάμπουε.
Ο Μουγκάμπε
«Βρίσκομαι στην ευτυχή θέση να ανακοινώσω ότι οι γιατροί μας δέχθηκαν τη βοήθεια των άλλων (οργανισμών) και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Επομένως τώρα δεν υπάρχει πια χολέρα», δήλωσε ο πρόεδρος της Ζιμπάμπουε κ. Μουγκάμπε στα μέσα Δεκέμβρη, τη μέρα που οι θάνατοι από την επιδημία έφτασαν τους 800. Είναι το δράμα μιας ηπείρου που, από την περίοδο της αποικιοκρατίας, αντιμετωπίζει διεφθαρμένα καθεστώτα, ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, εμφύλιες συγκρούσεις, κατάρρευση των υποδομών, οικονομική εξαθλίωση και ανθρωπιστικές καταστροφές.
Ο Μουγκάμπε έγινε πρόεδρος της Ζιμπάμπουε μετά την απελευθέρωση της χώρας από τους Βρετανούς, το 1980. Το κόμμα του ZANU-PF υπήρξε ηγετική δύναμη στη μάχη για την ανεξαρτησία. Παρά τα όποια θετικά μέτρα της πρώτης περιόδου, η νέα κυβέρνηση στηρίχτηκε στην καταπίεση και τη στέρηση των πολιτικών ελευθεριών. Η βία έχει ενταθεί από τη δεκαετία του '90, καθώς η οικονομία μπήκε σε συνθήκες μόνιμης κρίσης και τα πράγματα έγιναν χειρότερα με την υιοθέτηση νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Την τελευταία δεκαετία ο υπερπληθωρισμός (φτάνει τα 231 εκατομμύρια %) είναι στην ημερήσια διάταξη, κάνοντας το νόμισμα της Ζιμπάμπουε πρακτικά άχρηστο, ενώ οι ελλείψεις σε τρόφιμα είναι κανόνας και ο ιός του aids θερίζει τον πληθυσμό.
Μετά τις τελευταίες εκλογές του Μαρτίου, όπου η αντιπολίτευση κέρδισε την πλειοψηφία των εδρών του κοινοβουλίου, το καθεστώς του Μουγκάμπε εξαπέλυσε επίθεση εναντίον της, αρνούμενο να δεχτεί τη μεταβίβαση της εξουσίας, ενόψει των προεδρικών εκλογών του Ιουνίου. Δεκάδες ακτιβιστές της αντιπολίτευσης έχουν δολοφονηθεί και εκατοντάδες έχουν φυλακιστεί, ενώ πολλοί υποστηρικτές της αντιπολίτευσης εκδιώκονται από τα σπίτια τους, για να μην μπορούν να ψηφίσουν. Ταυτόχρονα η διεθνής βοήθεια δεν φτάνει στον προορισμό της, καθώς η κυβέρνηση κατηγορεί τους εργαζόμενους στις ανθρωπιστικές αποστολές σαν πράκτορες του ιμπεριαλισμού. Σ’ αυτές τις συνθήκες ξέσπασε η επιδημία χολέρας.
Το ΔΝΤ
Ωστόσο οι ευθύνες του καθεστώτος Μουγκάμπε γι’ αυτή την καταστροφή δεν είναι οι μόνες. Με τα προγράμματα οικονομικών μεταρρυθμίσεων που προώθησε σε αρκετές χώρες της Αφρικής το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και η Παγκόσμια Τράπεζα, οι περικοπές για τα συστήματα υγείας και οι αλλαγές στην αγροτική πολιτική είχαν καταστροφικά αποτελέσματα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΠΟΥ για την Ζιμπάμπουε, το προσδόκιμο ζωής από τα 64 χρόνια το 1990 (ένα από τα υψηλότερα σε όλη την αφρικανική ήπειρο), έφτασε σήμερα στα 37 χρόνια, ενώ το εθνικό σύστημα υγείας είναι πλέον ανύπαρκτο.
Η καταστροφή των φτωχών αγροτών, με σκοπό να ενισχυθούν οι μεγάλες καλλιέργειες για εξαγωγή, έλαβε διαστάσεις την προηγούμενη δεκαετία, μέχρι που το ΔΝΤ διέκοψε τη "βοήθεια" προς την Ζιμπάμπουε, γιατί, όπως ανέφερε, οι μεταρρυθμίσεις δεν ήταν στο σωστό δρόμο.
Και ενώ, με την ευκαιρία της πολιτικής και ανθρωπιστικής κρίσης στην Ζιμπάμπουε, όλες οι δυτικές κυβερνήσεις επιβάλουν κυρώσεις στο καθεστώτος Μουγκάμπε και ζητούν την παραίτησή του (και καλά κάνουν), δεν συμβαίνει το ίδιο σε χώρες όπως το Ιρακ ή το Αφγανιστάν, όπου η συνεχιζόμενη κατοχή οδηγεί σε αντίστοιχες ανθρωπιστικές καταστροφές και σε επανεμφάνιση της χολέρας.
Οι επιδημίες και οι μάστιγες, που βασανίζουν τις χώρες της πίσω αυλής του πλανήτη, δεν έρχονται από μόνες τους. Η κατάρρευση των υποδομών, οι ελλείψεις σε τρόφιμα και φάρμακα και οι ανθρωπιστικές κρίσεις είναι στην επικαιρότητα σε μια σειρά από χώρες με βάρβαρα ή λιγότερο βάρβαρα καθεστώτα. Στην πραγματικότητα πρόκειται για όψεις ενός συστήματος εχθρικού απέναντι στον άνθρωπο και ανίκανου να εξασφαλίσει και τα στοιχειώδη για την ανθρώπινη ζωή. Γι’ αυτό, εκτός από την κατάρρευση καθεστώτων σαν του Μουγκάμπε στη Ζιμπάμπουε, οφείλουμε να ζητάμε και την κατάρρευση του συστήματος που μέχρι τώρα τα στήριζε. Και αυτό δεν είναι άλλο από τον καπιταλισμό.
Βασίλης Γιαννούλης
Χολέρα: H επιδημία της εξαθλίωσης
Η χολέρα προκαλείται από το δονάκιο της χολέρας, που ενδημεί σε χώρες όπως η Ζιμπάμπουε. Είναι βαριά λοιμώδης νόσος που εκδηλώνεται με ακατάσχετες διάρροιες, οι οποίες προκαλούν αφυδάτωση, διαταραχές των ηλεκτρολυτών και έτσι επέρχεται ο θάνατος ή άλλες επιπλοκές.
Επιδημία χολέρας προκαλείται είτε από μόλυνση του δικτύου ύδρευσης από την αποχέτευση είτε από μη καλή χλωρίωση του νερού είτε από νερό μολυσμένο εκτός δικτύου ύδρευσης. Όλα αυτά συμβαίνουν στη Ζιμπάμπουε και έτσι τα κρούσματα μετατράπηκαν σε επιδημία που είναι ανεξέλεγκτη. Τίποτε δεν λειτουργεί για την πρόληψη ή την καταστολή της επιδημίας.
Η χολέρα θεραπεύεται με τη χορήγηση ορού, που βοηθάει στην καταπολέμηση της απώλειας νερού, και με τη χορήγηση ηλεκτρολυτών που αναπληρώνουν αυτούς που χάνονται από τη διάρροια. Ένας ορός από αυτούς που βλέπουμε στα νοσοκομεία ίσως είναι αρκετός. Όσο για τις άλλες επιπλοκές της νόσου, αρκούν ορισμένα από τα πιο γνωστά αντιμικροβιακά όπως το Septrin ή το Ciproxin. Αυτά είναι ανύπαρκτα στη Ζιμπάμπουε πλέον, που βρίσκεται ανάμεσα στον εκβιασμό των δυτικών και του καθεστώτος Μουγκάμπε.
Βέβαια, παρόμοια κατάσταση έχει εμφανιστεί και στο δυτικό, «πολιτισμένο» κόσμο. Μην ξεχνάμε ότι το καλοκαίρι του 2003, 15.000 ηλικιωμένοι (και άλλες 20.000 σε όλη την Ευρώπη, όπως μάθαμε εκ των υστέρων) πέθαναν στη Γαλλία από θερμοπληξία με τον καύσωνα. Μια πάθηση που απαιτούσε μόνο τρία πράγματα, για να γλιτώσουν χιλιάδες από το «μοιραίο»: Μεταφορά στο νοσοκομείο, δροσερό περιβάλλον και έναν ορό, που θα αναπλήρωνε τις απώλειες ύδατος, όπως συμβαίνει τώρα στη Ζιμπάμπουε.
Τάσος Φάκος, γιατρός