Κινήματα, αλλά και κυβερνήσεις, στο Μπέλεμ της Βραζιλίας
Ο κτώ χρόνια μετά την ίδρυσή του στο Πόρτο Αλέγκρε, το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ συγκεντρώθηκε στο Μπέλεμ της Βραζιλίας, φιλοξενώντας πέντε προέδρους λατινοαμερικάνικων χωρών. Από τη μια μεριά είναι μια εμφατική απόδειξη των αλλαγών που έγιναν στην ήπειρο αυτά τα 8 χρόνια. Λαϊκές εξεγέρσεις ανέτρεψαν κυβερνήσεις στη Βολιβία και τον Ισημερινό, απέτρεψαν το πραξικόπημα στη Βενεζουέλα, εκλογικές μάχες οδήγησαν στην ήττα τους ακραίους νεοφιλελεύθερους και έφεραν στην εξουσία αριστερές και κεντροαριστερές κυβερνήσεις. Στο πλευρό του Τσάβες προστέθηκε το 2003 ο Λούλα και ακολούθησαν ο Μοράλες, ο Κορέα και ο Λούγκο.
Από την άλλη η παρουσία αρχηγών κρατών στον ίδιο χώρο με τα κινήματα και τη ριζοσπαστική Αριστερά αναδεικνύει τη διαχρονική συνύπαρξη και διαμάχη ρευμάτων στο Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ.
Αντιφάσεις
H φετινή συνάντηση ανέδειξε εμφατικά αυτές τις αντιφάσεις. Ενώ γινόταν σε μια περίοδο που στη Λατινική Αμερική είναι επίκαιρη η συζήτηση για την ανάγκη να κλιμακωθεί η ανεξάρτητη πάλη των από κάτω, η διοργάνωση καθοριζόταν από μια προσπάθεια να εμφανιστεί ο Λούλα ως ο ηγέτης των αριστερών και κεντροαριστερών κυβερνήσεων. Η ειρωνεία ήταν ότι στον ίδιο χώρο που φιλοξενήθηκε η εκδήλωση των προέδρων, δύο ώρες πριν είχαν συγκεντρωθεί οι εργατικές ομοσπονδίες Conlutas και Intersyndical που συζητούσαν την ένωση με άλλα μαχητικά σωματεία σε μια ομοσπονδία, ανεξάρτητη από την κυβερνητική CUT, που θα παλεύει αποτελεσματικά και ενάντια στις πολιτικές του Λούλα.
Η διασύνδεση του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ με το βραζιλιάνικο πολιτικό κατεστημένο επηρέασε τις εργασίες του. Εν μέσω οικονομικής κρίσης, από τις 2.000 συζητήσεις που έγιναν, οι περισσότερες ήταν επικεντρωμένες σε επιμέρους καμπάνιες Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Ωστόσο, αναδείχθηκε και η σημασία που διατηρεί το Φόρουμ ως ευκαιρία να συναντηθεί η ριζοσπαστική Αριστερά της περιοχής και να συζητήσει. Η πρώτη μέρα ήταν σε μεγάλο βαθμό αφιερωμένη στην παρουσίαση των αγώνων των ιθαγενών στην περιοχή. Σε άλλες συζητήσεις οργανώσεων του αντιπαγκοσμιοποιητικού κινήματος παρέμεινε ζωντανό το «πνεύμα» των πρώτων χρόνων, καθώς προβλήθηκε η ανάγκη τα κοινωνικά κινήματα να αναπτύξουν αντικαπιταλιστική προοπτική.
Άκρα Αριστερά
Επίσης οι οργανώσεις της άκρας Αριστεράς στην περιοχή είχαν την ευκαιρία να δώσουν το στίγμα που χρειαζόταν το Φόρουμ σ’ αυτή τη συγκυρία. Σοσιαλιστικές οργανώσεις συζήτησαν για το χαρακτήρα της οικονομικής κρίσης και τις πολιτικές επιπτώσεις της. Αριστερά ρεύματα και ακτιβιστές μπόρεσαν να ανταλλάξουν εμπειρίες για ζητήματα όπως ο νεοφιλελευθερισμός και η εκπαίδευση και να συντονίσουν τη δράση τους.
Η παρουσία του Κόμματος για το Σοσιαλισμό και την Απελευθέρωση (PSOL), της αριστερής διάσπασης του βραζιλιάνικου PT που συσπειρώνει όλη την «πέραν του Λούλα» Αριστερά και στις εκλογές του 2007 κέρδισε το 7% (6,5 εκατομμύρια ψήφους), ήταν βοηθητική. Χαρακτηριστική ήταν η κεντρική εκδήλωση μιας τάσης του PSOL, όπου ο Κλαούντιο Κατζ, μαρξιστής οικονομολόγος από την Αργεντινή, ανέλυσε το χαρακτήρα της οικονομικής κρίσης, τόνισε την αναγκαιότητα της αντικαπιταλιστικής στρατηγικής και την επικαιρότητα του σοσιαλισμού ως μοναδικό πρόγραμμα για την απελευθέρωση της ανθρωπότητας.
Καθώς η οικονομική κρίση χτυπάει την πόρτα και της Λατινικής Αμερικής, οξύνοντας τις αντιθέσεις, τις διαχωριστικές γραμμές και το ζήτημα του «πώς προχωράμε» στην περιοχή, η ριζοσπαστική Αριστερά άνοιξε επιτυχημένα αυτή τη συζήτηση.