"Sicko", αποκάλυψη τώρα!
Μπορεί κανείς να μη συμφωνεί πάντα με τις απόψεις του Μάικλ Μουρ, όμως, κάθε νέα ταινία του Αμερικανού σκηνοθέτη είναι πλέον αναμενόμενο να είναι γροθιά στο στομάχι του αμερικάνικου καπιταλισμού.
Τ ο «Sicko» είναι ένα ντοκιμαντέρ που καταπιάνεται με το σύστημα ιδιωτικής ασφάλισης υγείας που επικρατεί στις ΗΠΑ και καταγγέλλει: το σύστημα σκοτώνει. Σύμφωνα με το Ιατρικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ, 18.000 άνθρωποι πεθαίνουν ετησίως επειδή δεν έχουν επαρκή ασφάλιση ώστε να έχουν πρόσβαση στη θεραπεία που απαιτείται για τις ασθένειές τους. Αλλά ακόμη και αυτοί που «αποκτούν» τη θεραπεία που χρειάζονται, αναγκάζονται στη συνέχεια να ζήσουν στην εξαθλίωση και τα χρέη.
Φρίκη
Για να μαζέψει υλικό για την ταινία του ο Μουρ ζήτησε μέσα από το
Ίντερνετ να του στείλει όποιος ήθελε τη δική του προσωπική «ιστορία
φρίκης για το σύστημα υγείας». Τις πρώτες 24 ώρες έλαβε 3.700
απαντήσεις, ενώ μέσα σε μία βδομάδα είχαν επικοινωνήσει μαζί του 25.000
άνθρωποι.
Κάποιες από αυτές τις περιπτώσεις παρουσιάζονται στην ταινία και είναι
πραγματικά ανατριχιαστικές, όπως του ανθρώπου που έχει χάσει δύο
δάχτυλα από ατύχημα και έπρεπε να αποφασίσει ποιο θα κολλήσει επειδή
δεν του έφτανε η ασφαλιστική κάλυψη: τον παράμεσο που κοστίζει 12.000
δολ. ή τον μέσο που κοστίζει 60.000 δολ.; Από την άλλη μία ελεγκτής
γιατρός, η Λ. Πίνο, αποκαλύπτει στο φακό του Μουρ: «Αρνήθηκα σε ασθενή
μια απαραίτητη επέμβαση, που θα του έσωζε τη ζωή, με αποτέλεσμα να
πεθάνει. Στην πραγματικότητα αυτό που έκανα, γλίτωσε την εταιρεία μου
από μισό εκατομμύριο δολάρια».
Αντίστοιχα συγκλονιστική ήταν και η ταινία «Τζον Κιου» που είχε βγει
λίγα χρόνια πριν με πρωταγωνιστή τον Ντέντζελ Ουάσινγκτον. Όμως τώρα,
το «Sicko» δεν μένει μόνο στις ΗΠΑ: Στην απάνθρωπη κατάσταση που
επικρατεί στη χώρα, ο Μουρ αντιπαραβάλλει τα συστήματα υγείας που
επικρατούν στην Αγγλία (παρά τις περικοπές, υπάρχει το ΕΣΥ), στη
Γαλλία, αλλά και στην Κούβα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Κούβα ο Μουρ
πάει με μια ομάδα ανθρώπων οι οποίοι συμμετείχαν στη διάσωση επιζώντων
από την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους και οι οποίοι δεν μπορούν να
έχουν στις ΗΠΑ την απαιτούμενη ιατρική φροντίδα.
Στο σημείο αυτό ο Μουρ διαπράττει το πιο σημαντικό πολιτικό ατόπημα
στην ταινία, καθώς διαβεβαιώνει τους Αμερικανούς διασώστες ότι ακόμη
και οι κρατούμενοι στο Γκουντάναμο έχουν καλή ιατρική φροντίδα.
Οι νοσηλευτές
Άλλη μια αδυναμία του φιλμ είναι ότι δεν υπάρχουν συνεντεύξεις από
νοσοκόμες/ους. Η παράλειψη αυτή ήρθε σε ευθεία αντίφαση με αυτό που
έγινε σε μια σειρά πρεμιέρες της ταινίας σε πόλεις των ΗΠΑ: Μέλη της
Ένωσης Νοσηλευτών Καλιφόρνιας (CNA) μίσθωσαν ένα κόκκινο λεωφορείο και
ταξίδεψαν σε όλη τη χώρα όπου γινόταν πρεμιέρα του «Sicko»
διαδηλώνοντας και μοιράζοντας υλικό στους θεατές πριν από κάθε προβολή.
Επίσης στο λεωφορείο βρίσκονταν μέλη των Γιατρών για ένα Εθνικό
Πρόγραμμα Υγείας, αλλά και μέλη άλλων σωματείων και ομοσπονδιών, όπως
της Ένωσης Αμερικανών Νοσηλευτών, της Ένωσης Εργατών Χάλυβα, και της
Ένωσης Εργαζομένων στις Τηλεπικοινωνίες. Οι συγκεντρώσεις ενισχύθηκαν
από νοσηλευτές και γιατρούς που ήρθαν στις κατά τόπους πρεμιέρες, που
έγιναν σε 30 πόλεις όπου οι κινηματογραφικές αίθουσες κυριολεκτικά
ξεπούλησαν.
Οι ακτιβιστές που συμμετείχαν στην καμπάνια του κόκκινου λεωφορείου
εισέπρατταν παντού το θερμό χειροκρότημα των θεατών. Η Τζαν Ροντόλφο,
νοσοκόμα από το Όκλαντ, μέλος της CNA που ταξίδεψε με το λεωφορείο λέει
χαρακτηριστικά: «Στο Λος Άντζελες και στην Ουάσινγκτον, οι πέντε πρώτες
σειρές των αιθουσών ήταν κρατημένες ειδικά για τους νοσηλευτές, ενώ στη
Νέα Υόρκη τα μέλη της CNA συνόδευσαν τον Μουρ στην αίθουσα και στάθηκαν
μαζί του στη σκηνή όταν αυτός παρουσίασε το έργο. Σε κάθε πρεμιέρα
υπήρχαν άνθρωποι που έκλαιγαν από συγκίνηση, ενώ στο τέλος βγαίνοντας
από τους κινηματογράφους οι θεατές απαιτούσαν να μάθουν τι μπορούν να
κάνουν για να αλλάξουν τα πράγματα».
Το φιλμ εστιάζει στην ανάγκη για ένα σύστημα αποκλειστικά κρατικής
χρηματοδότησης που θα αποκλείσει τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες
και θα επεκτείνει ένα βελτιωμένο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας
καλύπτοντας κάθε άνθρωπο που ζει στη χώρα. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με
τις προτάσεις των βασικών υποψήφιων των Δημοκρατικών, οι οποίοι
βλέποντας την απήχηση της ταινίας προσπαθούν να συσκοτίσουν τα πράγματα.
Όμως ο Μουρ, παρότι σε διάφορες ταινίες φαίνεται να λοξοκοιτά προς τους
Δημοκρατικούς και τη Χίλαρι Κλίντον, στο «Sicko» αποκαλύπτει ότι η
τελευταία δέχεται μεγάλα ποσά για την προεκλογική της καμπάνια από την
ασφαλιστική βιομηχανία. Μάλιστα ο Μουρ δήλωσε ότι ο διανομέας του φιλμ
του ζήτησε να κόψει αυτή το απόσπασμα από την ταινία, ωστόσο αυτός
αρνήθηκε.
Αντίθετα από τους ηγέτες των Δημοκρατικών, οι απλοί άνθρωποι θέλουν
καθαρές και ριζοσπαστικές αλλαγές: Σύμφωνα με δημοσκόπηση του CNN, το
Μάιο το 64% του πληθυσμού θεωρεί ότι η κυβέρνηση θα έπρεπε να «παρέχει
ένα εθνικό σύστημα ασφαλιστικής κάλυψης υγείας για όλους τους
Αμερικανούς, ακόμη κι αν αυτό απαιτεί υψηλότερους φόρους».
Κίνημα
Περιγράφοντας την κριτική που δέχθηκε από τα δεξιά ο ίδιος ο Μουρ
αναφέρθηκε στο τουρνέ που έκανε σε συνεργασία με τη CNA λέγοντας: «Ήταν
σαν να διεξάγαμε πόλεμο. Βρισκόμαστε σε μάχη με αυτές τις επιχειρήσεις
που θέλουν να διατηρήσουν τη θέση τους. Δεν θέλουν να παραχωρήσουν ούτε
εκατοστό αλλά εμείς έχουμε βγει ανοικτά να ταρακουνήσουμε τον κήπο της
Εδέμ που έχουν εξασφαλίσει για τον εαυτό τους».
Φυσικά θα χρειαστεί κάτι πολύ περισσότερο από μια ταινία για να αλλάξει
η ασφάλιση υγείας στις ΗΠΑ. Όμως το «Sicko» άνοιξε επιτέλους σε μεγάλα
ακροατήρια μια συζήτηση που σε συνδυασμό με την κινητοποίηση των
ακτιβιστών έξω από τις αίθουσες μπορεί να αποτελέσει τη σπίθα για ένα
καινούργιο κίνημα.
Πέτρος Τσάγκαρης