Οι συνέπειες από την επικράτηση της Χούντας το 1967 ήταν άμεσες και τραγικές: οι αγωνιστές της Αριστεράς κυνηγήθηκαν, φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν και δολοφονήθηκαν. Οι εργαζόμενοι άνθρωποι έχασαν τα δικαιώματά τους. Τα κέρδη των βιομηχάνων, των εφοπλιστών και των τραπεζιτών ξεπέρασαν κάθε όριο.
Γι’ αυτό εξάλλου συντάχθηκαν όλοι πίσω απ’ τους δολοφόνους της Χούντας. Και τέλος ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός βρήκε τον καλύτερο σύμμαχο του στην περιοχή. T o πραξικόπημα της Χούντας έγινε δυνατό να πετύχει επειδή η ΕΔΑ (το μέτωπο της τότε Αριστεράς που καθοδηγούσε το ΚΚΕ), αντί να οδηγήσει τους μαζικούς αγώνες της περιόδου του 1965 σε κλιμάκωση μέχρι τη νίκη, υποχώρησε και συμβιβάστηκε.Η Χούντα όμως δεν μπόρεσε ποτέ να σπάσει την απομόνωσή της και να βρει μαζική υποστήριξη. Τα πρώτα σημάδια της αποσταθεροποίησής της φάνηκαν στις αρχές της δεκαετίας του ’70. Ο δρόμος μιας ελεγχόμενης μεταπολίτευσης ήταν το μοναδικό πολιτικό σχέδιο διαφυγής. Γι’ αυτό η Χούντα προσπάθησε να βρει συνομιλητές απ’ την αστική αντιπολίτευση, αλλά και από τα δύο τότε κόμματα της Αριστεράς (ΚΚΕ και ΚΚΕεσ).
Αυτό το σχέδιο ναυάγησε απ’ το αντιδικτατορικό κίνημα. Με καταλύτη το φοιτητικό κίνημα και με την πλατιά συμμετοχή των εργαζομένων, το Πολυτεχνείο έγινε ο πόλος όπου συνέκλιναν όλες οι δυνάμεις της κοινωνικής αντιπολίτευσης. Η συγκέντρωση των μαζών, η λαϊκή εξέγερση και η αντίσταση στην καταστολή που επακολούθησε (στις 17 του Νοέμβρη του 1973) ήταν απ’ τις λαμπρότερες στιγμές στην ιστορία του ελληνικού κινήματος μέχρι τώρα.
Η εξέγερση του Πολυτεχνείου ήταν το καθοριστικό χτύπημα του κινήματος ενάντια στη Χούντα. Την οδήγησε στην απομόνωση και τελικά στην ανατροπή τον Ιούλη του ’74. Η Χούντα, πριν ξεψυχήσει, οργάνωσε το πραξικόπημα στην Κύπρο, οξύνοντας τον ανταγωνισμό με την τουρκική άρχουσα τάξη για τον έλεγχο του νησιού στα όρια του πολέμου. Το ξέφτισμα της πατριωτικής προπαγάνδας και το ναυάγιο της πολεμοχαρούς επιστράτευσης οδήγησαν τους στρατοκράτες στην τελική κατάρρευση.
Έτσι το σχέδιο για «φιλελευθεροποίηση» και ομαλότητα κατέρρευσε επίσης. Η μεταπολίτευση δεν έγινε με τους όρους που ήθελε η άρχουσα τάξη. Το διάστημα που ακολούθησε, οι εργατικοί αγώνες που αναπτύχθηκαν ανάγκασαν την αστική τάξη σε σοβαρές υποχωρήσεις σε πολλά επίπεδα: ο κόσμος κέρδισε αυξήσεις μισθών, κοινωνικές παροχές, κρατικοποιήσεις εταιρειών, δημοψήφισμα για τη μοναρχία, νομιμοποίηση της Αριστεράς, συνδικάτα, δικαιώματα και ελευθερίες. Αυτά δεν χαρίστηκαν από τους Καραμανλήδες, αλλά κερδήθηκαν από τους παρατεταμένους αγώνες των εργαζομένων και της νεολαίας.
Μεταπολίτευση
Το Πολυτεχνείο δεν ήταν όμως μόνο το σύμβολο της αντίστασης ενάντια στη Χούντα αλλά κάτι πολύ πιο βαθύ και σημαντικό: ήταν η στιγμή που εισέβαλαν οι μάζες των εργαζομένων και της νεολαίας στο πολιτικό σκηνικό. Η πρωτοφανής πολιτική εμπειρία της εξέγερσης του Πολυτεχνείου και οι μαζικοί αγώνες διαμόρφωσαν το φόντο για την ανασύνταξη της Αριστεράς. Όλες οι αριστερές οργανώσεις μαζικοποιούνται από χιλιάδες αγωνιστές, ενώ παράλληλα για πρώτη φορά γίνεται ακόμη και με όρους μαζικούς η πολιτική αντιπαράθεση όχι μόνο σε ζητήματα τακτικής αλλά και στρατηγικής προοπτικής (για το χαρακτήρα της επανάστασης στην Ελλάδα, το χτίσιμο του επαναστατικού κόμματος, για τη φύση των κοινωνιών της ανατολικής Ευρώπης και της ΕΣΣΔ κ.λπ.)… Το Πολυτεχνείο, εκτός από τη νομιμοποίηση της Αριστεράς, «γέννησε» και την Επαναστατική Αριστερά.
Γι’ αυτό, από τότε μέχρι σήμερα, όλες οι κυβερνήσεις της μεταπολίτευσης προσπάθησαν να σβήσουν το ανατρεπτικό μήνυμα της εξέγερσης απ’ τη μνήμη των εργαζομένων και της νεολαίας.
Παναγιώτης Λίλλης