Στις 8 Οκτωβρίου θα πραγματοποιηθεί ο πρώτος γύρος των εκλογών για την τοπική αυτοδιοίκηση (δήμοι και περιφέρειες), προσφέροντας ακόμα μια κρίσιμη εκλογική μάχη μέσα στο 2023. Και καθώς οι διεργασίες για την αντιμετώπιση των εθνικών εκλογών από τις δυνάμεις της ριζοσπαστικής και αντικαπιταλιστικής Αριστεράς έχουν ενταθεί, το ίδιο ακριβώς χρειάζεται να γίνει και στο τοπικό επίπεδο και όχι μόνο ως αντανάκλαση των κεντρικών διεργασιών.
Ημερ.Δημοσίευσης
Η εμπειρία των προσπαθειών εν όψει αλλά και μετά από τις προηγούμενες δημοτικές εκλογές έφερε στο προσκήνιο αρκετές συνεργασίες και ενωτικά κατεβάσματα (αλλά και αντιπαράθεση εντός και μεταξύ άλλων σχημάτων) στην Αθήνα, την Θεσσαλονίκη κ.α. Προσφέρεται έτσι για χρήσιμα συμπεράσματα που εφόσον αξιοποιηθούν με ειλικρίνεια, μπορούν να αποτελέσουν πεδίο γείωσης και «εχέγγυο» για την συνεργασία τόσο των οργανωμένων δυνάμεων, όσο και μεταξύ αυτών και των μη ενταγμένων αγωνιστριών/στων που δραστηριοποιούνται γύρω από τα τοπικά θέματα.
Είναι σαφές πως εδώ και καιρό, ειδικά μετά τους μνημονιακούς νόμους του «Καλλικράτη» και του «Κλεισθένη» (sic), όπως και του πρόσφατου νόμου Βορίδη (Ν. 4804/2021), το μοντέλο νεοφιλελεύθερης διαχείρισης που εφαρμόζεται στην κεντρική Διοίκηση γίνεται όλο και πιο συμπαγές και άτεγκτο και στην τοπική αυτοδιοίκηση. Ο συνδυασμός της εκχώρησης όλο και περισσότερων αρμοδιοτήτων από τη μία και της αυστηρής επιτροπείας και σταθερής υποχρηματοδότησης από την άλλη, δημιουργεί ένα ασφυκτικό πλαίσιο που υπονομεύει την άσκηση ακόμα και των πιο στοιχειωδών καθηκόντων. Ταυτόχρονα και σε συνέχεια των παραπάνω, θεσμοθετούνται εργαλεία όπως οι «αναπτυξιακοί οργανισμοί» στους ΟΤΑ που θα διαχειρίζονται μεγάλα ποσοστά του προϋπολογισμού χωρίς πολιτικό έλεγχο, αυξάνονται τα όρια απευθείας αναθέσεων και συνολικά η αδιαφάνεια, οι ελεύθεροι, δημόσιοι χώροι αντιμετωπίζονται ως φιλέτα και οι κοινωνικές υπηρεσίες εκχωρούνται σε επιχειρηματίες και ΜΚΟ ή ρημάζουν (με τις πλημμύρες και τον χιονιά να αποτελούν αδιάψευστους, αλλά όχι τους μόνους, μάρτυρες αυτής της πραγματικότητας). Εν ολίγοις, στήνεται ένα πλαίσιο, εντός του οποίου θα υπάρχει όλο και πιο ανεξέλεγκτη επιχειρηματικοποίηση των δήμων και ενίσχυση του τοπικού κεφαλαίου μέσω των χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων από κράτος και ΕΕ με τα χρήματα των πολιτών, των οποίων οι ανάγκες δεν εξετάζονται καν. Υπό αυτή την έννοια, τα περιθώρια χάραξης διαφορετικής, όπως και πραγματικά αυτοδιοικητικής πολιτικής με την συμμετοχή των κατοίκων/δημοτών - ειδικά από θέση ανάληψης δημαρχιών - εκμηδενίζονται. Ως προς το σκέλος της εφαρμογής των παραπάνω, που αποτελούν συνολικό πλαίσιο για όλη την επικράτεια, η περίπτωση του Δήμου Αθηναίων, του Μεγάλου Περιπάτου, των «δωρεών μελετών», των εργολαβιών στις υπηρεσίες κλπ αποτελεί πραγματικά αρχέτυπο.
Κινήματα αντίστασης
Στον αντίποδα όμως του ασφυκτικού πλαισίου και της γενικευμένης επίθεσης που ξεδιπλώνεται, εμφανίζεται η ελπιδοφόρα διάσταση της ανάπτυξης κοινωνικών αγώνων για την υπεράσπιση των κοινωνικών υπηρεσιών και δημόσιων χώρων και συνολικά των δικαιωμάτων στην πόλη, ενώ συνολικότερα διευρύνεται η συνειδητοποίηση ότι οι πόλεις που ζούμε δεν απευθύνονται σε εμάς. Με πιο εύγλωττα τα παραδείγματα αντίστασης στην εξαφάνιση της πλατείας Εξαρχείων και την ανάπλαση του Στρέφη, σε μια σειρά από γειτονιές της Αθήνας - και όχι μόνο - ξεπηδούν ή αναβιώνουν πρωτοβουλίες υπεράσπισης των ελεύθερων δημόσιων χώρων, ενάντια στην εμπορευματοποίηση και τον εξευγενισμό. Αντίστοιχα έχουν πραγματοποιηθεί κινητοποιήσεις ενάντια στη χρήση προκάτ κατασκευών για την προσχολική αγωγή (πχ σε Ζωγράφου και Αθήνα), για την υπεράσπιση της Δημόσιας Υγείας και για το εκ νέου άνοιγμα δομών Υγείας που είχαν κλείσει επί πρώτων μνημονίων (πχ Λοιμωδών Θεσσαλονίκης), για την υπεράσπιση του δικαιώματος χρήσης των δημόσιων χώρων και ενάντια στην αστυνομοκρατία, προ ακόμα των γεγονότων της Ν. Σμύρνης (πχ άνω πλατεία Αγ. Παρασκευής), ενάντια σε ρατσιστικές και σεξιστικές κρατικές πολιτικές (πρόγραμμα ESTIA, Ελαιώνας, απουσία δομών υποστήριξης θυμάτων εμφ. βίας) και φυσικές επιθέσεις κλπ. Οι κινητοποιήσεις όμως δεν πραγματοποιήθηκαν μόνο από δημότες και κατοίκους, καθώς υπήρξαν και αντίστοιχες από εργαζόμενους/ες στους ΟΤΑ, ενάντια στην υποστελέχωση και την υποβάθμιση των υπηρεσιών (βρεφονηπιακοί σταθμοί Καλλιθέας), ενάντια στις ελαστικές σχέσεις εργασίας (Βοήθεια στο Σπίτι, συμβασιούχοι Covid) αλλά και σε ρατσιστικούς αποκλεισμούς εργαζομένων (μετανάστριες σχολικές καθαρίστριες) κ.α. Προφανώς με διακυμάνσεις στη μαζικότητα, τη διάρκεια ή το βαθμό σύνδεσης μεταξύ τους, όλα τα παραπάνω αποτελούν μια μεγάλη βεντάλια θεμάτων, στα οποία οι παρατάξεις της ριζοσπαστικής και αντικαπιταλιστικής Αριστεράς είχαν σταθερά συμμετοχή και συμβολή στην στήριξη τους και στο προχώρημα της κουβέντας. Κυρίως όμως, ανεξαρτήτως θέματος ή γεωγραφικής τοποθεσίας, οι πολιτικές τοποθετήσεις των σχημάτων που απαρτίζουν αυτό τον χώρο είχαν τις ίδιες στοχεύσεις και όμοια επιχειρηματολογία.
Ένωση δυνάμεων
Η τελευταία διαπίστωση μας θέτει μπροστά σε συγκεκριμένες ευθύνες και ερωτήματα. Οι προηγούμενες αυτοδιοικητικές εκλογές πραγματοποιήθηκαν υπό καθεστώς απλής αναλογικής, η οποία έδωσε τη δυνατότητα σε μια σειρά από παρατάξεις να έχουν εκπροσώπηση στα ΔΣ, η οποία ήταν κρίσιμη για την γνώση της ατζέντας, για τη μεταφορά αυτής στα τοπικά κινήματα και την ενίσχυση της δράσης τους, όπως και αντίστροφα για την έκφραση και εκπροσώπηση των τελευταίων εντός των δημοτικών συμβουλίων. Εν ολίγοις, η συμμετοχή αυτών των αιρετών ήταν κρίσιμη και χρήσιμη για την οργάνωση των κοινωνικών αντιστάσεων. Γνωρίζοντας πως η εφαρμοζόμενη πολιτική θα είναι η ίδια και η κλίμακα των επιθέσεων θα ενταθεί, και με δεδομένο ότι οι προβλέψεις του νόμου Βορίδη καταργούν την απλή αναλογική και αυξάνουν το εκλογικό μέτρο, το ερώτημα της συνεργασίας στις επερχόμενες εκλογές τίθεται επιτακτικά και επί ποινή αποκλεισμού, σε περίπτωση που συνεχιστεί ο κατακερματισμός. Το ζήτημα όμως δεν τίθεται μόνο αρνητικά, αλλά και με την αντίστροφη ανάγνωση, που είναι σημαντικότερη: καθώς οι αντιστάσεις πληθαίνουν, είναι ασφαλής εκτίμηση πως ο κόσμος των κινημάτων θα δει ως ελπιδοφόρο μήνυμα και σημάδι ανάκαμψης τα κοινά κατεβάσματα δυνάμεων, των οποίων οι διαφορές σε όσα περιγράφηκαν είναι μάλλον δυσδιάκριτες. Έχοντας επίγνωση πως τέτοιες ωσμώσεις δεν μπορούν να γίνουν μεμιάς και χρειάζεται συζήτηση, η δημοτική κίνηση Ανυπότακτη Αθήνα έχει ξεκινήσει ραντεβού με τα δρώντα σχήματα της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς στο δήμο Αθηναίων, ώστε να ανοίξει από τώρα ο διάλογος και να γίνουν πρώτα βήματα συνεργασίας. Θα είναι ευχής έργον να υπάρξουν και αλλού τέτοιες πρωτοβουλίες. Συνολικά πάντως, είτε μέσω μετωπικών κατεβασμάτων, είτε μέσω διαμόρφωσης κοινών σχημάτων (ήδη υπάρχουν παραδείγματα πλουραλιστικών σχημάτων και των δύο περιπτώσεων), η κατεύθυνση θα πρέπει να είναι αυτή.