Ο Τσίπρας χορηγός της νίκης Μητσοτάκη

Στη μετεκλογική ΚΕ των μουγκών, εκεί όπου η συζήτηση έγινε, τάχα, δια σημειωμάτων που θα έπρεπε να κατατεθούν στον Αρχηγό, ο Τσίπρας ισχυρίστηκε ότι «αναλαμβάνει ο ίδιος την ευθύνη» και αναγνωρίζει ότι αυτή «δεν ισομοιράζεται». Αυτή η μεγαλόστομη δήλωση δεν συνοδεύτηκε από κανένα –μα κανένα!– συγκεκριμένο μέτρο που να αποδεικνύει στοιχεία ειλικρίνειας. Αντίθετα, άρχισε αμέσως η προσπάθεια να φορτωθούν αλλού οι ερμηνείες της προφανούς ήττας: κατά την εισήγηση του Τσίπρα, στις 21 Μάη «ηττήθηκε η απλή αναλογική» και οι υπεύθυνοι γι’ αυτό ήταν ο Ανδρουλάκης, ο Κουτσούμπας και ο Βαρουφάκης!
Αυτός ο εκφυλισμός της κορυφαίας κομματικής διεργασίας, στην πιο κρίσιμη στιγμή, δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Ο Τσίπρας δεν δίστασε να στείλει ξανά το μήνυμα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί πλέον ένα «μη-κόμμα», ένα εκλογικό καρτέλ παραγόντων γύρω από έναν (τάχα) χαρισματικό Αρχηγό. Όμως αυτό το σημείο είναι βαθιά «προγραμματικό»: αποκαλύπτει στον κόσμο πολλές αλήθειες σχετικά με το εάν και κατά πόσο ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πρόθυμος και ικανός να προχωρήσει σε τομές που είναι απολύτως αναγκαίες για την υπεράσπιση των στοιχειωδών εργατικών και κοινωνικών δικαιωμάτων. Γιατί οι γκλαμουράτοι «άριστοι» που μαζεύτηκαν στα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ (συνήθως, μετά από μακρά θητεία σε άλλα σαλόνια) μπορεί να έχουν ξεχάσει όλα τα στοιχειώδη της αριστερής πολιτικής, όμως οι άνθρωποι της κοινωνικοπολιτικής βάσης του ΣΥΡΙΖΑ δεν έχουν ξεχάσει το ότι για να υπερασπιστούν τη ζωή τους χρειάζονται ένα συγκροτημένο κόμμα κοινωνικής και πολιτικής μάχης. 
Σύγχυση
Ας εξετάσουμε όμως και το πολιτικό στοιχείο της υποκριτικής αυτοκριτικής του Τσίπρα. Η απλή αναλογική από μόνη της δεν φταίει σε τίποτα. Είναι ένα απλούστερο και πιο δίκαιο εκλογικό σύστημα σε σύγκριση με τις μεγαλύτερες παραμορφωτικές δυνατότητες της «ενισχυμένης» αναλογικής, στην οποία τώρα τρέχει να προσαρμοστεί αμαχητί ο Τσίπρας. Η απλή αναλογική δεν φταίει σε τίποτα για τις ολοφάνερες αντιφατικές μετατοπίσεις που παρουσίασε ο «χαρισματικός» μέσα στο σύντομο διάστημα της προεκλογικής περιόδου, πάνω στο πιο κομβικό ζήτημα της πολιτικής συλλογιστικής του: στο ζήτημα της κυβέρνησης που επεδίωκε. Ο Τσίπρας άρχισε προτείνοντας μια «προοδευτική-δημοκρατική» κυβέρνηση. Δεν έκανε τίποτα για να συγκεκριμενοποιήσει το προγραμματικό και πολιτικό περιεχόμενο αυτής της κυβέρνησης και, κατά συνέπεια, δεν έκανε τίποτα για να πιέσει τις ηγεσίες ή να πείσει την βάση των άλλων κομμάτων προς την κατεύθυνση αυτή. Στη συνέχεια, απέσυρε πρακτικά την πρότασή του, δηλώνοντας ότι δεν προτίθεται να επιχειρήσει «κυβέρνηση ηττημένων» και βάζοντας στο κέντρο της ρητορικής το τον στόχο να αναδειχθεί ο ΣΥΡΙΖΑ ως πρώτο κόμμα. Στο debate, επέστρεψε ξαφνικά στη διεκδίκηση μιας «προοδευτικής-δημοκρατικής» πλειοψηφίας, προσπαθώντας τακτικίστικα να «πιέσει» τους Ανδρουλάκη-Κουτσούμπα-Βαρουφάκη. Και στο παρά 5΄ των εκλογών δήλωσε «ανοιχτός» προς μια μορφή κυβέρνησης «ευρύτερων συναινέσεων» (με το πρόσχημα του «ειδικού σκοπού», ή άλλο..), αποκαλύπτοντας έτσι ενδόμυχες προθέσεις που οι προσεκτικοί αναλυτές είχαν διαγνώσει στην πολιτική του από νωρίτερα, πρακτικά πριν το επίσημο άνοιγμα της προεκλογικής περιόδου. Αυτή η ζαλάδα δεν μπορεί να περιγραφεί ως «χαρισματική» εκλογική γραμμή, απέναντι σε έναν σκληρό αντίπαλο, με σαφή στρατηγική και τακτική στόχευση στις εκλογές αλλά και γενικότερα. 
Ανάλογη σύγχυση υπήρξε και στο πρόγραμμα. Ο ΣΥΡΙΖΑ περιέλαβε στις διακηρύξεις του κάποιους στόχους των εργαζόμενων και λαϊκών μαζών. Όμως μια λίστα σημείων-αιτημάτων δεν συνιστά πολιτικό πρόγραμμα. Γιατί αυτό προϋποθέτει την ένταξη των στόχων μέσα σε μια γενικότερη «αφήγηση» επιδιωκόμενων τομών: με ποια μέθοδο, μαζί με ποιους και ενάντια σε ποιους, είναι δυνατόν να επιτευχθούν –πράγματι– αυτοί οι στόχοι; Και εδώ η προσπάθεια του Αλ. Τσίπρα να μιμηθεί τον Ανδρέα Παπανδρέου τάζοντας γενικόλογα μιαν «Αλλαγή», παρέπεμπε περισσότερο στην ιστορική επιθεώρηση «Αλλαγή κι απάνω τούρλα» της περιόδου της κρίσης του ΠΑΣΟΚ, παρά στην ορμητική τακτική του Α. Παπανδρέου το 1981. Ο Τσίπρας υποσχόταν ότι θα δώσει ΑΤΑ στους μισθούς, αλλά ταυτόχρονα ότι θα διατηρήσει το φράχτη στον Έβρο και ότι θα επεκτείνει μονομερώς τα χωρικά ύδατα στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο στα 12 ναυτικά μίλια! Ο Τσίπρας έταζε μια κυβέρνηση υπεράσπισης των συμφερόντων των εργαζομένων και των φτωχών και ταυτόχρονα στρεφόταν «προς το κέντρο» και άνοιγε τα ψηφοδέλτιά του προς απόμαχους καραμανλικούς, προς απόστρατους γραφειοκράτες, προς τη φιλελέ γκλαμουριά της δημοσιογραφίας, προς «αναθεωρητές» ιστορικούς κ.ά. Δεν χρειαζόταν ιδιαίτερη πολιτική πείρα για να καταλάβει κανείς ότι αυτός ο άκρατος πολυσυλλεκτισμός θα κατέληγε, αντί να προσθέτει δυνάμεις απ’ όλες τις πλευρές, να συσσωρεύει απώλειες προς όλες τις πλευρές. 
Ζήτημα αξιοπιστίας
Όλα αυτά μαζί υπογράμμιζαν το «ταυτοτικό» πλέον ζήτημα της αξιοπιστίας του Αλ. Τσίπρα και του αρχηγικού κόμματός του. Η αντιστροφή όλων των κοινωνικών και πολιτικών δεσμεύσεων του ΣΥΡΙΖΑ το 2015 δεν έχει ξεχαστεί. Η πικρή πείρα των εργαζομένων και των φτωχών για τα πραγματικά πεπραγμένα της κυβέρνησης 2015-19 δεν έχει λησμονηθεί. Η προεκλογική παρέμβαση του Κατρούγκαλου υπήρξε καταστροφική για τον ΣΥΡΙΖΑ, όχι γιατί αυτός «μαρτύρησε» ένα κρυφό πρόγραμμα του Τσίπρα, αλλά γιατί θύμισε στους συνταξιούχους το νόμο Κατρούγκαλου, το νόμο της κυβέρνησης Τσίπρα που νομιμοποίησε και μονιμοποίησε όλες τις μνημονιακές περικοπές στις συντάξεις μέσω της επιβολής ενός «νέου τρόπου υπολογισμού των συντάξεων». Θύμισε έτσι ότι η χιλιοτραγουδισμένη «έξοδος από τα μνημόνια» του 2018, είναι πράγματι μια «έξοδος» για τους καπιταλιστές και το κράτος, αλλά για τον κόσμο της δουλειάς είναι εγκλωβισμός στη μνημονιακή μέγγενη μέχρι το 2060! Και αυτή η μαζική αρνητική πείρα, είναι ένα «γραμμάτιο» που ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει ακόμα αποπληρώσει. 
Σε αυτήν τη κατρακύλα δεν έχουν όλοι τις ίδιες ευθύνες. Μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ εξακολουθούν να υπάρχουν άνθρωποι, στελέχη και ομαδοποιήσεις, με καλύτερες προθέσεις. Μετά το 2015 υποχωρούν διαρκώς, περιμένοντας καλύτερες ημέρες για να κάνουν μια (υποχρεωτική) αναμέτρηση. Αντίθετα ο Τσίπρας και οι παρατρεχάμενοί του, οικοδομούν σταθερά τις προϋποθέσεις για να κυριαρχήσουν αναίμακτα εάν και όταν ο ΣΥΡΙΖΑ φτάσει ξανά σε μια σημαντική εσωτερική διεργασία που θα αμφισβητεί την ηγεσία της παρακμής. Η λευκή σημαία αυτού του κύκλου ανθρώπων, στελεχών και ομάδων, στη μετεκλογική ΚΕ μπροστά στην υποκρισία της ηγετικής ομάδας Τσίπρα, μοιάζει (απέξω) με παραίτηση και ιστορική ήττα. 
Στις εκλογές της 21ής Μαΐου, ο Μητσοτάκης έκανε τα αναμενόμενα. Απευθύνθηκε με συνέπεια στο κοινωνικό μπλοκ που υποστηρίζει με την πολιτική του. Συσπειρώνοντας την κυρίαρχη τάξη, τα ανώτερα εύπορα μεσοστρώματα και τις κοινωνικές επιρροές τους μέσα στο γενικό πληθυσμό, συγκέντρωσε το 40% το 60% των ψηφισάντων. Η συγκέντρωση από τη Δεξιά μιας εκλογικής δύναμης που αντιστοιχεί περίπου στο 30% του πληθυσμού, είναι μια πολιτική νίκη μέσα στις συγκεκριμένες συνθήκες, αλλά όχι κάτι το πρωτοφανές. 
Το στοιχείο που δημιουργεί την αίσθηση του σοκ στα εκλογικά αποτελέσματα της 21/5 ήταν η συντριβή του ΣΥΡΙΖΑ. Στις εκλογές του Σεπτέμβρη του 2019, ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε περίπου 500.000 ψηφοφόρους (σε σύγκριση με τις εκλογές του Γενάρη του 2015) που απέσυραν την εμπιστοσύνη τους από το κόμμα που ερχόταν να εφαρμόσει το μνημόνιο 3. Στις εκλογές της 21/5/2023 ο ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκε με 1.100.000 ψηφοφόρους λιγότερους απ’ ό,τι είχε το Γενάρη του ’15, εξακολουθώντας να χάνει την εμπιστοσύνη εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, που γύρισαν την πλάτη στη συναινετική αντιπολίτευση του 2019-23 και στην αλλοπρόσαλλη και δημαγωγική προεκλογική καμπάνια του Τσίπρα. Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ είναι ο προφανής υπαίτιος για αυτή τη «διαρκή» ήττα. Και όμως αποδεικνύεται ανθεκτική στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτή η διαπίστωση δείχνει καθαρά ότι οι προοπτικές ανασύνταξης και οι ελπίδες ενός πλατύτερου κόσμου δεν πρέπει πλέον να περιμένουν οτιδήποτε ουσιαστικό από αυτό το κόμμα.