Όχι στη διάλυση και το κλείσιμο των δημόσιων υπηρεσιών ψυχικής υγείας και απεξάρτησης

Η σαφής επιλογή των τελευταίων κυβερνήσεων να επενδύσουν σε Ραφάλ και φρεγάτες και όχι σε νοσοκομεία, γιατρούς και στην πρωτοβάθμια υγεία δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστη την ψυχική υγεία. Αποτέλεσμα αυτής της καταστροφικής πορείας είναι και το νομοσχέδιο που ανακοίνωσε ότι σκοπεύει να περάσει η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας για μια νέα «Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση». Στο στόχαστρο αυτήν τη φορά βρέθηκαν τα δημόσια προγράμματα απεξάρτησης, καθώς κεντρικό κομμάτι του νομοσχεδίου είναι η δημιουργία ενός φορέα που συνενώνει όλα τα Δημόσια Προγράμματα Απεξάρτησης, δημιουργώντας τον ΕΟΠΑΕ (Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων), που έχει ως απώτερο σκοπό την ένταξη και λειτουργία από κοινού οργανισμών όπως το ΚΕΘΕΑ και ο ΟΚΑΝΑ. Ο οργανισμός αυτός θα είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, αφήνοντας έτσι ανοιχτή την δυνατότητα για την μελλοντική ιδιωτικοποίησή του.
Σε μια εποχή ακραίας εντατικοποίησης των συνθηκών ζωής και εργασίας, όπου η ακρίβεια θερίζει και οι εξαρτήσεις βρίσκονται στο ζενίθ τους, σύμφωνα τόσο με τα αιτήματα στήριξης που δέχονται τα προγράμματα απεξάρτησης αλλά και με βάση τα αυξημένα ευρήματα ναρκωτικών ουσιών στα λύματα, η επίθεση που δέχονται οι δομές απεξάρτησης θα αποδειχτεί δολοφονική. Και αυτό γιατί η δημιουργία ενός υπερφορέα-γραφειοκρατικού τέρατος, όχι απλά θα περιπλέξει ακόμα περισσότερο τους δρόμους προς την απεξάρτηση αλλά και θα σημαίνει ότι όσοι αντιμετωπίζουν ζητήματα εξάρτησης θα στερηθούν τη δυνατότητα επιλογής μεταξύ διαφορετικών προσεγγίσεων, κάτι που μόνο αρνητικά μπορεί να λειτουργήσει στα ποσοστά των απεξαρτημένων, αλλά και στην ποιότητα της φροντίδας που προσφέρεται. Ερωτήματα τίθενται επίσης για το πώς θα συνεχίσουν όσοι ήδη λαμβάνουν βοήθεια (εξαρτημένοι, οικογενειακά τους πρόσωπα) από υπάρχοντα προγράμματα τα οποία θα καταργηθούν ή/και θα συγχωνευτούν.
Η δημιουργία του ΕΟΠΑΕ θα σημαίνει απόσπαση των μονάδων απεξάρτησης των νοσοκομείων (18ΑΝΩ στο ΨΝΑ, ΙΑΝΟΣ, ΑΡΓΩ, ΜΕΘΕΞΙΣ στο ΨΝΘ, ΔΙΑΠΛΟΥΣ ΓΝΚ), από το ΕΣΥ και ένταξη τους σε ένα ΝΠΙΔ. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την περεταίρω συρρίκνωση των δημόσιων νοσοκομείων/ ψυχιατρείων, με μεγάλο κίνδυνο να μείνουν χωρίς πραγματικό αντικείμενο οι ειδικοί θεραπευτές που μέχρι τώρα εργάζονταν στα προγράμματα αυτά μέσω των νοσοκομείων. Ταυτόχρονα, αλλάζει η σύνθεση της Εθνικής Συντονιστικής Επιτροπής για την Αντιμετώπιση των Εξαρτήσεων, στην οποία μέχρι τώρα συμμετείχαν εργαζόμενοι από όλα τα προγράμματα θεραπείας και πρόληψης, καταλύοντας έτσι άμεσα την συμμετοχικότητα και τον πλουραλισμό στον σχεδιασμό και την συγκρότηση των εθνικών σχεδίων δράσης ενάντια στις εξαρτήσεις. Έτσι, ο ΕΟΠΑΕ θα είναι ένας φορέας διοικητικός, χωρίς την συμμετοχή της επιστημονικής κοινότητας, που θα σχεδιάζει τις πολιτικές, θα τις υλοποιεί, και θα αυτό-αξιολογείται χωρίς την συμμετοχή των άμεσα ενδιαφερόμενων, εργαζομένων και μελών των προγραμμάτων απεξάρτησης. 
Απέναντι σε αυτή την επίθεση οι άμεσα ενδιαφερόμενοι, εργαζόμενοι/ες και μέλη των δομών απεξάρτησης φωνάζουν ένα δυνατό όχι. Ο Ενιαίος Σύλλογος Εργαζομένων ΨΝΑ Δαφνί κάλεσε στις 18/12 σε σύσκεψη Σωματείων, Ομοσπονδιών, Συλλόγων και Φορέων ενάντια στα σχέδια της κυβέρνησης για την Ψυχική Υγεία και την Απεξάρτηση. Όπως αναφέρουν και στην ανακοίνωσή τους, δεν διεκδικούν μόνο την απόσυρση του νομοσχεδίου, αλλά και γενναία χρηματοδότηση του κρατικού προϋπολογισμού στις μονάδες και τις υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας και στον χώρο της απεξάρτησης, προσλήψεις μόνιμου προσωπικού και μονιμοποίηση του υπάρχοντος, ενίσχυση της φιλοσοφίας των στεγνών προγραμμάτων, ανοίγοντας έτσι μια σειρά πάγιων αιτημάτων. Αποτέλεσμα αυτής της σύσκεψης είναι η διοργάνωση συγκέντρωσης διαμαρτυρίας και συναυλίας με τίτλο «Όχι στη διάλυση και το κλείσιμο των δημόσιων υπηρεσιών ψυχικής υγείας και απεξάρτησης» την Κυριακή 14 Γενάρη από τον Ενιαίο Σύλλογο Εργαζομένων στο ΨΝΑ (Δαφνί), τον Σύλλογο Εργαζομένων ΚΕΘΕΑ, την Ομοσπονδία Συλλόγων Οικογένειας ΚΕΘΕΑ, το Εθνικό Συμβούλιο κατά των Ναρκωτικών (ΕΣΥΝ) και τον Σύλλογο Φίλων Πασχόντων από Διαταραχή Πρόσληψης Τροφής «ΕΠΙΣΤΡΕΦΩ».
Ταυτόχρονα, στις 10 Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκε Ανοιχτό Συνέδριο Φορέων Πρόληψης και Απεξάρτησης, από το οποίο προέκυψε μια κοινή διακήρυξη, η οποία υπογράφεται από επιστημονικό προσωπικό των φορέων πρόληψης και απεξάρτησης, τον Σύλλογο Εργαζομένων ΚΕΘΕΑ, το Σωματείο Εργαζομένων Κέντρων Πρόληψη, την Ομοσπονδία Συλλόγων Οικογένειας ΚΕΘΕΑ (ΟΣΟΚΕΘΕΑ), τον Σύλλογο Γονέων και Φίλων ΔΙΑΠΛΟΥΣ, τον Ενιαίο Σύλλογο Εργαζομένων Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής και το Σωματείο Εργαζομένων Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης. Με την διακήρυξη αυτή καλούν «(σ)την απόσυρση του σχεδίου νόμου για τον ΕΟΠΕΑ και (σ)την έναρξη ενός ουσιαστικού εθνικού διαλόγου για την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων στη χώρα μας στο πλαίσιο ενός δημόσιου και δωρεάν πλέγματος υπηρεσιών πρόληψης και θεραπείας». 
Αντιδράσεις όμως υπήρξαν και από τις κοινότητες των άμεσα ενδιαφερόμενων, ατόμων σε απεξάρτηση και των οικογενειών τους. Στην Θεσσαλονίκη, τα μέλη-θεραπευόμενοι του ΠΕΘΕΑ Αργώ εκφράζοντας την αντίθεσή τους στο νομοσχέδιο, δηλώνοντας την ανησυχία τους για τις αλλαγές που θα επιφέρει το νομοσχέδιο στις θεραπευτικές σχέσεις, στο χρόνο και την ποιότητα της θεραπείας. Στην Ήπειρο, η τοπική Ομοσπονδία Γονέων καλεί σε συγκέντρωση ενάντια στο νομοσχέδιο την Κυριακή 14 Γενάρη, μαζί με ενώσεις γονέων και κηδεμόνων.
Ο πολύμορφος αγώνας που φαίνεται να έχει ξεκινήσει δυναμικά από όλες τις πλευρές ενδιαφερόμενων είναι σημαντικό να ενισχυθεί από όλα τα κοινωνικά κινήματα. Το αίτημα για δημόσια και δωρεάν απεξάρτηση είναι ένα αίτημα που αφορά όλη την κοινωνία και για αυτό χρειάζεται να αγκαλιαστεί από δημοτικά σχήματα, συλλόγους γονέων και κηδεμόνων, σωματεία, συνελεύσεις και οργανώσεις της Αριστεράς. Η μαζική παρουσία στις δράσεις και τις συγκεντρώσεις που καλούνται από τους εργαζόμενους στις δομές και τους θεραπευμένους είναι σημαντικό να στηριχτούν για να αποτελέσουν ένα μαζικό «όχι» στην απαξίωση της απεξάρτησης και της ψυχικής υγείας. Την ίδια στιγμή όμως, χρειάζεται να ανοίξει σοβαρά η κουβέντα για το τι απεξάρτηση χρειαζόμαστε, πώς οι δομές θεραπείας και πρόληψης μπορούν αν συνδεθούν ακόμα περισσότερο με τις τοπικές κοινωνίες για να αυξήσουν την αποτελεσματικότητά τους. Ο αγώνας πρέπει να συνεχιστεί, όχι μόνο για την κατάργηση του νομοσχεδίου αλλά για την απεξάρτηση και την πρόληψη που χρειαζόμαστε.