Η Ευρωπαϊκή Ένωση σε ακόμα πιο αντιδραστικό φόντο

Σε δύο μήνες από τώρα θα έχουμε ευρωεκλογές (6-9 Ιουνίου). Οι κάλπες θα στηθούν σε μια Ευρώπη που κυριαρχούν οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί και η κλιμάκωση των εξοπλισμών, οι βαθιές ανισότητες και το φάντασμα μιας νέας ύφεσης.
Στις εκλογές που θα διεξαχθούν σε ολόκληρη την ήπειρο θα εκλεγούν τα 720 μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ). Πρόκειται για αύξηση από τις 705 έδρες που υπάρχουν σήμερα, ώστε να ληφθούν υπόψη οι δημογραφικές αλλαγές σε πολλά κράτη μέλη. Παραδοσιακά, η συμμετοχή υπολείπεται των εθνικών εκλογών. Το 2019, το ποσοστό ανήλθε στο 50,66%, η πρώτη φορά που ξεπέρασε το όριο του 50% από το 1994. Κάτι ανάλογο αναμένεται και φέτος. Παρόλο που η εκλογική διαδικασία θα λάβει κυρίως χαρακτήρα αναμέτρησης για την επίλυση εσωτερικών πολιτικών ζητημάτων, σε διάφορες μετρήσεις καταγράφεται και ένα αυξημένο ενδιαφέρον για τις εξελίξεις στην Ευρώπη. 
Στην τελευταία σύνοδο κορυφής της ΕΕ, οι ηγέτες των 27 έβαλαν τις οικονομίες των κρατών μελών σε «ώρα πολέμου». Όπως το έθεσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ χρησιμοποιώντας το γνωστό κλισέ των πολεμοκάπηλων, «αν θέλουμε ειρήνη, πρέπει να ετοιμαστούμε για πόλεμο». Ο Μακρόν μιλά για χερσαίες ευρωπαϊκές δυνάμεις στο μέτωπο της Ουκρανίας και ο Πούτιν υπενθυμίζει συχνά τις πυρηνικές δυνατότητες του ρωσικού οπλοστασίου. Πρόσφατα, πληροφορίες από τη Γερμανική Υπηρεσία Πληροφοριών που είδαν το φως της δημοσιότητας, ανέφεραν το ενδεχόμενο η Ρωσία να επιτεθεί σε βάρος κράτους-μέλους της ΕΕ το 2026, αν στις ΗΠΑ εκλεγεί πρόεδρος ο Τραμπ.  
Στο ότι βαδίζουμε σε μια περίοδο γεμάτη πολεμικές προετοιμασίες συμφωνούν όλοι. Η διαφωνία, για την ώρα, βρίσκεται στους τρόπους χρηματοδότησης αυτής της διαδικασίας. Ελλάδα, Γαλλία, Ιταλία, Πολωνία και Εσθονία είναι μεταξύ των χωρών που υποστηρίζουν την έκδοση «ευρωομόλογου θανάτου», για πακτωλό χρήματος προς την πολεμική βιομηχανία. 
Το «μπλοκ του Βορρά», Γερμανία, Ολλανδία και Αυστρία αρνείται μια τέτοια προοπτική, αλλά φυσικά συμφωνεί στην αύξηση των πολεμικών δαπανών και στην περαιτέρω στρατιωτικοποίηση της ΕΕ, απέναντι στη Ρωσία και όχι μόνο. Εκτός από το ευρωομόλογο, οι ευρωηγεσίες συζητούν το σχέδιο του Ζοζέπ Μπορέλ να χρησιμοποιήσει η Κομισιόν το 90% των κερδών από τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας, προκειμένου να αγοράσει όπλα για την Ουκρανία. 
Σε μια στιγμή που ελλοχεύει ο κίνδυνος παλινδρόμησης στην ύφεση, εξαιτίας και των αυστηρών κανόνων λιτότητας που υπαγορεύει το Σύμφωνο Σταθερότητας, οι πολεμικές δαπάνες επιδιώκεται να αποτελέσουν την αναπτυξιακή διέξοδο που αναζητά η ΕΕ, εν μέσω συνεχόμενων κρίσεων. Και κάπως έτσι ένας νέος γύρος επανεξοπλισμού των ευρωπαϊκών κρατών, να οδηγήσει σε ένα νέο «φωτεινό» οικονομικό κύκλο. Κάτι που έχει ξανασυμβεί στην ιστορία του καπιταλισμού. Με τη σημαντική σημείωση όμως, ότι αυτά τα όπλα κάποια στιγμή χρησιμοποιήθηκαν, με οδυνηρά για την ανθρωπότητα αποτελέσματα. 
Σύμφωνα με το Κείμενο Συμπερασμάτων, η ΕΕ και τα κράτη μέλη θα επιταχύνουν και θα εντείνουν την παροχή στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο χαιρετίζει όλες τις πρόσφατες πρωτοβουλίες σχετικά με αυτό, συμπεριλαμβανομένης αυτής που ξεκίνησε από την Τσεχία για την επείγουσα προμήθεια πυρομαχικών για την Ουκρανία. Η Τσεχία αποτέλεσε το μέσο και για την ελληνική κυβέρνηση, προκειμένου να παραχωρήσει πολεμικό υλικό στο Κίεβο. Συγχρόνως, μια ανάρτηση του Ζελένσκι στα κοινωνικά δίκτυα, αποκάλυψε μυστικές συμφωνίες με την Αθήνα, που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των κρατών μελών που θέλουν μια ακόμα πιο πολεμόχαρη ΕΕ. 
Δεξιά
Σε αυτό το κλίμα μιλιταριστικής υστερίας, που απειλεί την ειρήνη και βάζει σε σοβαρούς κινδύνους τους ευρωπαϊκούς λαούς, διάφοροι αναλυτές προεξοφλούν την ενίσχυση των ακροδεξιών δυνάμεων. Κάθε είδους ακροδεξιοί δημαγωγοί άλλωστε, βρίσκονται ήδη σε κυβερνητικά πόστα ευρωπαϊκών χωρών. Κόμματα που όλο και περισσότερο αποδέχονται το συστημικό πλαίσιο, προβάλλοντας ως αστική εναλλακτική «προστασίας» για το κάθε εθνικό κεφάλαιο, σε καιρούς ακραίου ανταγωνισμού. Μπροστά στις επερχόμενες ευρωεκλογές, οι «μετριοπαθείς» δυνάμεις της Δεξιάς, προσπαθούν να αναχαιτίσουν την άνοδο της ακροδεξιάς, υιοθετώντας την ατζέντα της. Όχι μόνο ως ρητορική αλλά και ως εφαρμοσμένη πολιτική. Το μόνο που τελικά καταφέρνουν είναι να την πριμοδοτούν. 
Η κανονικοποίηση της ακροδεξιάς διατηρεί τον ακροδεξιό λόγο και την ακροδεξιά πρακτική ως συνώνυμα μιας «κοινής λογικής», με αποτέλεσμα μισαλλόδοξα αφηγήματα να κερδίζουν τμήμα της λαϊκής δυσαρέσκειας. Και ας καμώνονται τους έκπληκτους, αυτοί που με την πολιτική τους, ενισχύουν αυτή την τάση. Σε σχεδόν δώδεκα κράτη μέλη της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας και της Γερμανίας, ακροδεξιά κόμματα βρίσκονται στην πρώτη ή δεύτερη θέση στις δημοσκοπήσεις, ευνοημένα από την αντιδραστική στροφή της ΕΕ.  
Είναι ενδεικτικό ότι στο πολιτικό μανιφέστο του «Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ)» για τις ευρωεκλογές -πέρα από τη στήριξη της υποψηφιότητας της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για δεύτερη θητεία στην Κομισιόν- υποστηρίζεται μια θεμελιώδης αλλαγή στην ευρωπαϊκή νομοθεσία για το άσυλο. «Θέλουμε να εφαρμόσουμε την έννοια των ασφαλών τρίτων χωρών», αναφέρει το κείμενο. Αυτό σημαίνει σύναψη συμφωνιών με τρίτες χώρες ώστε όποιος κάνει αίτηση για άσυλο στην ΕΕ να μπορεί να μεταφέρεται «σε τρίτη χώρα» για τη διαδικασία. Με άλλα λόγια, ενθαρρύνονται συμφωνίες για τη μετατροπή χωρών εκτός ΕΕ (Τυνησία, συμφωνία μεταξύ Ιταλίας-Αλβανίας, Αίγυπτος, Λιβύη κλπ.), σε τόπους μαρτυρίου για όσους «περισσεύουν». 
Στην ίδια λογική της Ευρώπης-φρούριο, προτείνεται τριπλασιασμός της δύναμης της Frontex, περισσότερες εκτελεστικές εξουσίες, μεγαλύτερος προϋπολογισμός για προμήθεια εξοπλισμού, κάτι που προφανώς θα οδηγήσει σε περισσότερους πνιγμούς κατατρεγμένων γυναικόπαιδων στη Μεσόγειο. Όταν λοιπόν η αυτοαποκαλούμενη κεντροδεξιά υιοθετεί το πρόγραμμα της Μελόνι, είναι φυσιολογικό μετά να φουσκώνουν τα πανιά της ακροδεξιάς. Ακόμα και έτσι η Δεξιά αναμένεται να κερδίσει τις περισσότερες έδρες στην εκλογική αναμέτρηση του Ιουνίου.
Ακροδεξιά
Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις  δείχνουν μια μεγάλη αλλαγή στη σύνθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η ακροδεξιά ομάδα «Ταυτότητα και Δημοκρατία» (ID) είναι πιθανό να γίνει η τρίτη μεγαλύτερη ομάδα, μετά το ΕΛΚ και τους S&D (σοσιαλδημοκράτες), και μπροστά από την Renew (τους φιλελεύθερους ακροκεντρώους), με τους Πράσινους να έρχονται στην έκτη θέση.
Σύμφωνα με τις ίδιες εκτιμήσεις, οι δύο βασικές ομάδες όπου συμμετέχουν κόμματα της ακροδεξιάς –η «Ταυτότητα και Δημοκρατία» (ID) και οι «Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές» (ECR)– θα ενισχυθούν σημαντικά, ενώ ο μεταξύ τους συσχετισμός δύναμης θα ανατραπεί υπέρ της ID. Είναι εξαιρετικά πιθανό οι δύο αυτές ευρωομάδες να αυξήσουν τις δυνάμεις τους αθροιστικά κατά 30 έδρες και να απειλήσουν την πρωτοκαθεδρία του ΕΛΚ, αφήνοντας ακόμα πιο πίσω την «Προοδευτική Συμμαχία Σοσιαλιστών και Δημοκρατών». 
Η ευρωομάδα «Ταυτότητα και Δημοκρατία» (ID) συγκροτήθηκε τον Ιούνιο του 2019 και σε αυτήν συμμετέχουν ακροδεξιά κόμματα που στηρίζουν κοινοβουλευτικά κυβερνήσεις ή συμμετέχουν σε κυβερνητικούς συνασπισμούς (το ολλανδικό «Κόμμα για την Ελευθερία», η ιταλική Λέγκα), κόμματα που επηρεάζουν την κυβερνητική πολιτική όντας στην αντιπολίτευση (όπως ο γαλλικός «Εθνικός Συναγερμός» των Λεπέν-Μπαρντελά), καθώς και κόμματα που ενισχύονται ραγδαία (όπως η «Εναλλακτική για τη Γερμανία», το βελγικό «Φλαμανδικό Συμφέρον» και το πορτογαλικό «Φτάνει Πια»).
Οι «Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές» αποτελούν μετεξέλιξη της «Συμμαχίας Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών» που είχε δημιουργηθεί  το 2009, αφού διασπάστηκε από το Λαϊκό Κόμμα. Στις τάξεις των «ανατολικών» υπερσυντηρητικών δυνάμεων που την είχαν συγκροτήσει [πχ το σλοβακικό «Ελευθερία και Αλληλεγγύη» (SASKA) ή το τσεχικό «Δημοκρατικό Κόμμα Πολιτών» (ODS)], προστέθηκαν και κόμματα ήπια ευρωσκεπτικιστικά αλλά σκληρά ακροδεξιά, όπως οι «Αδελφοί της Ιταλίας» της Μελόνι και το ισπανικό «Vox».
Στη «μαύρη» αυτή πολιτική οικογένεια, χρειάζεται να συνυπολογιστούν οι ευρωβουλευτές μη εγγεγραμμένων κομμάτων (κατηγορία όπου οι ακροδεξιοί πλειοψηφούν και όπου πλέον εντάσσεται το κυβερνών ουγγρικό Fidesz του Όρμπαν) και ακροδεξιά κόμματα εντός Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (βλ. το Σλοβένικο Δημοκρατικό Κόμμα).
Κέντρο
Το κόμμα του Γάλλου Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν σφυρηλατεί μια νέα συμμαχία στην ευρωπαϊκή σκηνή σε μια προσπάθεια να ενώσει τις φιλελεύθερες δυνάμεις της ΕΕ, μπροστά και στον κίνδυνο να βρεθεί με λιγότερους εκπροσώπους στο νέο ευρωκοινοβούλιο. Στους New Europeans, θα συμμαχήσουν το κόμμα του Μακρόν και άλλα γαλλικά, ρουμανικά, σλοβενικά, πολωνικά και δανικά κόμματα. Τα 22 μέλη του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΚ) το θεωρούν ως ένα πρώτο βήμα, για τη συγκέντρωση όλων των φιλελεύθερων δυνάμεων κάτω από μια κομματική στέγη μετά τις εκλογές.
Η κεντροαριστερά της Ευρώπης προχωρά στην κάλπη χωρίς να έχει να παρουσιάσει καμία φρέσκια ιδέα, που θα αναχαίτιζε την ακροδεξιά άνοδο. Με τις γνωστές αναιμικές προτάσεις, που δήθεν θα προστατεύουν ταυτόχρονα τα δικαιώματα των εργαζομένων και τα κέρδη του κεφαλαίου, η παράταξη των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών φαίνεται ότι θα διατηρήσει περίπου τον ίδιο αριθμό εδρών στο ευρωπαϊκό νομοθετικό σώμα, παρόλο που η απόσταση μεταξύ αυτών των εδρών και της Δεξιάς φαίνεται ότι θα μεγαλώσει. Μεγάλη υποχώρηση προβλέπεται και για τους Πράσινους, που μάλλον θα βρεθούν με αρκετά λιγότερες από τις 74 έδρες που έχουν σήμερα στο ΕΚ.
Τα κόμματα που ανήκουν στο ΕΛΚ και τους Σοσιαλιστές (και τα δεκανίκια τους στο χώρο των φιλελεύθερων και των πράσινων) ήταν αυτοί που από το 2008 και μέχρι σήμερα, επέβαλαν τη βίαιη αναδιανομή πλούτου και εισοδημάτων υπέρ των «από πάνω», των τραπεζών και των μεγάλων επιχειρήσεων. Που βούλιαξαν στη διαφθορά για να εξυπηρετήσουν ξεδιάντροπα τα συμφέροντα των διάφορων λόμπι που καθορίζουν την ευρωπαϊκή πολιτική, αφήνοντας πίσω τους εξουθενωμένες κοινωνίες. Είναι οι ίδιοι που νομιμοποίησαν και πολιτικά και ιδεολογικά την ακροδεξιά, με την απάνθρωπη αντιμετώπιση των προσφύγων, με την ατζέντα «νόμου και τάξης», την τρομοϋστερία και τον περιορισμό των δημοκρατικών ελευθεριών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι με την κλιματική κρίση παρούσα, ο περιβαλλοντικός ακτιβισμός έχει τεθεί στο αντιτρομοκρατικό μικροσκόπιο της ΕΕ. 
Αριστερά
Δυστυχώς, υποχώρηση δείχνουν οι προβλέψεις και για την ευρωομάδα της Αριστεράς, όπου πλειοψηφούν οι μετριοπαθείς δυνάμεις του «ευρωπαϊσμού». Το γερμανικό Die Linke, ο «χώρος» των παλιών Podemos (Sumar κλπ) και το Μπλόκο στην Πορτογαλία, βρίσκονται σε φάση στασιμότητας ή και συρρίκνωσης. Στη Γαλλία, η Ανυπότακτη Γαλλία του Ζαν-Λικ Μελανσόν, αναμένεται να καταγράψει ανάλογο ποσοστό με το 2019 (περίπου 6,5%). 
Ειδικά για την ριζοσπαστική-αντικαπιταλιστική αριστερά, που παραμένει αδύναμη, οι δυναμικές κινητοποιήσεις που αναπτύχθηκαν πανευρωπαϊκά τα τελευταία χρόνια (εργατικές απεργίες, αγρότες ενάντια στην ΚΑΠ, Παρασκευές νεολαίας για το κλίμα, γυναίκες και ΛΟΑΤΚΙ+, αλληλεγγύη στην Παλαιστίνη, δράσεις ενάντια στην ακροδεξιά απειλή, τους φασίστες και την ισλαμοφοβία), ήταν μια χρυσή ευκαιρία να εκφράσουν πολιτικά την οργή απέναντι στο σύστημα του κέρδους και το οικοδόμημα της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ολοκλήρωσης, που μας κλέβει τις ζωές και παράγει πολλαπλούς αποκλεισμούς.  
Για την ώρα δεν διαφαίνεται μια κοινή ευρωπαϊκή-εκλογική λίστα που θα αμφισβητούσε την ΕΕ του πολέμου, της φτώχειας και του ρατσισμού και θα πρόβαλλε την ειρηνική Ευρώπη των εργαζομένων, της πραγματικής δημοκρατίας, της συμπερίληψης και του οικοσοσιαλισμού. Σε μια συγκυρία όπου ο πληθωρισμός της απληστίας λεηλατεί τους μισθούς και οι κοινωνικές ανάγκες ασφυκτιούν στο όνομα της δημοσιονομικής πειθαρχίας, η ενίσχυση των δυνάμεων της μαχητικής Αριστεράς, θα ήταν ένα ελπιδοφόρο βήμα στην προσπάθεια να χτιστεί μια μαζική αριστερή εναλλακτική στην πολιτική της ΕΕ. 
Ρήξη
Σε μια εποχή που η πολλαπλή κρίση στην ΕΕ δεν δείχνει να ξεπερνιέται, το διευθυντήριο των ευρωπαίων καπιταλιστών προχωρά ακόμα πιο επιθετικά στη στρατηγική των νεοφιλελεύθερων αντι-μεταρρυθμίσεων, εντείνοντας τον κοινωνικό πόλεμο. Τόσο στο εσωτερικό της ΕΕ, όσο και στους «εκτός των τειχών», με την ενίσχυση της ρατσιστικής οχύρωσης και του ευρω-ιμπεριαλισμού, όπως μαρτυρά η μεγάλη αύξηση των εξοπλισμών. Στηρίζει το κράτος-τρομοκράτη του Ισραήλ και στέλνει φρεγάτες στην Ερυθρά θάλασσα για να πολεμήσει τους Χούθι, που στέκονται έμπρακτα αλληλέγγυοι στην Παλαιστίνη. Σε αυτό το αντιδημοκρατικό οικοδόμημα της άγριας λιτότητας, της εκμετάλλευσης, του πολέμου και του ρατσισμού (που θρέφει την ακροδεξιά), δεν χωρούν οι εργατικές-λαϊκές ανάγκες. 
Η απειθαρχία στην πολιτική που εκπονείται από τη γραφειοκρατία των Βρυξελλών και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, που οργανώνουν την επίθεση στα δικαιώματα και τις ελευθερίες μας, είναι πια βασικός όρος για να δικαιωθούν τα αιτήματα και οι διεκδικήσεις του κόσμου των αγώνων και της αλληλεγγύης.  Η ΕΕ αποτελεί έναν εχθρικό για τους λαούς μηχανισμό, στην πιο βρώμικη υπηρεσία των αγορών, που δεν μεταρρυθμίζεται, αλλά μόνο ανατρέπεται. Για αυτό και η ρήξη με την ΕΕ και την ευρωζώνη, από εργατική και διεθνιστική σκοπιά, είναι μια από τις προϋποθέσεις, στην αναγκαία πορεία για την αντικαπιταλιστική ανατροπή του νεοφιλελεύθερου «μονόδρομου», ώστε να ζήσουμε αλλιώς.