Διεθνής διάσκεψη για τους ωκεανούς «Our Ocean»

Στις 16-17 Απριλίου 2023 πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, η διεθνής διάσκεψη για τους ωκεανούς «Our Ocean». Στόχος αυτής της διάσκεψης υποτίθεται πως είναι η διεθνής συνεργασία φορέων, κυβερνήσεων, περιβαλλοντικών οργανώσεων για την προστασία των ωκεανών. Διακηρυγμένα πεδία δράσης είναι οι προστατευόμενες θαλάσσιες περιοχές, η βιώσιμη μπλε οικονομία, η κλιματική αλλαγή, η θαλάσσια ασφάλεια, η βιώσιμη αλιεία, η μείωση της ρύπανσης των θαλασσών. Στην ιστοσελίδα της διάσκεψης διαβάζουμε ότι ο κύριος στόχος είναι η «προστασία και η βιώσιμη διαχείριση των θαλασσών και των ωκεανών και των πόρων τους».
Και μόνο η περιγραφή των στόχων του συνεδρίου αλλά και ο κατάλογος των συμμετεχόντων (με τον πρωθυπουργό και άλλα κυβερνητικά στελέχη να φιγουράρουν ως ομιλητές) προϊδεάζει ως προς το πραγματικό περιεχόμενο της διάσκεψης και εάν πράγματι έχει στόχο μία κάποια προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος ή αυτό είναι απλά η πρόφαση για μια συζήτηση αποτελεσματικότερης οικονομικής εκμετάλλευσης των θαλάσσιων πόρων.
Κλιματική κρίση και υπερθέρμανση των ωκεανών
Οι ωκεανοί αποτελούν το 70% της επιφάνειας της γης και φιλοξενούν το 80% περίπου της ζωής στον πλανήτη και η ζωή δισεκατομμυρίων ανθρώπων βασίζεται σε δραστηριότητες (εμπορικές, αλιευτικές κ.ά.) που λαμβάνουν χώρα στη θάλασσα. Το υπόβαθρο της συζήτησης είναι πέρα ως πέρα πραγματικό και είναι η κλιματική κρίση και η υπερθέρμανση των ωκεανών, ή όπως έχει χαρακτηριστεί ο «πυρετός των ωκεανών». Το 2023 ήταν η χρονιά που καταγράφηκε η μεγαλύτερη απορρόφηση θερμότητας από τους ωκεανούς με τη θερμοκρασία τους να αυξάνεται συνολικά κατά 0.1 βαθμούς κελσίου μέσα σε μία χρονιά. Η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη έχει οδηγήσει σε αύξηση της θερμοκρασίας των ωκεανών, προκαλώντας λιώσιμο των πάγων αλλά και αύξηση της θερμοκρασίας των υδάτων, διαταράσσοντας την ισορροπία του θαλάσσιου οικοσυστήματος, μειώνοντας το διαθέσιμο οξυγόνο και απειλώντας τη θαλάσσια ζωή. Την ίδια στιγμή, αυτή η ανισορροπία ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για τα ακραία καιρικά φαινόμενα των τελευταίων χρόνων.
Η υπερθέρμανση δεν είναι το μόνο πρόβλημα. Έρχεται να προστεθεί στη χρόνια υπερεκμετάλλευση των θαλάσσιων πόρων. Επικίνδυνες μέθοδοι αλιείας, η συστηματική ρύπανση των θαλασσών με πλαστικά, τοξικά απόβλητα και κάθε είδους λύματα σταδιακά ανατρέπουν τις ισορροπίες του μεγαλύτερου οικοσυστήματος στον πλανήτη. Φυσικά, εξέχουσα θέση έχουν οι θαλάσσιες γεωτρήσεις και οι εξορύξεις υδρογονανθράκων, που έχει ήδη αποδειχθεί πόσο επικίνδυνες μπορεί να είναι, είτε μέσω των δονήσεων και της καταστροφής του θαλάσσιου υπεδάφους είτε, ακόμα χειρότερα, μέσω ατυχημάτων που μπορούν να προκαλέσουν ανεξέλεγκτη ρύπανση.
Το κέρδος πάνω από όλα
Ενώ το υπόβαθρο της συζήτησης είναι πραγματικό, οι προθέσεις των συμμετεχόντων στη διεθνή διάσκεψη μόνο κατ’ επίφαση αντιμετωπίζουν τους πραγματικούς κινδύνους. Όσο απαραίτητοι είναι οι ωκεανοί συνολικά για τη ζωή στον πλανήτη, άλλο τόσο απαραίτητοι είναι για την παγκόσμια οικονομία. Το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου εμπορίου πραγματοποιείται μέσω θαλάσσιων διαδρομών, συμπεριλαμβανομένου του εμπορίου όπλων και οπλικών συστημάτων. Ακόμα και οι πολεμικοί ανταγωνισμοί, ως έκφραση πολιτικών-οικονομικών ανταγωνισμών μεταξύ κρατών, σε ένα μεγάλο βαθμό αξιοποιούν θαλάσσιες διαδρομές. Αρκεί να σκεφτεί κανείς τον πολεμικό συνωστισμό φρεγατών και άλλων πολεμικών πλοίων στην ανατολική Μεσόγειο και στον Ειρηνικό ωκεανό τα τελευταία χρόνια. 
Το ενδιαφέρον για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος είναι υποκριτικό. Το πραγματικό ενδιαφέρον βρίσκεται στο να βρεθούν τρόποι ώστε να μπορέσουν οι κερδοφόρες δραστηριότητες της καπιταλιστικής οικονομίας να συνεχίσουν, έστω με τροποποιήσεις και δεσμεύσεις, ώστε η κλιματική κρίση να μην αποτελεί εμπόδιο ή ώστε να μη φτάσει η διατάραξη της ισορροπίας του θαλάσσιου οικοσυστήματος των ωκεανών σε ένα μη αναστρέψιμο σημείο που θα προκαλέσει ζημιές στην κερδοφορία. Δεν είναι τυχαίο, ότι πρωτοστατούσαν στη διάσκεψη κράτη που έχουν έμπρακτα συμφέροντα από τη ναυτιλία (εμπορική, αλιευτική, πολεμική), μεταξύ των οποίων και το ελληνικό κράτος.
Ανάμεσα στις συγκεκριμένες δεσμεύσεις που ανακοίνωσε το ελληνικό κράτος είναι η δημιουργία δύο θαλάσσιων πάρκων (προστασίας της θαλάσσιας ζωής) στο Αιγαίο και στο Ιόνιο καθώς και μια πιο αυστηρή νομοθεσία για την αλιεία, που θα παρουσιαστεί σε μεταγενέστερο χρόνο. Βέβαια, δεν εξήγησε κανείς πώς μπορεί να συνδυαστεί η προστασία των θαλασσών με τις εξορύξεις υδρογονανθράκων σε θαλάσσια «οικόπεδα», όπως αρέσκονται να χαράζουν και να τεμαχίζουν τις θάλασσες κυβερνήσεις και πετρελαϊκές εταιρείες.
Αντιδράσεις
Τα αυτιά των συμμετεχόντων δεν ίδρωσαν καθόλου στις φωνές ακτιβιστών από τη Νέα Ζηλανδία που βλέπουν νησιά του Ειρηνικού να βουλιάζουν. Ούτε άκουσαν τις φωνές ακτιβιστών/τριών από δεκάδες περιβαλλοντικά κινήματα και οργανώσεις που ζητούν την άμεση παύση των εξορύξεων υδρογονανθράκων και την ταυτόχρονη ανακήρυξη της ελληνικής τάφρου (η θαλάσσια περιοχή από το Ιόνιο μέχρι νότια της Κρήτης) σε προστατευόμενη θαλάσσια περιοχή. Αντ’ αυτού, η ΕΛΑΣ προχώρησε σε προσαγωγές δύο διαδηλωτών που βρίσκονταν έξω από το Ίδρυμα Σταυρός Νιάρχος πριν την καθορισμένη ομιλία του πρωθυπουργού και οι οποίοι φώναζαν συνθήματα για κλιματική δικαιοσύνη και λευτεριά στην Παλαιστίνη. Υποκρισία και καταστολή, είναι ένα σταθερό μότο της κυβερνητικής πολιτικής απέναντι σε όσους και όσες αγωνίζονται για την προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης ζωής ενάντια στα κέρδη, τις εξορύξεις και τον πόλεμο.
Η κλιματική κρίση δεν είναι ζήτημα αφηρημένης περιβαλλοντικής ευαισθησίας. Είναι πεδίο αντιπαράθεσης με τη βαρβαρότητα του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού που καταστρέφει το περιβάλλον και απειλεί τις ζωές των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Από αυτή τη σκοπιά, ο αγώνας ενάντια στις εξορύξεις και τους εξοπλισμούς, ενάντια στην καταστροφή των δασών για χάρη των ανεμογεννητριών, ενάντια στην καταστροφή του θαλάσσιου περιβάλλοντος, οφείλουν να είναι κεντρικά στοιχεία μιας σύγχρονης αντικαπιταλιστικής πολιτικής.