Η μάχη στην εκπαίδευση

Η  φράση του τίτλου είναι συνδεδεμένη με την κατάκτηση του διαστήματος και τις δυσκολίες που τη συνοδεύουν. Όμως εδώ προφανώς δεν αφορά κανένα διαστημικό πρόγραμμα. Αφορά την πολύ σκληρή μάχη που δίνεται στο χώρο της εκπαίδευσης και τις νίκες που γίνονται εφικτές μέσα από πολύ έντονες συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις. Και ο στόχος είναι «τα αστέρια», δηλαδή η παροχή δημόσιας και πραγματικά δωρεάν ανθρωποκεντρικής παιδείας για όλα τα παιδιά.
Εκπαίδευση: Ένα καζάνι που βράζει
Τα δελτία των ειδήσεων μονοπωλήθηκαν, σε ότι αφορά τα ζητήματα της εκπαίδευσης, από την αύξηση της παραβατικότητας των ανήλικων μαθητών και μαθητριών εντός αλλά και εκτός σχολείου.  Και ενώ το πρόβλημα είναι πραγματικό, τα μέτρα που ανακοινώθηκαν είτε είναι τελείως αποσπασματικά είτε δίνουν έμφαση στην καταστολή, ενώ οι κοινωνικές παράμετροι της έντασης του φαινομένου δεν αναγνωρίζονται. Πολύ περισσότερο μάλιστα, η αυστηροποίηση του κατασταλτικού πλαισίου είναι στα σκαριά το επόμενο διάστημα. Σύμφωνα με αρθρογραφία σε εκπαιδευτικά site, ετοιμάζεται νόμος που θα αυξάνει τις ποινές σε μαθητές, γονείς αλλά και εκπαιδευτικούς που «κάνουν τα στραβά μάτια» σε φαινόμενα σχολικής βίας. Οι μαθητές και οι μαθήτριες όμως, μεγαλώνουν σε ένα εξόχως ανταγωνιστικό περιβάλλον, σε μια πραγματικότητα που πολλές οικογένειες είναι απορροφημένες από την προσπάθεια για την καθημερινή επιβίωση και όπου δεν υπάρχουν ορατές διέξοδοι προς μια ζωή που να εξασφαλίζει μια αξιοπρεπή καθημερινότητα. Η δημιουργία ενός σχολείου που στοιβάζει τους μαθητές και τις μαθήτριες σε υπερμεγέθη τμήματα, που πετάει έξω τους/τις αδύναμους/ες, όπου η πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση γίνεται όλο και δυσκολότερη, όπου η καθημερινή λειτουργία εξασφαλίζεται μέσα σε ένα όλο και πιο αυταρχικό πλαίσιο, ακριβώς επειδή το σχολείο γίνεται όλο και λιγότερο θελκτικό για τα παιδιά, είναι η συνέπεια της επιβολής των νεοφιλελεύθερων πολιτικών στην κοινωνία και την εκπαίδευση. Απάντηση στα παραπάνω δεν είναι η όξυνση της καταστολής αλλά η εξάλειψη των αιτιών που δημιουργούν αυτή την κατάσταση. Οι εκπαιδευτικοί που υφίστανται τα αποτελέσματα αυτής της κατάστασης αντί να στηριχτούν, απειλούνται, διασύρονται και γίνεται η απόπειρα να φορτωθούν την ευθύνη για τη διαρκώς επιδεινούμενη σχολική πραγματικότητα. 
Οι πραγματικοί υπεύθυνοι για την κατάσταση της εκπαίδευσης
Όσα συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια στην εκπαίδευση με ευθύνη της κυβέρνησης και του υπουργείου παιδείας δείχνουν ότι η πραγματική στόχευση της κυβερνητικής πολιτικής δεν είναι προφανώς η βελτίωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας  αλλά η μείωση των ποσών που δαπανούνται για την παιδεία καθώς και το άνοιγμα επενδυτικών ευκαιριών στους ιδιώτες. Η απόπειρα για κατάργηση 1600 ολιγομελών τμημάτων, με στόχο την εξοικονόμηση προσωπικού, η άθλια κατάσταση των σχολικών κτιρίων,  οι απαράδεκτα χαμηλοί μισθοί των εκπαιδευτικών μαζί με το υπέρογκο κόστος διαβίωσης και στέγασης, η κατάργηση των σχολικών επιτροπών και των δημοτικών επιτροπών παιδείας με στόχο να περάσει η ευθύνη της χρηματοδότησης των σχολείων στο εκπαιδευτικό προσωπικό και τους γονείς, η προσπάθεια να καλυφτούν τα κενά της εκπαίδευσης με τη μετατροπή των εκπαιδευτικών σε λάστιχο, η μη αποζημίωση της συμμετοχής τους στις σχολικές εκδρομές είναι μόνο κάποιοι από τους τρόπους με τους οποίους διατηρείται η υποχρηματοδότηση της παιδείας. Μαζί βέβαια με τον ανεπαρκή αριθμό διορισμών εκπαιδευτικών και την καθυστέρηση διορισμών αναπληρωτών (18.000 κενά το Σεπτέμβρη στη γενική παιδεία και την ειδική αγωγή). Σύμφωνα ακόμη και με τον ΟΟΣΑ, για το 2022, το ποσοστό των κρατικών δαπανών που αφιερώνεται στην εκπαίδευση στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης της μη τυπικής μάθησης, φτάνει περίπου το 7%, παραμένοντας στο χαμηλότερο επίπεδο, μαζί με την Ιταλία.
Δεν είναι βέβαια μόνο η χαμηλή χρηματοδότηση και οι πολιτικές που την υποστηρίζουν. Οι ιδιώτες παρεισφρύουν σιγά σιγά σε τομείς που έως τώρα αποτελούσαν δημόσια λειτουργία. Μετά την ψήφιση του νόμου για τα δημόσια πανεπιστήμια, με το δεδομένο και του αποκλεισμού από την τριτοβάθμια εκπαίδευση όλο και μεγαλύτερου αριθμού μαθητών/τριών λόγω της ελάχιστης βάσης εισαγωγής και την αυξανόμενη δυσκολία του Λυκείου, και με την εφαρμογή του εθνικού απολυτηρίου στα σκαριά, παρατηρούμε κύμα εξαγορών ελληνικών εκπαιδευτηρίων από μεγάλους πολυεθνικούς ομίλους. Είναι η απαραίτητη προετοιμασία για την λειτουργία των «ιδιωτικών ΑΕΙ»! Αλλά και μαθήματα όπως ο Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός ανατίθενται σε ιδιώτες. Όπως βέβαια και η Επαγγελματική Εκπαίδευση είναι στο δρόμο της ιδιωτικοποίησης.
Ο ρόλος της καταστολής
Είναι φανερό ότι μια τέτοια πολιτική που αποκλείει από τις σπουδές ένα μεγάλο τμήμα της νεολαίας και ιδιωτικοποιεί τη δημόσια δωρεάν παιδεία προϋποθέτει και την ανατροπή των εργασιακών σχέσεων στο χώρο της εκπαίδευσης. Η άρση της μονιμότητας είναι διακαής πόθος των απανταχού νεοφιλελεύθερων. Αλλά και η εντατικοποίηση του εργατικού δυναμικού και η κατάργηση των οργανικών θέσεων ώστε να επικρατήσει εργασιακή ζούγκλα. Η συμπεριφορά της διοίκησης απέναντι στους αναπληρωτές, τους αποσπασμένους και όσους εκπαιδευτικούς είναι στη διάθεση των ΠΥΣΔΕ δείχνει το μέλλον που επιφυλάσσεται σε όλο τον κλάδο. Και βέβαια τα παραπάνω δε πρόκειται να εφαρμοστούν χωρίς αντιστάσεις. Αυτός είναι ο λόγος που γίνεται προσπάθεια να επιβληθεί η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, η αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας, οι εξετάσεις PISA που θα συνδεθούν αργά ή γρήγορα με την αξιολόγηση, και να μπουν εμπόδια σε κάθε διεκδίκηση. Αν η προηγούμενη χρονιά χαρακτηρίστηκε από την προσπάθεια του υπουργείου να βγάλει κάθε απεργία αποχή ενάντια στην αξιολόγηση παράνομη και καταχρηστική, η φετινή χρονιά ξεκίνησε με την προσπάθεια τρομοκράτησης των εκπαιδευτικών, νεοδιόριστων και μη, που συμμετέχουν στην απεργία αποχή, με την απειλή εφαρμογής πειθαρχικών μέτρων περικοπής μισθών, άρνησης μονιμοποίησης κ.α., με την επίκληση των διατάξεων του νόμου 4823/202. Τα πειθαρχικά μέτρα απέναντι σε απεργούς εκπαιδευτικούς πέρα από το ότι είναι παράνομα παραβιάζουν ανοικτά και το ίδιο το σύνταγμα.
Το απεργιακό δικαίωμα βάλλεται ανοικτά. Για παράδειγμα, στη Δ΄ ΕΛΜΕ Θεσσαλονίκης, μετά από καταγγελία του διευθυντή του σχολείου τους, 7 εκπαιδευτικοί κλήθηκαν να δώσουν έγγραφες εξηγήσεις στη Διευθύντρια Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, για τη συμμετοχή τους στην απεργία αποχή της Δ΄ΕΛΜΕ ενάντια στους μέντορες και τους συντονιστές ενώ στα Ιωάννινα είναι σε εξέλιξη η εκδικητική πειθαρχική δίωξη του προϊσταμένου του ΚΕΔΑΣΥ για τη συμμετοχή στην απεργία αποχή της ΔΟΕ. 
Οι αγώνες μπορούν να νικήσουν
Αυτή η πολιτική όμως αντιμετωπίζει σοβαρή αντίσταση. Μετά από μαζικές κινητοποιήσεις των γονέων των μαθητών/τριών και των εκπαιδευτικών ένας μεγάλος αριθμός από ολιγομελή τμήματα εγκρίθηκαν. Ενδεικτικά μετά από έντονες αντιδράσεις και παραστάσεις διαμαρτυρίας εγκρίθηκαν τα κομμένα ολιγομελή στα 5 ΓΕΛ της Θεσσαλονίκης. Άλλωστε όπως έγραφε και η ανακοίνωση του αριστερού ριζοσπαστικού σχήματος στην Θεσσαλονίκης «Πόλη Ανάποδα»: «Στο νέο ποινολόγιο που θέσπισε το ΥΠΑΙΘ για τους μαθητές μόλις πριν λίγους μήνες, η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος ορίζεται ως η αυστηρότερη των ποινών (βλ. παιδαγωγικών μέτρων) που επιβάλλεται σε μαθητές με εξαιρετικά αποκλίνουσες συμπεριφορές. Πως είναι δυνατόν η ίδια «ποινή» να επιβάλλεται τώρα τόσο βάναυσα σε μαθητές που το μόνο τους «πταίσμα» είναι ότι διάλεξαν τη  λάθος κατεύθυνση στο «λάθος» σχολείο;»
Αλλά και στο μέτωπο του αγώνα ενάντια στην αξιολόγηση έχουν αρχίσει να υπάρχουν τα πρώτα αποτελέσματα. Δύο αποφάσεις του διοικητικού εφετείου για νεοδιόριστους εκπαιδευτικούς του 2020 που προσέφυγαν στη Δυτική Αττική και την Α΄Αθήνας τους δικαιώνουν αποφασίζοντας ότι πρέπει αυτοδίκαια να μονιμοποιηθούν λόγω συμπλήρωσης διετίας και χωρίς να αξιολογηθούν. Με βάση τις δικαστικές αποφάσεις, το ΠΥΣΠΕ Λακωνίας αποφάσισε την μονιμοποίηση 6 νεοδιόριστων εκπαιδευτικών του 2020 που κατέθεσαν συλλογική αίτηση για μονιμοποίηση. Το γεγονός ότι η αξιολόγηση δεν προχωράει όπως θα ήθελε η κυβέρνηση το δείχνει ότι από τους νεοδιόριστους κάτω από το 50% έχει μονιμοποιηθεί μετά από αξιολόγηση έως τώρα (Στη Δευτεροβάθμια 44% και στην Πρωτοβάθμια 39% σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε ο Πάνος Ντούλας).
Συμπληρωματικά, η αθώωση στο εφετείο του δασκάλου Ηλία Σμήλιου και του δικηγόρου Ζήση Κλεισιάρη για την δράση τους ενάντια στους πλειστηριασμούς, μέσω του Συντονισμού Συλλογικοτήτων Θεσσαλονίκης, δείχνουν ότι η αλληλεγγύη είναι η ασπίδα όσων αγωνίζονται.
Η ΟΛΜΕ βρίσκεται σε γύρο γενικών συνελεύσεων και συνέλευση προέδρων το Σάββατο 5 του Οκτώβρη. Μετά την απόφαση της ΑΔΕΔΥ για απεργία με ενδεικτική ημερομηνία στις 13 Νοέμβρη είναι σημαντικό να υπάρξει ενδιάμεσο απεργιακό βήμα στην εκπαίδευση. Την ώρα που το υπουργείο προσπαθεί να τρομοκρατήσει τους εκπαιδευτικούς για να περάσει την αξιολόγηση, η πραγματικότητα στα σχολεία επιδεινώνεται και τα προβλήματα κλιμακώνονται η απεργιακή απάντηση είναι απαραίτητη. Ένα πανεκπαιδευτικό μέτωπο μπορεί να είναι ένα πρώτο βήμα στην ανατροπή της αντιεκπαιδευτικής πολιτικής. Όμως το ζήτημα της εκπαίδευσης αφορά όλη την κοινωνία. Το αίτημα για δημόσια και δωρεάν παιδεία πρέπει να γίνει αίτημα για όλη την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα. Μόνο τότε μπορεί να ανοίξει ο δρόμος για μια ανθρωποκεντρική παιδεία για τις ανάγκες των απλών ανθρώπων που να μην γίνεται βορά στα αρπακτικά της αγοράς, σε μια κοινωνία με κέντρο τις ανάγκες των ανθρώπων και όχι τα κέρδη των επιχειρήσεων. Ad astra Per Aspera.