Πανευρωπαϊκός εργατικός ξεσηκωμός

Το ρεύμα «Είμαστε όλοι Έλληνες» και οι εκδηλώσεις συμπαράστασης στην Ελλάδα έχει πάρει εντυπωσιακή έκταση διεθνώς. Τις τελευταίες μέρες παρακολουθούμε μια ατέλειωτη σειρά από άρθρα και δηλώσεις αλληλεγγύης, αιτήσεις για απόκτηση ελληνικής υπηκοότητας, χορούς με συρτάκια, διαδηλώσεις, παγκόσμιες μέρες δράσεις οι οποίες αγγαλιάζουν δεκάδες πόλεις στην Ευρώπη, αλλά και τις ΗΠΑ, την Αυστραλία και αλλού. Ταυτόχρονα, παρατηρείται μια στροφή και στην κεντρική πολιτική σκηνή. Τα «φιλελληνικά» άρθρα πυκνώνουν σε μερίδα του ευρωπαϊκού Τύπου, εμπορικές διαφημιστικές καμπάνιες αποκτούν «φιλελληνικό» χρώμα, ενώ και σε επίπεδο πολιτικών ηγεσιών στην Ευρώπη διαμορφώνεται ένα ρεύμα διαφοροποίησης σχετικά με τη συμπεριφορά «της Γερμανίας απέναντι στην Ελλάδα».

«Είμαστε όλοι Έλληνες»

Στην πραγματικότητα πρόκειται για δύο πολύ διαφορετικά είδη «αλληλεγγύης», για δύο ασυμβίβαστες ταξικά αντιλήψεις. Η ταύτισή τους έχει σκοπιμότητα. Στις γενικολογίες περί «αλλαγής του κλίματος στην Ευρώπη» θάβεται η ταξική διάσταση της αλληλεγγύης που εκφράζουν οι «από κάτω» και η έμφαση δίνεται είτε στον «ανθρωπισμό», είτε στις διεργασίες που γίνονται στα ευρωπαϊκά κοινοβούλια και στα έδρανα των Βρυξελλών.
Η αλληλεγγύη των «από κάτω» παρουσιάζεται σαν να συμπληρώνεται από μια κυοφορούμενη «ντελορική» στροφή της ΕΕ, μια αναγέννηση της «κοινοτικής αλληλεγγύης», με μπροστάρηδες «φωτισμένους» σοσιαλδημοκράτες που, τάχα, θα δημιουργήσουν ένα «ευνοϊκό για τη χώρα» ευρωπαϊκό περιβάλλον.

Χρειάζεται να εξηγηθούν και να ξεκαθαριστούν τα δύο διαφορετικά «ρεύματα». Η «από τα πάνω αλληλεγγύη» δεν είναι προς τους εργαζόμενους, ούτε της Ελλάδας, ούτε της Ευρώπης. Ο «φιλελληνισμός», που καλλιεργείται, πάει χέρι-χέρι με τον «φιλοευρωπαϊσμό». Επιχειρεί να αναστηλώσει τις βαθιά κλονισμένες αυταπάτες προς την «ευρωπαϊκή οικογένεια». Στην ίδια την Ελλάδα αυτή η προσπάθεια είναι εμφανής: Η «ευρωπαϊκή αλληλεγγύη προς την Ελλάδα» εύκολα συνδυάζεται με το στόχο να... πειστούν οι Ευρωπαίοι ηγέτες να μας δώσουν το δάνειο, ή κυρίως με μια ψεύτικη ελπίδα πως, μετά τις θυσίες, η ΕΕ θα δείξει «ανθρώπινο πρόσωπο».

Την ίδια ώρα εξελίσσεται μια διαφαινόμενη στροφή της σοσιαλδημοκρατίας, που μένει να αποδειχθεί αν είναι ψηφοθηρική δημαγωγία ή αντικατοπτρίζει αναζητήσεις άλλων πιο κεϊνσιανών χειρισμών στις άρχουσες τάξεις. Ο Φρανσουά Ολάντ των Γάλλων Σοσιαλιστών αναδεικνύεται ως «σημαιοφόρος» της «άλλης πολιτικής», ως μελλοντικό αντίπαλο δέος των «μερκοζί». Πίσω του στοιχίζονται το ιταλικό Δημοκρατικό Κόμμα, το γερμανικό SPD, σε ένα βαθμό ακόμα και ο... Μόντι. Αυτή η στροφή εκφράζει τις ανησυχίες για την αποτυχία του «ελληνικού μοντέλου». Η συνταγή έχει αποδειχθεί ανίκανη ακόμα και με όρους σταθεροποίησης μιας καπιταλιστικής οικονομίας, ενώ το ενδεχόμενο «ντόμινο» στοιχειώνει τις ευρωηγεσίες. Δεν υπάρχουν περιθώρια αυταπατών. Ο κεϊνσιανισμός των σοσιαλδημοκρατών και του ευρωομόλογου δεν πρόκειται να βγάλει τον καπιταλισμό από τη βαθιά του κρίση, δεν έχει να προσφέρει τίποτε στους εργαζόμενους.

Η ελπίδα βρίσκεται στην άλλη αλληλεγγύη, την πραγματική αλληλεγγύη «από τα κάτω», που είναι τελείως διαφορετική. Μια ματιά στα καλέσματα που κυκλοφορούν, δείχνει πως αυτά στρέφονται ενάντια στους τοκογλύφους, ενάντια στο διεθνές και το ελληνικό κεφάλαιο, τις ευρωηγεσίες και την ελληνική κυβέρνηση, που πίνουν το αίμα των εργαζομένων στην Ελλάδα. Τα πανό και τα συνθήματα των διεθνών διαδηλωτών είναι επίσης ενδεικτικά: Η αλληλεγγύη δεν είναι προς την «Ελλάδα», αλλά προς την «ελληνική εξέγερση», τις «ελληνικές απεργίες και καταλήψεις», τον «ελληνικό λαό». Είναι χαρακτηριστικό πως η διεθνής αλληλεγγύη ξεκίνησε από συνδικαλιστική οργάνωση, τα γαλλικά «Solidaire», και οργανώθηκε κυρίως από δυνάμεις της Αριστεράς.

Το «Είμαστε όλοι Έλληνες» είναι απόλυτα εύστοχο, και ελπιδοφόρο, με δύο τρόπους. Οι εργαζόμενοι της Ευρώπης, και του κόσμου, αντιλαμβάνονται πως βρίσκονται ή θα βρεθούν στην ίδια θέση με τα ταξικά τους αδέλφια στην Ελλάδα. Η προπαγάνδα για τους «τεμπέληδες Έλληνες» γίνεται συντρίμμια μπροστά στην πραγματικότητα της παγκόσμιας κρίσης. Οι εμπειρίες των Πορτογάλων, Ιταλών, Ισπανών εργατών, η εκτίμηση του 50% των Γάλλων πως θα βρεθούν στο κοντινό μέλλον στην ίδια θέση εξηγούν αυτό το ταξικό ένστικτο.

Η άλλη διάσταση του «Είμαστε όλοι Έλληνες» είναι ακόμα πιο σημαντική. Η εικόνα του ελληνικού εργατικού κινήματος, που δεν συμμορφώνεται και γι’ αυτό δημιουργεί προβλήματα, λειτουργεί σαν μπούμερανγκ προς τις άρχουσες τάξεις. Αυτές προβάλλουν το κίνημα ως παράδειγμα προς αποφυγήν, αλλά για τους «από κάτω» λειτουργεί ως παράδειγμα προς μίμηση. Οι εργαζόμενοι της Ευρώπης, δηλώνοντας «Έλληνες», δείχνουν τις διαθέσεις τους να γίνει «της Ελλάδας» στις χώρες τους. Οι γενικές απεργίες, οι κλαδικοί αγώνες, οι πλατείες, τα κινήματα γίνονται πηγή έμπνευσης. Αμφιβάλλει κανείς πως, αν δεν είχε υπάρξει αντίσταση, δεν θα είχε υπάρξει αυτή η αλληλεγγύη;

Πορτογαλία

Αυτή η εικόνα υπογραμμίστηκε με τον πιο έντονο τρόπο από τις κινητοποιήσεις στην Πορτογαλία και την Ισπανία. Στις 11 Φλεβάρη, πάνω από 300.000 διαδήλωσαν στη Λισσαβόνα, στη μεγαλύτερη εργατική διαδήλωση από την επαναστατική περίοδο του ’70. Από κάθε σημείο της πόλης, «ρυάκια» με κόκκινες σημαίες ενώθηκαν σε μια λαοθάλασσα στο κέντρο της, που φώναζε ρυθμικά: «Ο αγώνας θα συνεχιστεί στους δρόμους και στους χώρους δουλειάς».

Η Πορτογαλία έχει ζήσει κινητοποιήσεις, όπως τη γενική απεργία του Νοέμβρη του 2010, τη διαδήλωση 300.000 νεαρών το Μάρτη του 2011 που ήταν «προάγγελος» των αγανακτισμένων, και κλαδικές απεργίες. Οι εκλογές έβαλαν για λίγο φρένο στο κίνημα. Ένα χρόνο μετά, η ανεργία αυξάνεται, ο ιδιωτικός τομέας κάνει μαζικές απολύσεις, οι τιμές αυξάνονται, ενώ η κρίση όχι μόνο δεν έχει ξεπεραστεί, αλλά βαθαίνει. Έτσι η επίγνωση πως η Πορτογαλία βαδίζει στο δρόμο της Ελλάδας γίνεται όλο και μαζικότερη.

Στις 24 Νοέμβρη 2011 μια ιστορική γενική απεργία έσπασε τη συναίνεση. Η επιτυχία της διαδήλωσης και τα φαινόμενα μετακίνησης μελών της UGT (που υπέγραψε την «τριμερή») προς την CGTP (που δεν υπέγραψε) δείχνουν τις διαθέσεις της βάσης του εργατικού κινήματος, που ελπίζει να σταματήσουν οι σποραδικές «συμβολικές» κινητοποιήσεις. Κάτω από αυτή την πίεση, η CGTP προκήρυξε γενική απεργία για τις 22 Μάρτη.

Ισπανία

Στον ίδιο δρόμο βρίσκεται και το εργατικό κίνημα στην Ισπανία. Τα μέτρα λιτότητας του Ραχόι και κυρίως η «απελευθέρωση» των εργασιακών σχέσεων οδηγούν τα συνδικάτα σε κινητοποιήσεις. Στις 19 Φλεβάρη, η UGT και οι CCOO κάλεσαν σε νέα διαδήλωση ενάντια στις εργασιακές «μεταρρυθμίσεις», η οποία εξελίχθηκε στη μεγαλύτερη από το ξέσπασμα της κρίσης. Πάνω από 500.000 διαδήλωσαν σε δεκάδες ισπανικές πόλεις, με τους δρόμους της Μαδρίτης να πλημμυρίζουν από το σιδηροδρομικό σταθμό της Aτότσα μέχρι την πλατεία Ντελ Σολ.

Οι συνδικαλιστικές ηγεσίες υπόσχονται μια «διαδικασία κινητοποιήσεων που θα κλιμακωθεί», αλλά δεν έχουν προκηρύξει γενική απεργία ακόμα. Όμως τα συνδικάτα της Γαλικίας, της Χώρας των Βάσκων και της Ναβάρα αποφάσισαν ήδη γενική απεργία για τις 29 Μάρτη.

Προοπτική

Ο ευρωπαϊκός Νότος ξεσηκώνεται. Η γενική απεργία στην Πορτογαλία, η μάχη ενάντια στις εργασιακές μεταρρυθμίσεις στην Ισπανία, ο αγώνας στην Ελλάδα, θα «γεμίσουν» τον Μάρτη, στις 9 του οποίου ετοιμάζεται γενική απεργία και στην Ιταλία. Για άλλη μια φορά δημιουργείται η βάση για μια συντονισμένη διεθνώς γενική απεργία. Η ανατροπή της ρουμανικής κυβέρνησης από το κίνημα αντίστασης, η απεργία στο Βέλγιο, οι σχεδιαζόμενες απεργίες στην Αγγλία, η αναμονή για το γαλλικό εργατικό κίνημα που βρέθηκε πολλές φορές στην πρώτη γραμμή, οι πολύτιμες «ενισχύσεις» από τον ευρωπαϊκό Βορρά δείχνουν την προοπτική για τον αναγκαίο πανευρωπαϊκό ξεσηκωμό.

Ο συντονισμός των εργατών πέρα από τα σύνορα μπορεί να αλλάξει ριζικά την κατάσταση, να τσακίσει την εθνικιστική προπαγάνδα που διχάζει τους λαούς (π.χ. Γερμανία-Ελλάδα), να δώσει αυτοπεποίθηση στο εργατικό κίνημα, να δείξει τη δύναμη των εργατών, όταν κινητοποιούνται διεθνώς. Σε αυτή τη δύναμη μπορεί να πατήσει το δικό μας «ευρωπαϊκό όραμα», η Ευρώπη των εργατών, που θα χτιστεί στα ερείπια της καπιταλιστικής ΕΕ.