Οι τελευταίες εξελίξεις δείχνουν ότι το Προσφυγικό πέρασε οριστικά σε μια νέα φάση, που θα είναι πολύ πιο δύσκολη για τους ίδιους τους πρόσφυγες και πολύ πιο απαιτητική για όσους βρίσκονται δίπλα τους ως αλληλέγγυοι. Η συγκέντρωση ειδών πρώτης ανάγκης και η αντιμετώπιση των άμεσων προβλημάτων των προσφύγων δεν αρκούν πια ούτε κατά διάνοια.
Πρώτα απ’ όλα πρέπει να δούμε τα πράγματα υπό νέο πρίσμα. Η Ελλάδα δεν είναι πια χώρα τράνζιτ, όπου πρέπει να φροντίσουμε τους πρόσφυγες για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, ώσπου να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τη χώρα προορισμού τους. Το κλείσιμο των συνόρων καθιστά την Ελλάδα χώρα εγκατάστασης –για ποιο αριθμό προσφύγων και για πόσο καιρό είναι ακόμα άγνωστο. Και αυτό βάζει στους αλληλέγγυους τελείως διαφορετικά –ή έστω πολύ πιο σύνθετα– καθήκοντα.
Μέχρι τώρα η αλληλεγγύη ήταν ο κανόνας και οι αντιδράσεις για την παρουσία των προσφύγων εδώ ιδιαίτερα περιθωριακές, περιορισμένες στο πιο αντιδραστικό κομμάτι της κοινωνίας. Τα επιχειρήματα που η ακροδεξιά προσπάθησε να προωθήσει –τα περί επικίνδυνων τζιχαντιστών που κρύβονται μέσα στις βάρκες και τα περί μουσουλμάνων που θα αλλοιώσουν την κουλτούρα μας και θα προσπαθήσουν να επιβάλουν τη θρησκεία τους– βρήκαν κλειστά τα αυτιά της μεγάλης πλειοψηφίας του κόσμου.
Τα θύματα της φτώχειας και του πολέμου δεν προκάλεσαν φόβο στα θύματα της λιτότητας και των μνημονίων. Δεν χρειάστηκε καμιά ιδιαίτερη ιδεολογική επεξεργασία για να γίνει αυτό, ο ανθρωπισμός και σε έναν βαθμό το ταξικό ένστικτο ήταν αρκετά.
Ο ανθρωπισμός των απλών ανθρώπων θα δοκιμαστεί όταν θα προσπαθούν να τον πείσουν ότι τα νοσοκομεία δεν επαρκούν για να περιθάλψουν τους πρόσφυγες, και αυτό θα σημαίνει σημαντική επιδείνωση της περίθαλψης –που είναι ήδη διαλυμένη.
Αυτό τι σημαίνει πρακτικά για το κίνημα αλληλεγγύης; Δύο πράγματα κυρίως. Το πρώτο είναι ότι για να αντέξει την πίεση και να συνεχίσει να είναι αποτελεσματικό, πρέπει να γίνει πιο πολιτικό και πιο διεκδικητικό. Αλλιώς θα μεταλλαχθεί σε απλή φιλανθρωπία, και όσοι θέλουν να προσφέρουν απλά θα προσφέρουν κάποια είδη σε δομές που λειτουργούν υπό κυβερνητική ομπρέλα, τη στιγμή που η ίδια η κυβέρνηση ακολουθεί πρακτικές δολοφονικές για τους πρόσφυγες. Η συγκέντρωση ειδών πρώτης ανάγκης δεν είναι πια το πρώτο ζητούμενο. Όπως εξελίσσονται τα πράγματα, οι πρόσφυγες θα βρεθούν σε τεράστια στρατόπεδα συγκέντρωσης που θα τα διαχειρίζονται το κράτος και ο στρατός, θα είναι κλειστά για τους πρόσφυγες, που δεν θα έχουν δικαίωμα να φύγουν, αλλά και κλειστά για την κοινωνία, αφού όπως φαίνεται δημοσιογράφοι και αλληλέγγυοι δεν θα μπορούν να μπουν.
Διεκδικήσεις
Αλληλεγγύη στους πρόσφυγες για το επόμενο διάστημα θα σημαίνει πρώτα και κύρια διεκδίκηση. Η πίεση για ανοιχτά σύνορα πρέπει να ξεκινήσει από την Ελλάδα και να απλωθεί ως κίνημα σε όλη την Ευρώπη. Η απαίτηση να φύγει τώρα το ΝΑΤΟ από το Αιγαίο πρέπει να εκφραστεί δυναμικά, μαζί με την απαίτηση για παύση των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων. Να σταθούμε απέναντι στις επαναπροωθήσεις και τις απελάσεις και να διεκδικήσουμε με κάθε τρόπο τη διακοπή των δολοφονικών πρακτικών που πρόθυμα υιοθετεί η ελληνική κυβέρνηση. Να σταματήσουμε τη δημιουργία στρατοπέδων συγκέντρωσης, αυτών των κολαστηρίων όπου θα φυλακίζονται οι πρόσφυγες σαν εγκληματίες και θα ζουν σε άθλιες συνθήκες. Αντί γι’ αυτό, βασικός μας σκοπός πρέπει να είναι η δημιουργία ξενώνων φιλοξενίας σε κάθε δήμο, σε κάθε πόλη της χώρας. Να χρησιμοποιήσουμε τα χιλιάδες άδεια κτίρια για να στεγάσουμε τις οικογένειες των προσφύγων. Αυτές οι δομές φιλοξενίας θα είναι ανοιχτές στην κοινωνία και οι άνθρωποι θα φιλοξενούνται εκεί και δεν θα είναι φυλακισμένοι. Δομές που σε κάθε περιοχή θα εποπτεύονται από τις ομάδες των αλληλέγγυων, που θα πρέπει να λειτουργούν συντονισμένα. Που θα είναι ανοιχτές και για κάθε άπορο και άστεγο που βρίσκεται στην περιοχή. Και που φυσικά πρέπει να διεκδικήσουμε να χρηματοδοτούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Ταξική ενότητα
Το δεύτερο πράγμα που απαιτεί η συγκυρία από το κίνημα αλληλεγγύης στους πρόσφυγες είναι να εστιάσει στις αιτίες και όχι στα αποτελέσματα και να συνδέσει τα προβλήματα ντόπιων και προσφύγων. Ο πόλεμος και η φτώχεια δεν είναι φυσικές καταστροφές, οι πρόσφυγες δεν φεύγουν από τις χώρες τους γιατί τους χτύπησε η κακή μοίρα. Είναι θύματα της εξαθλίωσης που προκαλεί η καταλήστευση ολόκληρων χωρών και των πολέμων και των δικτατοριών που επιβάλλονται για τα κέρδη. Και πρόσφυγες θα υπάρχουν όσο το οικονομικό σύστημα βασίζεται στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Θύματα του ίδιου συστήματος είμαστε και εμείς, σε μικρότερη κλίμακα, με τις δολοφονικές πολιτικές που εφαρμόζονται στη χώρα τα χρόνια των μνημονίων. Άρα με τους πρόσφυγες έχουμε να δώσουμε κοινούς αγώνες ενάντια σε όσα μας καταπιέζουν.
Η λύση είναι κοινή: στάση πληρωμών στους τοκογλύφους, εθνικοποίηση των τραπεζών, αξιοποίηση των πόρων για τις ανάγκες του κόσμου της εργασίας. Και αυτή είναι η μόνη ρεαλιστική λύση και για τις ζωές μας και για τους πρόσφυγες.