Λένε ότι... οι μετανάστες δεν πρέπει να έχουν τα δικαιώματα των προσφύγων

Οι άρχουσες τάξεις επιχειρούν να οξύνουν τον πόλεμο ενάντια στη μετανάστευση. Τα χαρακτηριστικά του κύματος προσφύγων από τη Συρία, που τους κάνει να υποχρεώνονται να αναζητήσουν λύσεις, αξιοποιούνται επίσης για να απαξιωθούν όλες οι άλλες μεταναστευτικές-προσφυγικές ροές. Όποιος «δεν ζει δα και στην κόλαση της Συρίας», δεν έχει σοβαρούς λόγους να εγκαταλείπει την εστία του και είναι 10 φορές πιο ανεπιθύμητος. Το παλιό επιθετικό ρατσιστικό «λάθρο» αντικαθίσταται από το πιο εκλεπτυσμένο «παράτυποι». Αλλά το νόημα είναι το ίδιο: Κάποιοι άνθρωποι «απαγορεύεται» να μετακινούνται και να διασχίζουν σύνορα. Το χυδαίο είναι πως αυτή η αντιδραστική ιδέα γίνεται πλέον με σπέκουλα πάνω στο «πραγματικό δράμα των προσφύγων».
Αυτός ο «νομικός» διαχωρισμός έχει κάποια βάση;
Το στάτους του πρόσφυγα είναι κατοχυρωμένο από τη Σύμβαση της Γενεύης. Ορίζει πως πρόσφυγας (με δικαιώματα στέγασης, σίτισης, περίθαλψης) είναι ένα άτομο που εγκαταλείπει τη χώρα καταγωγής ή κατοικίας του, γιατί αδυνατεί να ζήσει ή και έχει λόγους να φοβάται να ζήσει εκεί, γιατί ανήκει σε φυλή, θρησκεία, εθνικότητα, κοινωνική τάξη ή πολιτική ομάδα που διώκεται. 
Η Σύμβαση υπογράφηκε σε μια εποχή που τα δυτικά κράτη επεδίωκαν να αντιμετωπίσουν τα φαινόμενα του Μεσοπολέμου και της σκοτεινής δεκαετίας του ’40 (ναζιστική Γερμανία κλπ), να διευθετήσει εκκρεμότητες εθνικών μειονοτήτων στην ίδια την Ευρώπη, αλλά και συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή, σε μια εποχή που επαναχαράσσονταν τα σύνορα. Ήταν ταυτόχρονα μια εποχή που ο διεθνής καπιταλισμός έμπαινε σε φάση «ανοικοδόμησης» μετά την καταστροφή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ η «περιφέρεια» αποκτούσε μεν πολιτική ανεξαρτησία, αλλά αλυσοδενόταν οικονομικά από το ΔΝΤ και άλλους ευαγείς οργανισμούς. Τότε, ακόμα οι μετανάστες ήταν σχεδόν καλοδεχούμενοι, ιδιαίτερα για τις παλιές αποικιοκρατικές δυνάμεις.
Η Σύμβαση της Γενεύης ήταν μια μεγάλη κατάκτηση, αλλά, όπως κάθε «νομικό κείμενο», παραμένει έρμαιο του συσχετισμού δυνάμεων και ανοιχτό σε ερμηνείες από τις κυβερνήσεις και τις κυρίαρχες τάξεις. Όσο τα ιμπεριαλιστικά κράτη αρνούνται τις ευθύνες τους απέναντι στο χάος που άφησαν πίσω τους στην «περιφέρεια», θα μπορούν να παίζουν με τον όρο «πρόσφυγας» κατά το δοκούν. Η πιο χυδαία εκδοχή αφορά τη σημερινή συζήτηση για το αν οι Αφγανοί π.χ. δικαιούνται άσυλο και φτάνει στο αν ο αρνητής στράτευσης από τη Δαμασκό έχει λιγότερα δικαιώματα από τον αντικαθεστωτικό στο Χαλέπι.
Αλλά το ζήτημα είναι συνολικότερο. Ζούμε σε μια εποχή κρίσης. Σε μια εποχή που η «περιφέρεια» του παγκόσμιου καπιταλισμού κουβαλά πληγές δεκαετιών, που έρχονται στην επιφάνεια. Εμφανίζονται νέα μεταναστευτικά-προσφυγικά κύματα ανθρώπων, που αναζητούν μια καλύτερη ζωή. Κάτι καλύτερο από τις μοναρχίες ή τις δικτατορίες στο Μαρόκο, την Αλγερία, την Αίγυπτο, το Ιράν κ.α. Κάτι καλύτερο από την κατάσταση διαρκούς πολέμου στην υποσαχάρια Αφρική. Κάτι καλύτερο από τη ζωή στο Μπαγκλαντές ή το Πακιστάν, που είναι κάθε άλλο παρά «φυσιολογική». 
Ζούμε σε μια εποχή που εμφανίζονται «οικονομικοί πρόσφυγες», για να μη μιλήσουμε για τους «περιβαλλοντικούς πρόσφυγες» (που αναμένεται να αυξηθούν στο μέλλον). Άνθρωποι που δεν μπορούν πια να ζήσουν στις χώρες τους. Άνθρωποι που τόσο πολύ έχουν χάσει την ελπίδα για μια καλύτερη ζωή σε αυτές, ώστε προτιμούν να πάρουν το ρίσκο (ζωής ή θανάτου) στο ταξίδι για μια καλύτερη ζωή στη «Γη της Επαγγελίας».
Μια άλλη, διασταλτική ερμηνεία της Σύμβασης της Γενεύης (αντίστοιχη με τη διασταλτική ερμηνεία των «από πάνω») θα τους χωρούσε εύκολα κι αυτούς. Αλλά πέρα από κείμενα, σε τι διαφέρουν οι κυνηγημένοι από δικτατορίες, ή τη φτώχεια, από τους κυνηγημένους από τον πόλεμο;
Για την Αριστερά, «κανένας άνθρωπος δεν είναι λαθραίος». Για μια κοινωνία που θέλει να λέγεται πολιτισμένη κι ανθρώπινη, όποιος μπαίνει σε μια βάρκα, ξέροντας τι θα αντιμετωπίσει στο ταξίδι του, είναι εξίσου ευπρόσδεκτος, είτε τον έκανε ο πόλεμος, είτε η δικτατορία, είτε η φτώχεια να ξεκινήσει αυτό το ταξίδι. Πόσο μάλλον όταν η φτώχεια έχει τις ρίζες της στην καταλήστευση του πλούτου αυτών των χωρών από το «κέντρο». Πόσο μάλλον όταν το σύστημα της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο είναι η ρίζα του κακού. Πόσο μάλλον όταν το ίδιο σύστημα προάγει τα «ανοιχτά σύνορα» για τη διακίνηση εμπορευμάτων και κεφαλαίων, αλλά όχι για τους εργάτες…