Γαλλία 2017: Αλλαγή πορείας και πολιτεύματος ή αλλαγή φρουράς;

Σήμερα, μετά την επίσημη ανακήρυξη των 11 υποψήφιων των γαλλικών προεδρικών εκλογών (διεξάγονται σε 2 γύρους στις 23 Απρίλη και 7 Μάη) και τη μεγαλειώδη συγκέντρωση και πορεία του κινήματος «Ανυπόταχτη Γαλλία» (France Insoumise) της 18ης Μάρτη, επιβάλλεται να αναφερθούμε στα διακυβεύματα αυτών των εκλογών. 
Σήμερα λοιπόν βγαίνει με έμφαση στο προσκήνιο το αίτημα για αλλαγή του Συντάγματος της χώρας. Το σημερινό πολίτευμα, που λέγεται για ιστορικούς λόγους 5η Δημοκρατία, εγκαθιδρύθηκε το 1958 από τον Ντε Γκολ εν μέσω πολέμου της Αλγερίας και ψυχρού πολέμου, για να αποτραπεί η αποσταθεροποίηση του κυρίαρχου συστήματος από τις επιπτώσεις της έντονης πάλης των τάξεων και των αποικιακών πολέμων εκείνης της εποχής. Προβλέπει μεγάλες εξουσίες για τον Πρόεδρο σε βάρος του Κοινοβουλίου, μεταξύ άλλων δυνατότητα απόφασης για αναστολή των βασικών ελευθεριών και για πολεμική εμπλοκή της Γαλλίας στο εξωτερικό. Περιορίζει τη νομοθετική εξουσία της Βουλής με τη θέσπιση ενός δεύτερου (στην ουσία αριστίνδην) νομοθετικού σώματος, της Γερουσίας, με αρνησικυρία στις αποφάσεις του Κοινοβουλίου. Ανάλογη εξουσία έχει και το Συνταγματικό Συμβούλιο που αποτελείται από πρώην πρόεδρους της Δημοκρατίας και άλλα μη εκλεγμένα μέλη. Τέλος η ευρύτατη ποινική και αστική ασυλία, που παρέχεται στους αιρετούς άρχοντες, λειτουργεί ως μηχανισμός προστασίας της διαφθοράς.
Από το 1958 μέχρι σήμερα (60 χρόνια) το Σύνταγμα έχει υποστεί σωρεία μεταρρυθμίσεων, γενικά προς το συντηρητικότερο, με εμβληματική διάταξη το άρθρο 49.3 που εξουσιοδοτεί τον Πρωθυπουργό να νομοθετεί με διατάγματα, παρακάμπτοντας το Κοινοβούλιο. Η διάταξη αυτή εφαρμόστηκε κατά κόρον από τους ψευτοσοσιαλιστές του Ολάντ για την αποδόμηση των εργατικών δικαιωμάτων με τους νόμους Μακρόν και Ελ Κομρί.
Πρέπει επίσης να ειπωθεί πως το σύστημα των 2 γύρων ψηφοφορίας δίνει τη δυνατότητα διακυβέρνησης της χώρας από τη μειοψηφία του εκλογικού σώματος. Για παράδειγμα, στις εκλογές του 2002 ο Σιράκ εκλέχτηκε Πρόεδρος Δημοκρατίας, ενώ είχε συγκεντρώσει μόλις το 19,8 % των ψήφων.
Η υπαγωγή της Γαλλίας στις ευρωπαϊκές και άλλες διεθνείς συνθήκες και συμμαχίες περιορίζει ακόμη παραπάνω τη λαϊκή κυριαρχία. Η εξαγορά όλων των μέσων ενημέρωσης από το μεγάλο γαλλικό κεφάλαιο τα μετατρέπει σε όργανα προπαγάνδας. Τα Πανεπιστήμια αλώνονται προοδευτικά από τα μεγάλα συμφέροντα, η αγορά εργασίας μοιράζει θέσεις με πολιτικά, ταξικά και εθνοτικά κριτήρια, η Αστυνομία εφαρμόζει συστηματικά διακρίσεις και βίαιη καταστολή, ενώ η τρομολαγνεία χρησιμοποιείται για να δικαιολογηθούν όλα τα παραπάνω.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο έλεγχος της εξουσίας από τους πολίτες είναι ανύπαρκτος, η Δημοκρατία μια απλή πρόσοψη και η αποστασιοποίηση και αποχή των πολιτών, κυρίως των λαϊκών στρωμάτων, αυξανόμενη.
Η απουσία λαϊκού έλεγχου και ανανέωσης, που θα προάσπιζαν την αρετή του πολιτικού συστήματος, λειτουργούν στη Γαλλία σαν μήνυμα που ενθαρρύνει τον αυταρχισμό και τη διαφθορά σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας, ενώ το χάσμα μεταξύ των λίγων προνομιούχων και των υπόλοιπων μεγαλώνει. Δεν είναι τυχαίο πως σήμερα σχεδόν όλοι οι συστημικοί προεδρικοί υποψήφιοι (Φιγιόν, Λεπέν, Μακρόν) ελέγχονται για σκάνδαλα από τη Δικαιοσύνη. Η διάρκεια ζωής του γαλλικού πολιτικού συστήματος έχει εξαντληθεί.
Έτσι λοιπόν, πριν ακόμη από τις εκλογές του 2012, η Αριστερά, με κύριο εκφραστή τον Ζαν-Λικ Μελανσόν, είχε εκφράσει το αίτημα για πολιτειακή αλλαγή, για την εγκαθίδρυση της 6ης Γαλλικής Δημοκρατίας και επιμένει σε αυτό.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα της «Ανυπόταχτης Γαλλίας» και του υποψήφιου Μελανσόν, η αλλαγή αυτή θα πρέπει να γίνει μέσα από Συντακτική Εθνοσυνέλευση, από μηδενική βάση και με άμεση συμμετοχή όλων των πολιτών, με διαδικασίες αντίστοιχες με αυτές που εφαρμόστηκαν στις αριστερές χώρες της Λατινικής Αμερικής, στην Ισλανδία και στην Τυνησία μετά την πτώση της δικτατορίας Μπεναλί. Αν και η «Ανυπόταχτη Γαλλία» δεν δεσμεύεται για το συνολικό περιεχόμενο του μελλοντικού Συντάγματος, προβάλλει ήδη από τώρα κάποιες βασικές θέσεις: ανακλητότητα όλων των αιρετών, δημοψηφίσματα λαϊκής πρωτοβουλίας, απαγόρευση τρίτης αιρετής θητείας, κατοχύρωση της κλήρωσης και της λευκής ψήφου, λαϊκό δημοκρατικό έλεγχο στα μέσα επικοινωνίας, πρωτοκαθεδρία του Κοινοβούλιου, κατάργηση της Γερουσίας, υπερίσχυση του Συντάγματος και των νόμων σε σχέση με τις διεθνείς συμβάσεις, συνταγματική κατοχύρωση των εργατικών δικαιωμάτων, των κοινών αγαθών, του περιβάλλοντος, του ελέγχου των γυναικών στο σώμα τους, δικαίωμα αξιοπρεπούς θανάτου, ελεύθερη πρόσβαση στο διαδίκτυο, απαγόρευση της εμπορικής ιδιοποίησης των ζώντων ειδών και της κακοποίησης των ζώων.
Σε αντίθεση με το πνεύμα των παραπάνω, οι προγραμματικές διακηρύξεις του νεοφιλελεύθερου Μακρόν και του κεντροαριστερού Αμόν περιορίζονται σε επί μέρους βελτιώσεις του υπάρχοντος Συντάγματος, χωρίς συμμετοχή του λαϊκού παράγοντα και χωρίς διεύρυνση δικαιωμάτων. Παρ’ όλα αυτά ο Αμόν, προσπαθώντας απεγνωσμένα να προβάλει μια «μαϊμού» εκδοχή του προγράμματος Μελανσόν, αναφέρεται στη δικιά του 6η Δημοκρατία και ζητάει… τη χρονική επέκταση της προεδρικής θητείας σε 7 χρόνια.
Το πολιτειακό δεν είναι το μόνο επίδικο αυτών των εκλογών. Η κοινωνική αλληλεγγύη και ασφάλιση, η προστασία και επέκταση των εργατικών δικαιωμάτων, η οικολογική παραγωγική ανασυγκρότηση, η έξοδος από τις συνθήκες της ευρολιτότητας, η επαναδιαπραγμάτευση του θεσμικού πλαισίου της ΕΕ και η εφαρμογή σχεδίου Β σε περίπτωση μη συμφωνίας, η διεθνής ειρήνη και ο αναπροσανατολισμός της διεθνούς τοποθέτησης της Γαλλίας, είναι τα βασικά κεφάλαια του προγράμματος «Το μέλλον από κοινού» (L’Avenir en commun) της «Ανυπόταχτης Γαλλίας».
Το σημαντικότατο και κρίσιμο τελευταίο αυτό κεφάλαιο έκλεισε την ομιλία του Μελανσόν στην πλατεία Ρεπουμπλίκ, το Σάββατο 18 Μάρτη. Παίρνοντας αφορμή από τον κλάδο ελαίας που κραδαίνει το μπρούντζινο μνημείο της Δημοκρατίας, ο υποψήφιος Πρόεδρος κατάγγειλε τον αγώνα εξοπλισμών στον οποίο έχει μπει σήμερα η ΕΕ, τον στρατιωτικό ανταγωνισμό των ισχυρών και το «ευρωπαϊκό αμυντικό σχέδιο», που προώθησαν Ολάντ και Μέρκελ και υποστηρίζουν σήμερα Αμόν, Μακρόν και Φιγιόν. Σε αντιπαράθεση ο υποψήφιος της «Ανυπόταχτης Γαλλίας» πρότεινε μια αποφασισμένη στράτευση της Γαλλίας στο πλευρό της ειρήνης με πολιτική και στρατιωτική ανεξαρτησία, έξω από το ΝΑΤΟ και κάθε είδους διεθνή στρατιωτική συμμαχία, με πολύπλευρες ειρηνικές συνεργασίες.
Η συγκέντρωση της 18ης Μάρτη, ημέρα της 146ης επετείου ανακήρυξης της παρισινής Κομούνας, ήταν η μεγαλύτερη σε όγκο αυτής της προεκλογικής περιόδου και η κατάληξη τρίωρης πορείας από την πλατεία της Βαστίλης προς την πλατεία Ρεπουμπλίκ (Δημοκρατίας) μεγάλου πλήθους πολιτών. Κατά μεγάλο μέρος οι συμμετέχοντες ήταν άνθρωποι με νωπή σχέση με την πολιτική και η συμμετοχή της νεολαίας και των πολυεθνοτικών συνιστωσών της Γαλλίας έντονη. Οι οργανωμένες πολιτικές δυνάμεις είχαν μικρότερη συμμετοχή σε σχέση με την αντίστοιχη συγκέντρωση-πορεία του 2012.
Το όλο εγχείρημα οργανώθηκε από τους εκατοντάδες εθελοντές της «Ανυπόταχτης Γαλλίας», πολιτικό κίνημα και δίκτυο 3.000 περίπου τοπικών ομάδων στήριξης του πολιτικού προγράμματος «Το μέλλον από κοινού» (L’Avenir en commun) και της υποψηφιότητας Μελανσόν, που συντονίζονται μέσω μιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας.