Μια παλιά κοινοβουλευτική ρήση έλεγε: «Τι ρίχνει τις κυβερνήσεις; Μα, τα γεγονότα…».
Αυτό το καλοκαίρι τα «γεγονότα» επιτέθηκαν, και μάλιστα με σφοδρότητα, στην κυβέρνηση Μητσοτάκη. Στις φωτιές και στις πλημμύρες καταστράφηκαν πάνω από 2 εκατομμύρια στρέμματα γης. Οι ζημιές στη Θεσσαλία είναι ορατές και οι συνέπειες που θα επιφέρουν στο άμεσο μέλλον στην παραγωγή και στην οικονομία θα είναι μεγαλύτερες. Η οργή του κόσμου ήταν χειροπιαστή και αγγίζει ένα κρίσιμο γνώρισμα της πολιτικής της ΝΔ: τη δραματική υποβάθμιση όλων των μηχανισμών κοινωνικής προστασίας, μέσω της κυβερνητικής προσήλωσης στα μέτρα περιορισμού των δαπανών, αλλά και του προσωπικού, σε κρίσιμες δημόσιες υπηρεσίες.
Όμως η φθορά που προκαλούν τα «γεγονότα», για να λειτουργήσει πολιτικά, έχει ως προϋπόθεση να υπάρχει κάποιος να την παραλάβει, να τη μετασχηματίσει σε δύναμη και αλλαγή των πολιτικών συσχετισμών.
Το μεγαλύτερο ατού του Μητσοτάκη σήμερα είναι η κατάσταση των αντιπάλων του. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η εκλογή του Κασσελάκη στον ΣΥΡΙΖΑ από 130-140 χιλιάδες υποστηρικτές του δεν συνδυάζεται με καμιά ενίσχυση μέσα στις μεγαλύτερες μάζες των ψηφοφόρων, ενώ μάλλον αντίθετα προκαλεί μια μικρή αλλά αξιοσημείωτη μείωση γενικής επιρροής, μέσω των απωλειών του ΣΥΡΙΖΑ προς τα αριστερά του (κυρίως προς το ΚΚΕ).
Τα αποτελέσματα στις επερχόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές αναμένεται ότι θα ενισχύσουν την εικόνα της κυριαρχίας της ΝΔ στο κεντρικό πολιτικό παιχνίδι.
Όμως η φθορά μέσα στον κόσμο δεν καλύπτεται από τα επικοινωνιακά τεχνάσματα, ούτε είναι δυνατόν να υποτιμηθεί. Γιατί δημιουργεί κινδύνους αστάθειας στις κυβερνητικές προοπτικές. Κινδύνους που γίνονται μεγαλύτεροι αν συνυπολογιστεί ο παράγοντας των επικίνδυνων αναταράξεων που αντιμετωπίζει το σύστημα εδώ και διεθνώς.
Το 2024 σημαδεύει την επιστροφή στη δημοσιονομική πειθαρχία, το τέλος της πολιτικής της «χαλάρωσης» που ακολούθησαν οι χώρες-μέλη της ΕΕ στα τελευταία χρόνια. Ο Μητσοτάκης γνωρίζει ότι οι συνέπειες στον πιο ασθενικό ελληνικό καπιταλισμό θα είναι σημαντικές. Και έχει ήδη από την ΔΕΘ σηκώσει τη σημαία της επερχόμενης κυβερνητικής πολιτικής: «Λιγότερες παροχές – Περισσότερες μεταρρυθμίσεις»!
Για τον κόσμο μας αυτή η κατεύθυνση σημαίνει, αφενός, ένταση της επικοινωνιακής επίθεσης που θα προσπαθεί να μας πείσει ότι οι ζωές μας θα βελτιωθούν όταν (κάποτε…) εμφανιστούν τα αποτελέσματα των «μεταρρυθμίσεων», όμως αφετέρου, στο πεδίο της πραγματικής πολιτικής ένα μεγάλο σφίξιμο της θηλιάς της λιτότητας.
Αυτά αποδεικνύονται στις προαναγγελίες του προϋπολογισμού του 2024. Και όπως πάντα, μια κυβερνητική πολιτική έντασης της λιτότητας θα συνοδεύεται με μέτρα όξυνσης του ρατσισμού, του εθνικισμού και άλλες αντιδραστικές «μεταρρυθμίσεις».
Προϋπολογισμός:
Σφίξτε το ζωνάρι
Ο προϋπολογισμός του 2023 διασφάλισε μια σημαντική αύξηση στο πρωτογενές πλεόνασμα για το κράτος (στο 1,1% του ΑΕΠ, έναντι πρόβλεψης για 0,7%) και μια μεγάλη αύξηση των φορολογικών εσόδων σε σχέση με το 2022 (3 δισ. ευρώ πάνω από τους στόχους-προβλέψεις). Όμως, όπως υπογράμμισε ο Μητσοτάκης στην πρόσφατη τηλεοπτική συνέντευξή του, αυτοί οι πόροι προορίζονται για τις «αναγκαίες αναβαθμίσεις» στην οικονομία και όχι για «παροχές». Για αυτές, είπε, η κυβέρνηση θα δει τι μπορεί να βρει «ξύνοντας τον πάτο του βαρελιού». Ακόμα και για τα έργα αποκατάστασης και προστασίας από φυσικές καταστροφές, η χρηματοδότηση θα περιοριστεί στις πηγές συγχρηματόδητης με την ΕΕ και δεν θα αγγίξει τον «κουμπαρά» των πλεονασμάτων.
Ο πληθωρισμός έκλεισε επισήμως το ’23 στο 4%. Έτσι η αύξηση του 3,1% που η κυβέρνηση υπόσχεται στις συντάξεις από 1.1.2024, δεν καλύπτει καν τις απώλειες του 2023 και οδηγεί σε νέα μείωση του μεριδίου των συντάξεων στο ετήσιο ΑΕΠ κατά 0,9% (ως διαφορά από το 2023) συν κατά 2,4% (ως επισήμως εκτιμώμενος πληθωρισμός του 2024). Με απλά ελληνικά, στο τέλος του 2024 το πραγματικό εισόδημα των συνταξιούχων θα έχει υποχωρήσει (!) κατά 3,3%, με βάση τις κυβερνητικές παραδοχές στον προϋπολογισμό και «ξεχνώντας» ότι ο πραγματικός πληθωρισμός στην κατανάλωση των λαϊκών μαζών (τρόφιμα, ενέργεια κ.ά.) είναι κατά πολύ μεγαλύτερος του μέσου επίσημου.
Χειρότερη είναι η υποκρισία στο ζήτημα των μισθών. Η κυβέρνηση μιλά για αύξηση στον μισθό των δημοσίων υπαλλήλων και αναφέρεται σε κάποιες σχετικές δαπάνες που αναγράφονται στον προϋπολογισμό. Όμως προσοχή, γιατί εδώ καιροφυλακτεί η Κεραμέως, που απειλεί να συνδέσει το μισθό με την αύξηση της παραγωγικότητας ατόμων ή υπηρεσιών στο Δημόσιο. Τα μπόνους παραγωγικότητας είναι γνωστό ότι μπορεί να αφορούν συγκεκριμένα τμήματα και σε κάθε περίπτωση δεν ταυτίζονται με αυξήσεις στους μισθούς.
Στον ιδιωτικό τομέα ο μέσος πραγματικός μισθός της εργατικής τάξης εν πολλοίς καθορίζονται από την «ωρίμανση». Ο προϋπολογισμός παραδέχεται ανεργία 11,2% το 2023, προβλέπει ανεργία 10,6% το 2024, άρα η κατάργηση της μνημονιακής περικοπής του «παγώματος» των τριετιών αναστέλλεται για το… 2025 και βλέπουμε.
Μια άλλη, καθοριστική, πτυχή για το εισόδημα των λαϊκών νοικοκυριών είναι η φοροληστεία που θα συνεχιστεί αμείωτη, αφού η κυβέρνηση δεν αγγίζει ούτε τρίχα από αυτήν την χρυσοτόκο όρνιθα.
Μέσα στο 2023 υπήρξε αύξηση των φορολογικών εσόδων κατά 4,576 δισ. ευρώ, σε σύγκριση με το 2022 που ήταν επίσης χρονιά μεγάλης αύξησης των φόρων. Εξ αυτών των πρόσθετων εσόδων, το μεγαλύτερο τμήμα προέρχεται από τον αυξημένο ΦΠΑ πάνω στις υψηλότερες τιμές στα τρόφιμα και στην ενέργεια. Αποδεικνύεται ξανά ότι οι «πρωταθλητές» στα οφέλη από την εξοντωτική ακρίβεια στα είδη υποχρεωτικής κατανάλωσης είναι οι όμιλοι παραγωγής και εμπορίας αλλά και τα δημόσια ταμεία! Όμως η φοροληστεία δεν περιορίζεται στον ΦΠΑ: παρά τη δραστική μείωση της φορολόγησης στα κέρδη, μερίσματα κ.ά. «πηγές» εισοδήματος της κυρίαρχης τάξης, τα έσοδα από τη φορολόγησης εισοδήματος φυσικών προσώπων (δηλαδή, κυρίως, μισθών και συντάξεων) εμφανίζονται αυξημένα κατά 700 εκατ. ευρώ! Το σύνθημα του Μητσοτάκη «λιγότεροι φόροι», ισχύει κατά γράμμα για τα κέρδη και το κεφάλαιο, αλλά είναι ένα αχρείο ψέμα για τους μισθούς και τις συντάξεις. Ακριβέστερα, για ένα μεγάλο τμήμα του εργαζόμενου πληθυσμού (εργαζόμενους σε «αυταπασχόληση») το 2024 θα είναι χρονιά σημαντικής αύξησης της φορολόγησης. Όπως και θα είναι χρονιά καμπής για μια σημαντική αύξηση της εισπραξιμότητας του ΦΠΑ, με πιο σκληρά μέτρα κατά της παρακράτησής του από μικρο-παραβάτες. Βλέπετε η κυβέρνηση, αλλά και η ΕΕ, κάνουν ότι δεν γνωρίζουν ότι η μεγάλη φοροδιαφυγή και φοροκλοπή γίνεται στις Α.Ε. και μάλιστα στις μεγάλες Α.Ε. Με αυτά τα δεδομένα όσοι ζουν από τη δουλειά τους θα αντιμετωπίσουν μια τρομερή διαβρωτική πίεση πάνω από την ακρίβεια. Σύμφωνα με τα στοιχεία των καταναλωτικών οργανώσεων, αλλά και των μεγαλεμπόρων, η κατανάλωση των νοικοκυριών έχει ήδη υποχρεωτικά μειωθεί και μάλιστα δραματικά. Κατά τον προϋπολογισμό αυτή η κατανάλωση θα μειωθεί στον επόμενο χρόνο κατά 0,9% του ΑΕΠ…
Ρατσισμός και εθνικισμός
Το 2023 σημαδεύτηκε από τα φοβερά ρατσιστικά εγκλήματα όπως στην Πύλο ή στη Δαδιά στον Έβρο. Σήμερα ο διεθνής Τύπος αποκαλύπτει ότι οι μετανάστες που κάηκαν στο δάσος της Δαδιάς ήταν θύματα της εγκληματικής τακτικής των «επαναπροωθήσεων».
Αυτή η απολύτως σκληρή πολιτική απέναντι στους πρόσφυγες και τους μετανάστες, δεν έχει κανένα πρόβλημα να συνδυάζεται με την πολιτική των «διακρατικών συμφωνιών» προκειμένου να διασφαλίζονται (φτηνά και απροστάτευτα) εργατικά χέρια που ολοφάνερα λείπουν στην αγροτική παραγωγή, στα ιχθυοτροφεία, στην οικοδομή κ.ο.κ. Όσοι πόνταραν σε αυτήν την «αντίφαση» δεν κάνουν εν γένει αντιπολίτευση στον Μητσοτάκη, αλλά αντιπολίτευση στον Μητσοτάκη από ακροδεξιά σκοπιά. Αυτές τις κριτικές ο Μητσοτάκης τις αντιμετωπίζει δια των Βορίδη και Γεωργιάδη, αλλά και δια του φιλελέ ρατσιστή Καιρίδη στο υπουργείο Μετανάστευσης. Που δηλώνει ότι στη Σύνοδο των υπουργών Μετανάστευσης στη Θεσσαλονίκη θα διεκδικήσει «να ισχύσει στο Αιγαίο ό,τι δικαίως διεκδικεί στον Κεντρικό Μεσογειακό Διάδρομο η Ιταλία» (δηλαδή η ακροδεξιά κυβέρνηση της Μελόνι!). Για όσους δεν κατάλαβαν, ο Καιρίδης δεν έχει πρόβλημα να το παραδεχθεί: «ο στόχος μας είναι κοινός: η αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης και η ενίσχυση της νόμιμης εργασιακής κινητικότητας (!!) προς όφελος των ευρωπαϊκών κοινωνιών».
Ένα άλλο πεδίο δοκιμασίας για τον Μητσοτάκη είναι τα ελληνοτουρκικά. Στην αντιπολίτευση είναι διάχυτη η αυταπάτη ότι η εκ του ΝΑΤΟ, αλλά και εκ της συγκυρίας, πίεση για «διάλογο» με την Τουρκία είναι ικανή να προκαλέσει «ταυτοτική» κρίση στη ΝΔ και κατά συνέπειες κυβερνητική κρίση. Για την ώρα ο Μητσοτάκης διαχειρίζεται με άνεση αυτές τις κριτικές, ισχυριζόμενος ότι προωθεί και τη γραμμή της «πίεσης» και τη γραμμή του «διαλόγου» απέναντι στην Τουρκία με επιδίωξη τα μέγιστα ωφελήματα για το ελληνικό κράτος.
Το μέγεθος των εξοπλισμών που προώθησε δεν αφήνει περιθώρια για «παιχνίδια» ούτε στον Σαμαρά, ούτε στους ποικίλους ακραιφνείς εθνοπατριώτες. Το αντίστροφο πολιτικό κενό είναι ορατό: αυτή τη στιγμή αναπτύσσονται στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου οι 220 ισραηλινοί πύραυλοι Spike που ο Μητσοτάκης αγόρασε «νύχτα», λίγο πριν τις εκλογές, και έξω από το πρόγραμμα των εγκεκριμένων εξοπλιστικών δαπανών, και κανείς από την (αριστερή) αντιπολίτευση δεν τολμά να πει κουβέντα. Ίσως με πυραύλους αυτόνομης πτήσης και σκόπευσης θα μπορούσε κανείς να βοηθήσει στην επόμενη πλημμύρα ή στην επόμενη πυρκαγιά.
Κίνημα
Στην αντιμετώπιση αυτής της επικίνδυνης κυβέρνησης οι πρώτες κινητοποιήσεις μετά τις εκλογές θα έχουν ιδιαίτερη σημασία.
Η απεργία ενάντια στο αντεργατικό νομοσχέδιο του Γεωργιάδη είναι μια βάση πάνω στην οποία θα πρέπει να χτίσουμε. Οι προκλήσεις κάθε άλλο παρά θα λείψουν. Οι απαντήσεις θα πρέπει να οργανωθούν με σοβαρότητα, με μαζική απεύθυνση, με ενωτική τακτική για να προκύπτει συγκέντρωση δύναμης, και με επιδίωξη νίκης.
Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι η πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη θα συναντήσει μαζικές απαντήσεις από τα κάτω.
Μέσα σε αυτές, το ζητούμενο θα είναι η ενίσχυση μιας ριζοσπαστικής/αντικαπιταλιστικής Αριστεράς, ικανής να ενώνει τα εργατικά/λαϊκά αιτήματα με τις πάντα αναγκαίες αντιρατσιστικές-αντιεθνικιστικές-αντισεξιστικές αιχμές, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η πολιτική του Μητσοτάκη.
Αυτό το κριτήριο πρέπει να είναι σημαντικό στις επιλογές που θα πρέπει να γίνουν μπροστά στην κάλπη των αυτοδιοικητικών εκλογών.