Και όμως γυρίζει...

Αγγλία
Επί μια εβδομάδα, μικρές και μεγάλες πόλεις σε όλη την Αγγλία και τη Βόρεια Ιρλανδία έζησαν ένα αντιδραστικό ξέσπασμα πογκρόμ. Πολιορκίες ή και πυρπολήσεις ξενοδοχείων που φιλοξενούν πρόσφυγες, βίαιες επιθέσεις σε σκουρόχρωμα άτομα ή γυναίκες με μουσουλμανική μαντίλα, πολιορκίες και πυρπολήσεις τζαμιών, μπλόκα σε δρόμους που έλεγχαν το χρώμα του δέρματος των οδηγών κ.ο.κ. Η φημολογία που πυροδότησε τα βίαια επεισόδια -ότι ο δράστης μιας δολοφονικής επίθεσης ήταν μετανάστης που ήρθε με μικρή βάρκα- δεν είχε ιδιαίτερη σημασία. Οι περισσότερες και αγριότερες επιθέσεις έγιναν μετά από τη διάψευση του αρχικού ακροδεξιού ψέματος, αναδεικνύοντας κάτι βαθύτερο σε αυτή τη «λευκή οργή» που θα απαιτούσε ολόκληρο άρθρο. Τις μέρες των εκλογών, οι αναλύσεις περί «θριάμβου» των Εργατικών παραγνώριζαν ότι αυτό που πραγματικά συνέβη ήταν μια συντριβή των Τόρηδων που τροφοδότησε την άνοδο του ακροδεξιού κόμματος Reform. Οι τοπικές κοινότητες με τη στήριξη αλληλέγγυων οργάνωσαν αντισυγκεντρώσεις ή περιφρούρησαν τις γειτονιές τους. Αλλά η κορύφωση ήρθε στις 7 Αυγούστου, όταν ανακοινώθηκε η πρώτη απόπειρα συντονισμού των βίαιων ρατσιστικών επεισοδίων -με ανακοινωμένες ταυτόχρονες συγκεντρώσεις σε πολλές πόλεις. Μια αντίστοιχη συντονισμένη απάντηση του αντιφασιστικού κινήματος κατέβασε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους σε πολλές πόλεις. Οι περισσότερες ρατσιστικές συγκεντρώσεις είτε δεν έγιναν καθόλου, είτε βρέθηκαν αποκλεισμένες από κατά πολύ μεγαλύτερα πλήθη. Η πογκρομίστικη κινητοποίηση άρχισε να φθίνει έκτοτε ενώ άλλαξε ριζικά (και καιροσκοπικά!) το κλίμα στα ΜΜΕ. Ακόμα και δεξιές φυλλάδες όπως η Daily Mail έγραψαν για «Τη Νύχτα που οι Διαδηλωτές Κατά του Μίσους Αντιμετώπισαν τους Τραμπούκους». Μέχρι την προηγούμενη ημέρα, το Εργατικό Κόμμα καλούσε τα μέλη του να μην συμμετέχουν στις αντιφασιστικές διαδηλώσεις (προφανώς δεν πειθάρχησαν), ενώ τα ΜΜΕ περιέγραφαν «πορείες υπέρ των Βρετανών» και έριχναν ισλαμοφοβικό δηλητήριο για τη μουσουλμανική νεολαία που περιφρουρούσε τις γειτονιές της. Η πάλη ενάντια στο ρατσισμό -με τη μορφή κρατικής πολιτικής, με τη μορφή του Φάρατζ στη Βουλή, με τη μορφή των πογκρόμ στο δρόμο- θα έχει πολλά επεισόδια ακόμα…

Αφρική
Μέσα στο καλοκαίρι, μια φορολογική μεταρρύθμιση προκάλεσε διαδηλώσεις της νεολαίας στην Κένυα, οι οποίες αψήφισαν την καταστολή, ενώ συνεχίστηκαν και μετά την απόσυρση του μέτρου από την κυβέρνηση, υποδεικνύοντας ότι η εξέγερση εκφράζει κάτι βαθύτερο από την απόρριψη ενός μέτρου. Μήνες μετά, οι διαδηλώσεις συνεχίζονται, παρά το συνδυασμό καρότου (ανασχηματισμός κι υποσχέσεις για φιλολαϊκά μέτρα) και μαστιγίου (συνέχεια κατασταλτικών επιθέσεων). Παίρνοντας έμπνευση από την Κένυα, ξέσπασε ένα κύμα διαδηλώσεων στη Νιγηρία, με το γενικό σύνθημα «Τέλος στην Κακή Διακυβέρνηση» που βάζει στόχο την πολιτική ανατροπή που δεν είχε καταφέρει το 2020 το -τότε- αντικατασταλτικό κίνημα EndSARS. Παρακολουθώντας νευρικά τις διαδηλώσεις στην Κένυα, ο Πρόεδρος της Ουγκάντα κάλεσε να μην γίνει μια προγραμματισμένη πορεία κατά της διαφθοράς. Η απάντηση ήταν μια μεγάλη διαδήλωση με σύνθημα «Οι Διεφθαρμένοι τα Έβαλαν με την Λάθος Γενιά» και «Αυτό είναι το δικό μας 1986» (αναφορά στην ανατροπή του τότε δικτάτορα Ιντί Αμίν από τον σημερινό πρόεδρο Μουσεβένι που κυβερνά μέχρι σήμερα). Ο Αφρικανός πολιτικός σχολιαστής Ταφί Μάκα, από άρθρο του οποίου αντλήσαμε τα στοιχεία, αναρωτιέται αν έρχεται μια «Αφρικανική άνοιξη», εντοπίζοντας πολλές ομοιότητες με την «Αραβική» του 2011…

Μπαγκλαντές
Όταν η κυβέρνηση του Μπαγκλαντές ανακοίνωσε την επιβολή μιας -αυθαίρετης και πολιτικά μεροληπτικής- ποσόστωσης στις θέσεις εργασίας στο δημόσιο για τους απογόνους του πολέμου της ανεξαρτησίας, συγκροτήθηκε το κίνημα «Φοιτητές Κατά των Διακρίσεων». Αγκαλιάστηκε από τη μεγάλη πλειοψηφία του φοιτητόκοσμου σε όλη τη χώρα, στην οποία μια θέση εργασίας στο δημόσιο είναι ο μοναδικός δρόμος για στοιχειωδώς αξιοπρεπή διαβίωση. Αντιμετώπιση πολύνεκρη καταστολή, απαγόρευση κυκλοφορίας, κλείσιμο του ίντερνετ, βίαιες επιθέσεις από τη νεολαία του κυβερνητικού κόμματος, ενώ η ίδια η πρωθυπουργός αποκαλούσε τους διαδηλωτές «ραζακάρ» (οι συνεργάτες των Πακιστανών στον πόλεμο της ανεξαρτησίας). Το φοιτητικό κίνημα επέμεινε και υιοθέτησε ένα πρόγραμμα «9 σημείων» που αφορούσε και ευρύτερα ζητήματα δημοκρατικών δικαιωμάτων. Η κυβερνητική αδιαλλαξία και η επίμονη καταστολή (κορυφαία φοιτητικά στελέχη βασανίστηκαν άγρια) οδήγησε σε νέα κλιμάκωση. Η φοιτητική ηγεσία ανακοίνωσε ότι ξεκινά το «Κίνημα Μη-Συνεργασίας», που καλούσε σε γενικευμένη πολιτική ανυπακοή γύρω από μόνο «1 σημείο»: Να φύγει η πρωθυπουργός Χασίνα! Υπό το βάρος μια θηριώδους πορείας προς την πρωτεύουσα Ντάκα, η Χασίνα παραιτήθηκε κι εγκατέλειψε τη χώρα! Τις αμέσως επόμενες μέρες, κάποιες βίαιες επιθέσεις -με πολιτικά ή και προσωπικά κίνητρα- παρουσιάστηκαν ψευδώς ως θρησκευτικές («ισλαμική γενοκτονία Ινδουϊστών») -από μια συντονισμένη σοσιαλμιντιακή καμπάνια που είχε ως κέντρο την Ινδία και ως αναμεταδότη την ευρωπαϊκή ακροδεξιά. Η πραγματική εικόνα στο έδαφος δεν είναι ειδυλλιακή (εξέγερση συνέβη…), αλλά είναι πολύ διαφορετική, ιδιαίτερα όσον αφορά τον «κορμό» του κινήματος: Φοιτητικές ομάδες ήταν αυτές που περιφρουρούν ινδουϊστικούς χώρους λατρείας ή λειτουργούν ως τροχονόμοι ή διαμεσολαβητές σε διενέξεις, στη θέση της (ηττημένης κι αποδιοργανωμένης) αστυνομίας. Στην κεντρική πολιτική, η φοιτητική ηγεσία απέρριψε κάθε μεταβατική κυβερνητική λύση που θα περιλάμβανε το στρατό όπως και μια γρήγορη προσφυγή στις κάλπες. Επέβαλε τον «εκλεκτό» της ως μεταβατικό πρωθυπουργό (ένας νομπελίστας Ειρήνης που είναι διάσημος ως «τραπεζίτης των φτωχών» και ο ρόλος του είναι τόσο αντιφατικός όσο υπονοεί και το παρατσούκλι του), ζήτησε κι εξασφάλισε την συμμετοχή μελών της στη μεταβατική κυβέρνηση που έχει αναλάβει την δημοκρατική αναδιοργάνωση του πολιτικού συστήματος, ενώ διατηρεί ταυτόχρονα μια ρητορική «συνέχειας και περιφρούρησης της επανάστασής μας». Στο εσωτερικό του Κινήματος έχει ανοίξει η συζήτηση για την ίδρυση πολιτικού κόμματος. Κάποιοι το απορρίπτουν, δίνοντας έμφαση στο έργο της μεταβατικής κυβέρνησης, άλλοι επιμένουν ότι «χωρίς δικό μας κόμμα, πώς περιμένουμε να μην επιστρέψει ο παλιός δικομματισμός»; Η διαπίστωση είναι απολύτως σωστή. Αλλά η ενοποιητική βάση της εξέγερσης («τι δεν θέλουμε») δεν αρκεί για την ίδρυση ενιαίου κόμματος. Όσοι κι όσες πάρουν το δρόμο της πολιτικής οργάνωσης και δράσης, θα έρθουν αντιμέτωποι με το ερώτημα «τι θέλουμε». Ελπίζουμε μέσα από αυτές τις αναζητήσεις να εμφανιστεί (και) μια νέα Αριστερά…