Και όμως γυρίζει...

Σρι Λάνκα
Το 2022, μια ιστορική λαϊκή εξέγερση στη Σρι Λάνκα, ξέσπασε εν μέσω χρεοκοπίας, ανέτρεψε τον πρόεδρο Γκοταμπάγια Ραγιαπάκσα και τον υποχρέωσε να εγκαταλείψει τη χώρα, βάζοντας τέλος στην οικογενειακή δυναστεία. Αυτά τα θυελλώδη γεγονότα «επέβαλαν» και μια ριζική εκλογική ανατροπή. Στις προεδρικές εκλογές του περασμένου Σεπτέμβρη, αναδείχθηκε πρόεδρος ο αριστερός Ανούρα Κουμάρα Ντισανάικε, επικεφαλής της Εθνικής Λαϊκής Δύναμης, μιας συμμαχίας 21 αριστερών πολιτικών, συνδικαλιστικών και κοινωνικών οργανώσεων γύρω από το «μαρξιστικό-λενινιστικό» VJP. Είναι ενδεικτικό του μεγέθους της ανατροπής ότι στις προεδρικές εκλογές του 2019, ο Ντισανάικε είχε πάρει 3% και ο συνασπισμός του διέθετε μόνο…3 έδρες στην Βουλή. Ο Ντισανάικε προκήρυξε πρόωρες κοινοβουλευτικές εκλογές, επιδιώκοντας να «εναρμονιστεί» η σύνθεση της Βουλής με το αποτέλεσμα των προεδρικών. Ζήτησε από το λαό της Σρι Λάνκα την ισχυρότερη δυνατή λαϊκή εντολή που απαιτεί μια μεγάλη «αλλαγή σελίδας». Η ανταπόκριση ήταν συγκλονιστική και πεντακάθαρη. Στο πεδίο των βουλευτικών εκλογών, παραδοσιακά πιο «δύσβατο» για μικρές δυνάμεις των οποίων ο ηγέτης «εκτοξεύεται» στις προεδρικές, η Εθνική Λαϊκή Δύναμη θριάμβευσε εκκωφαντικά. Από το 3,84% και τις 3 έδρες, εκτινάχθηκε στο 61,56% (!) και κέρδισε τις 159 έδρες από τις 225! Πρόκειται για τις περισσότερες έδρες που έχει κερδίσει κόμμα στην ιστορία της χώρας και η πρώτη φορά μετά το 1977 που συγκροτείται τέτοια μονοκομματική «υπερ-πλειοψηφία» μέσα στη Βουλή. Το JVP επικράτησε ακόμα και σε περιοχές όπου ζουν οι Ταμίλ, οι οποίοι του «συγχώρησαν» το σκοτεινό παρελθόν (στήριξε τον σινχαλέζικο σωβινισμό και το γενοκτονικό πόλεμο του κεντρικού κράτους εναντίον τους), ελπίζοντας ότι η «νέα Σρι Λάνκα» θα τους χωρέσει και αυτούς. Το αν θα ανταποκριθεί το JVP σε αυτό το ιστορικό άνοιγμα μένει να φανεί… Τα καλά νέα σταματούν εδώ. Προεκλογικά, ο Ντισανάικε είχε ήδη μετατοπιστεί από την καταγγελία της συμφωνίας με το ΔΝΤ στην υπόσχεση «επαναδιαπραγμάτευσης των κοινωνικά άδικων μέτρων». Την επομένη της σαφούς εκλογικής εντολής, στην πρώτη συνεδρίαση της νέας Βουλής, ο αριστερός πρόεδρος επεφύλασσε μια ψυχρολουσία: «Η οικονομία βρίσκεται σε τέτοια κατάσταση που δεν αντέχει το παραμικρό κλυδωνισμό… δεν είναι αυτή η ώρα να συζητήσουμε αν οι όροι είναι καλοί ή κακοί, αν η συμφωνία είναι ευνοϊκή για τη χώρα ή όχι…», δήλωσε, αποκλείοντας ακόμα και την «επαναδιαπραγμάτευση». Πλέον, η νέα κυβέρνηση υπόσχεται ότι θα εφαρμόσει τους όρους του ΔΝΤ, αλλά θα αναζητήσει τα περιθώρια για φιλολαϊκά μέτρα. «Παράλληλο πρόγραμμα»…

Γερμανία
Η κρίση και τα αδιέξοδα του γερμανικού καπιταλισμού οδήγησαν σε κατάρρευση την ασταθή τρικομματική κυβέρνηση Σολτζ. Η γερμανική οικονομία ασθμαίνει, κινούμενη τα τελευταία χρόνια μεταξύ στασιμότητας και ύφεσης, έχοντας τους χειρότερους αναπτυξιακούς «δείκτες» στην Ευρώπη, ενώ η αυτοκινητοβιομηχανία της αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις (με τη Volkswagen να εξετάζει κλείσιμο εργοστασίων). Ενόψει του προϋπολογισμού, το SPD και οι Πράσινοι θέλησαν να τετραγωνίσουν τον κύκλο: Και στρατιωτικές δαπάνες, και κρατική στήριξη των επιχειρήσεων και κάποια κοινωνικά μέτρα. Για να το πετύχουν, επιδίωξαν να αξιοποιήσουν πόρους από το ταμείο του Covid-19 για κλιματικά-κοινωνικά μέτρα. Το Συνταγματικό Δικαστήριο έκρινε αντισυνταγματική αυτήν τη δημοσιονομική πολιτική, επικαλούμενο το «φρένο χρέους» του γερμανικού συντάγματος. Χωρίς αυτήν τη διέξοδο, ήρθαν στην επιφάνεια οι αντιθέσεις στο συνασπισμό, καθώς το ούλτρα νεοφιλελεύθερο FDP επέμεινε στη θρησκευτική προσήλωση στο «φρένο χρέους». Ο Σολτζ απέλυσε τον Κρίστιαν Λίντνερ από το υπουργείο Οικονομικών και το FDP απέσυρε τη στήριξή του στην τρικομματική κυβέρνηση, οδηγώντας τη Γερμανία σε πρόωρες εκλογές στις 23 Φλεβάρη. Διαμορφώνεται πλέον στο δημόσιο διάλογο μια «συναίνεση» για την ανάγκη «ήπιας χαλάρωσης» στο δρακόντειο «φρένο χρέους». Αλλά αυτό δεν θα αφορά τις κοινωνικές ανάγκες. Κάποιοι αναλυτές προβλέπουν συγκυβέρνηση των Χριστιανοδημοκρατών με το SPD, όπου θα υπάρξει «ήπια μεταρρύθμιση του φρένου χρέους για να δημιουργηθεί περισσότερος δημοσιονομικός χώρος για στρατιωτικές δαπάνες και επενδύσεις. Σε αντάλλαγμα, η κεντροαριστερά θα αποδεχθεί κάποιες μεταρρυθμίσεις όπως η μείωση των επιδομάτων πρόνοιας, λιγότερο ευνοϊκές συνθήκες για πρόωρη συνταξιοδότηση και χαμηλότερους φόρους στις επιχειρήσεις». Το μήνυμα είναι σαφές: Ο κύκλος δεν τετραγωνίζεται στην εποχή του νεοφιλελευθερισμού και ακόμα περισσότερο στην εποχή του μιλιταρισμού και των πολεμικών δαπανών. Σε πείσμα κάποιων εθνικιστών δημαγωγών, δεν είναι ψευτοδίλημμα το «κανόνια ή βούτυρο»…

Βολιβία
Το αριστερό κόμμα MAS, που κυβέρνησε τη Βολιβία στα χρόνια του «ροζ κύματος» κι επέστρεψε θριαμβευτικά στην εξουσία μετά από ένα βραχύβιο πραξικόπημα, σπαράσσεται από εσωτερικό εμφύλιο ανάμεσα στον Έβο Μοράλες, ιστορικό ηγέτη του κόμματος και τον Λουίς Άρτσε, τον υπουργό Οικονομικών επί κυβερνήσεων Μοράλες και διάδοχό του στην προεδρία της Βολιβίας μετά το 2020. Ο Άρτσε, αξιοποιώντας την κρατική εξουσία, έχει ενισχύσει τη θέση του μέσα στο κόμμα, ενώ ο Μοράλες επιδιώκει να παραμείνει αυτός η ισχυρότερη προσωπικότητα του MAS. Διαδοχικές εκλογές σε πολλές κοινωνικές οργανώσεις που πρόσκεινται στο MAS έχουν καταλήξει σε φυσικές συγκρούσεις μεταξύ των μελών τους. Ο Μοράλες οργάνωσε συνέδριο που τον έχριζε επικεφαλής του MAS και επόμενο υποψήφιο του κόμματος στις προεδρικές εκλογές του 2025, ενώ το Συνταγματικό Δικαστήριο (με την ενθάρρυνση του Άρτσε) έκρινε αντισυνταγματική την προσπάθειά του να επιδιώξει ακόμα μια θητεία. Διαδηλώσεις, αντιδιαδηλώσεις και συγκρούσεις μεταξύ των δύο μπλοκ ταράζουν τη χώρα. Στις 26 Ιούνη, μια απόπειρα πραξικοπήματος που κατέληξε σε παρωδία χαρακτηρίστηκε ως «στημένη» από τον Μοράλες (για να ενισχυθεί το προφίλ του Άρτσε). Αντίστοιχα, μια επίθεση με πυροβολισμούς σε βαν που μετέφερε τον Μοράλες, χαρακτηρίστηκε ως «στημένη» από τον Άρτσε. Η οικονομική κατάσταση στη χώρα να επιδεινώνεται δραματικά (ελλείψεις σε δολάρια, ακρίβεια στα τρόφιμα κλπ) και αυτό τροφοδοτεί τις εντάσεις, με διαφορετικά τμήματα της βάσης του MAS να κινητοποιούνται υπέρ του ενός ή του άλλου, θεωρώντας τον πιο κοντά στα συμφέροντά τους. Αλλά μεταξύ των ηγεσιών των δύο μπλοκ, δύσκολα εντοπίζει κανείς σοβαρό πολιτικό-προγραμματικό διαχωρισμό. Όπως γράφτηκε στο λατινοαμερικάνικο ριζοσπαστικό σάιτ NACLA: «οι δυναμικές του αγώνα για πρόσβαση στην εξουσία στη Βολιβία σήμερα κινούνται μέσω της κρίσης, χωρίς να επιδιώκουν να την επιλύσουν. Οι παλιές υποσχέσεις μετασχηματισμών του MAS, το οποίο κυβέρνησε για το μεγαλύτερο μέρος των τελευταίων δύο δεκαετιών, έχουν καταπέσει σε έναν λαβύρινθο χωρίς τέλος»…