«Αν το περιβάλλον ήταν τράπεζα, θα το είχατε ήδη σώσει»
Ούγκο Τσάβες, πρόεδρος της Βενεζουέλας,
Σύνοδος Κορυφής στην Κοπεγχάγη για την κλιματική αλλαγή, 2009
Οι ευθύνες για την καταστροφή του περιβάλλοντος μοιάζουν με τις ευθύνες της φοροδιαφυγής και του δημόσιου χρέους. «Όλοι μαζί τα φάγαμε», έλεγε ο Πάγκαλος. «Όλοι ευθυνόμαστε για το φαινόμενο του θερμοκηπίου», εξαγγέλλουν τα ΜΜΕ. Φταίει ο βιομήχανος που δεν βάζει φίλτρο στο φουγάρο του εργοστασίου του και η Φολκσβάγκεν που εξαπατά για τους ρύπους των αυτοκινήτων της, αλλά φταίμε κι εμείς που καίμε «ασυλλόγιστα» τα κλιματιστικά στους καύσωνες.
Πλησιάζοντας η 11η Δεκέμβρη, οπότε και θα επαναληφθεί το σόου των ηγετών στη Σύνοδο του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή, η ατμόσφαιρα στις πλέον ρυπογόνες βιομηχανίες του πλανήτη είναι «business as usual». Η Eldorado Gold στις Σκουριές ξαναγυρνά –δικαιωμένη από το ανώτατο δικαστήριο– σε κανονική λειτουργία, επιβαρύνοντας απροσχημάτιστα τον υδροφόρο ορίζοντα με αρσενικό. Ταυτόχρονα, στα μεταλλεία χαλκού του Περού δολοφονούνται ξανά διαδηλωτές κάτοικοι της περιοχής, όπως και τον περασμένο Μάη, «για να αποτραπεί το ενδεχόμενο να εισβάλουν στις εγκαταστάσεις της εταιρείας». Αστυνομία και στρατός πυροβόλησαν ακόμα και το βανάκι που μετέφερε γιατρούς για τους τραυματίες, γιατί πάνω από τους ανθρώπους και το περιβάλλον είναι τα συμφέροντα των «επενδυτών».
Στον ΣΚΑΪ συνεχίζονται ακτιβισμοί από τα πάνω, τύπου «Όλοι μαζί μπορούμε» για πότισμα δέντρων στον Υμηττό κ.λπ., όπως και η προπαγάνδα από όλα τα ΜΜΕ και τα σχολεία για την ανάγκη οικολογικής ευαισθησίας και καταναλωτικής συνείδησης. Έτσι μας προτρέπουν να ανακυκλώνουμε χαρτί και μπουκάλια και να επιβραβεύουμε, προτιμώντας τα, τα «πράσινα» προϊόντα στην αγορά.
Φυσικά, δεν είναι κακό να ανακυκλώνεις, ούτε να πας στο βουνό να ποτίσεις δένδρα ή σε μια παραλία να μαζέψεις τα σκουπίδια. Είναι καλό πράγμα να σερβίρεις ένα τσάι σε καρκινοπαθή, αλλά είναι πολύ κακό να νομίζεις πως μ’ αυτό ξεμπέρδεψες με τη θεραπεία του…
Το πρόβλημα βρίσκεται στο ότι ο καταναλωτής ασκεί ελάχιστο έλεγχο στην παραγωγή. Δεν μπορεί κανείς ατομικά να αποφασίσει αν μπροστά στο δρόμο του σπιτιού του θα κινούνται Ι.Χ. ή λεωφορεία. Η δυνατότητα επιλογής αυτής ή της άλλης μάρκας καφέ δεν είναι συγκρίσιμη με τις δυνατότητες που έχουν οι καπιταλιστές κι οι τραπεζίτες που καθορίζουν τη διεθνή αγορά. Στα σοβαρά ζητήματα τον έλεγχο τον έχουν όσοι παίρνουν αποφάσεις για την παραγωγή. Κι είναι εντελώς δική τους επιτυχία η καταστροφή του περιβάλλοντος.
Η καταστροφή του περιβάλλοντος στον καπιταλισμό συμβαίνει όχι γιατί οι άνθρωποι έχουν πολύ μεγάλη δύναμη στα χέρια τους, αλλά, αντίθετα, γιατί έχουν πολύ λίγη. Δεν αποφάσισαν οι κάτοικοι της Χαλκιδικής για το ορυχείο στις Σκουριές, ούτε οι καταναλωτές για τους ρύπους της Φολκσβάγκεν.
Όλες οι σημαντικές αποφάσεις που καθορίζουν τη ζωή των ανθρώπων, αν θα χτιστεί ή όχι ένα εργοστάσιο, αν κάποιος βρίσκει δουλειά ή απολύεται, ποιες τιμές θα έχουν τα αγαθά κλ.π., δρομολογούνται από μια μικρή μειοψηφία «επενδυτών». Η εργατική τάξη δεν έχει κανένα λόγο για το τι παράγει, ή για το πώς είναι οργανωμένο ένα εργοστάσιο ή μια υπηρεσία.
Η τεράστια πλειοψηφία, που είμαστε εμείς, αναγκαζόμαστε να παράγουμε πράγματα στα οποία δεν έχουμε έλεγχο. Σ’ ολόκληρο τον πλανήτη δεν κρίνουμε εμείς το αν θα φτιάξουμε αυτοκίνητα ή τρένα, βόμβες ή τρακτέρ.
Η οικονομία υπάρχει για να συσσωρεύονται τα κέρδη κι όχι για να καλύπτονται οι ανάγκες των εργατών κι εργατριών, ούτε για να ικανοποιούνται οι οικολογικές τους ανησυχίες.
Δεν είναι λύση καν το να περάσουν νόμοι με οικολογική ευαισθησία από τη Βουλή. Στο ελληνικό κοινοβούλιο έφτασαν ξανά και ξανά σκάνδαλα όπως των Σκουριών ή της Λίστας Λαγκάρντ ή ακόμα και το ζήτημα του παράνομου χρέους. Όμως όλες οι προσπάθειες να αλλάξει η κοινωνία μέσα από το κοινοβούλιο είναι καταδικασμένες, γιατί η πραγματική εξουσία ΔΕΝ βρίσκεται εκεί.
Η μόνη πιθανότητα να γίνει πράξη το σύνθημα «Όλοι μαζί μπορούμε» είναι το να αφαιρέσουμε την εξουσία από τους καπιταλιστές και τραπεζίτες. Ο μόνος τρόπος για να μην καταστραφεί ο πλανήτης είναι η τάξη που παράγει να γίνει και η τάξη που θα αποφασίζει. Ή, όπως το έθετε η Ρόζα Λούξεμπουργκ, το δίλημμα είναι «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα»…