«Όταν ο Μαρξ συνάντησε τους Shakespeare και Goethe»

Κυκλοφορεί αυτές τις μέρες, από τη σειρά «Κριτική Έρευνα» των εκδόσεων RedMarks, η μελέτη της Μαριλένας Καρρά «Όταν ο Marx συνάντησε τους Shakespeare και Goethe – Φετιχισμός και φιλοσοφία της ιστορίας».

Ημερ.Δημοσίευσης
Συντάκτης
.

Η Μαριλένα Καρρά γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ρέθυμνο Κρήτης. Σπούδασε Θεωρία και Ιστορία της Τέχνης στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Πάντειου Πανεπιστημίου. Γράφει στο εισαγωγικό της έκδοσης: «Διακόσια χρόνια μετά τη γέννηση του Μαρξ, συνομιλώντας με το φάντασμά του, πραγματευόμαστε, ίσως περισσότερο από ποτέ, το βάρος μιας κληρονομιάς, που αφέθηκε να ολοκληρωθεί στα οδοφράγματα της ιστορίας. Είναι εκείνη που τροφοδοτεί εν τέλει την τόσο διάσημη, μα στην πράξη λησμονημένη, μαρξική επιταγή· να απελευθερώσουμε την κριτική. (…) Αναζητώντας τη χαμένη, από τις ερμηνείες του μαρξικού έργου, φαντασία, αναζητώντας επιθυμίες, φετίχ, φάσματα, σκιές, βρήκαμε στη λογοτεχνία γόνιμο έδαφος για να επαναθέσουμε το ερώτημα της κριτικής. Αναζητώντας μια χαρτογράφηση των εκλεκτικών συγγενειών του Μαρξ με τους Σαίξπηρ και Γκαίτε, ψάχναμε μονάχα έναν τρόπο να σκεφτούμε τη συγχρονία θεωρίας και πράξης, για την οποία δεν βρήκαμε καμιά γραπτή απάντηση, παρά μόνο μια εικόνα απαστράπτουσα σε μια στιγμή κινδύνου.».
Ο Γιάννης Μηλιός στον πρόλογο που έγραψε για την έκδοση αναφέρει: «Η ανά χείρας μελέτη θέτει προς διερεύνηση ένα μάλλον ασυνήθιστο ερώτημα: Με ποιο τρόπο χρησιμοποιούνται στο έργο του Καρλ Μαρξ λογοτεχνικές εικόνες και παραπομπές σε λογοτεχνικά κείμενα; Ειδικότερα, ποιο ρόλο παίζουν στο έργο του Μαρξ, για τη στρατηγική διατύπωσης των επιχειρημάτων του, ο Φάουστ  του Γκαίτε και ο Άμλετ του Σαίξπηρ; Ανατρέχοντας στο δημοσιευμένο έργο του Μαρξ, διαπιστώνουμε ότι από την αρχή σχεδόν της συγγραφικής του δραστηριότητας, από το «Δημόσιοι διάλογοι για την ελευθερία του τύπου» (8 Μαΐου 1842, MEW τ. 1, σ. 28 επ.) και το «Φιλοσοφικό Μανιφέστο της Ιστορικής Σχολής του Δικαίου» (9 Αυγούστου 1842, MEW τ. 1, σ. 78 επ.), τόσο ο Γκαίτε όσο και ο Σαίξπηρ αποτελούν πηγές για τη «σκηνοθεσία» των θέσεων και κριτικών που διατυπώνει ο Μαρξ.». Και παρακάτω: «Η αρετή τού ανά χείρας δοκιμίου της Μαριλένας Καρρά είναι ότι αντιλαμβάνεται πλήρως τη θεωρητική σημασία της Μαρξικής ανάλυσης για τον φετιχιστικό χαρακτήρα του κεφαλαίου, και τον θέτει στο επίκεντρο της όλης διερεύνησης που επιχειρεί. Γράφει: «Το ερώτημα περί φετιχισμού είναι ένα προνομιακό ερώτημα∙ […] το μόνο κατάλληλο να εξηγήσει τις μεταφυσικές ιδιοτροπίες και τις φαντασμαγορικές σχέσεις εντός ενός ειδικά ιστορικού τρόπου παραγωγής». Επιπλέον, η Καρρά φέρνει στο προσκήνιο τη στρατηγική του Μαρξ, να κάνει συστηματική χρήση ενός διακριτού από την επιστημονική ανάλυση πεδίου του λόγου, της λογοτεχνίας, για να εικονοποιήσει και να θεμελιώσει την ανάλυσή του. Και πράγματι, ο Γκαίτε και ο Σαίξπηρ είναι οι δύο λογοτέχνες, τους οποίους, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον, θέτει στην υπηρεσία της ανάλυσής του ο Μαρξ.».

Φύλλο Εφημερίδας

Κατηγορία