Με αφορμή την απειλή της θανατικής ποινής στον Δημήτρη Κουφοντίνα
Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, η ζωή του Δημ. Κουφοντίνα κρέμεται σε μια κλωστή. Η άκαμπτη στάση της κυβέρνησης Μητσοτάκη οδηγεί έναν απεργό πείνας στο θάνατο, για πρώτη φορά στην Ευρώπη μετά τις δολοφονίες των απεργών πείνας του IRA από την Μάργκαρετ Θάτσερ.
Κανείς δεν δικαιούται να ξεχνά ότι η ιστορία έχει αποφανθεί για εκείνη την φοβερή ιστορία. Ο Μπόμπι Σαντς και οι σύντροφοί του τιμώνται έκτοτε ως λαϊκοί ήρωες στην πατρίδα τους. Αντίθετα, όταν πέθανε τελικά η Θάτσερ, οι εργάτες στη Βρετανία χόρευαν από χαρά στους δρόμους του Μάντσεστερ και του Λίβερπουλ και ακόμα πιο έξαλλα στα ερειπωμένα χωριά των ανθρακωρύχων. Πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ανάμεσά τους και κάποιες ακραία συντηρητικές, έβγαλαν πολιτικά συμπεράσματα από αυτή την εμπειρία: στην Ιταλία που έζησε τα «μολύβδινα χρόνια», οι «αμετανόητοι» των Ερυθρών Ταξιαρχιών, αφού εξέτισαν πολυετείς ποινές φυλάκισης, απολαμβάνουν σήμερα κάποια από τα δικαιώματα που ο αστικός νόμος ορίζει για όλους τους βαρυποινίτες. Κάποιοι έχουν αποφυλακιστεί, ενώ κάποιοι (οι λεγόμενοι πιο «σκληροί») κυκλοφορούν ελεύθεροι την ημέρα και γυρίζουν το βράδυ στη φυλακή. Είναι μια σκληρή αστική δημοκρατία που, όμως, τηρεί εν μέρει τα στοιχειώδη προσχήματα μιας αστικής δημοκρατίας: την υπόσχεση για ισότητα απέναντι στους νόμους.
Δεν αισθανόμαστε καμιά ανάγκη να γράψουμε σήμερα για τις πολιτικές διαφορές μας με την τακτική που ακολούθησε στην ελεύθερη πολιτική ζωή του ο Δημ. Κουφοντίνας. Το κάναμε όταν και όσο η οργάνωσή του, η 17Ν, ήταν ενεργή και δραστήρια. Ο Κουφοντίνας έζησε πολιτικά τραβώντας στα άκρα τη σύνδεση ανάμεσα σε όσα πίστευε και όσα έκανε. Έχοντας αποφύγει τη σύλληψη κατά την περίοδο εξάρθρωσης της 17Ν, παραδόθηκε αυτοβούλως για να αναλάβει την πολιτική ευθύνη των πράξεων της οργάνωσής του. Αυτή η προϊστορία έκανε ασφαλή και βέβαιη την κυβερνητική πρόβλεψη για την άκαμπτη αντίδρασή του, με πραγματική απεργία πείνας μέχρι το τέλος, μπροστά στη βάρβαρη παραβίαση των ελάχιστων δικαιωμάτων που έχουν απομείνει σε έναν ισοβίτη κρατούμενο.
Η κυβερνητική πολιτική έκτοτε καθορίζεται από απόλυτη βαναυσότητα και υποκρισία. Στελέχη όπως η Γραμματέας της Αντεγκληματικής Πολιτικής, η διαβόητη κ. Νικολάου, με το ζόρι κρύβουν πίσω από το δάχτυλό τους την αδιαφορία ή και την αδημονία μπροστά στο ενδεχόμενο να πεθάνει ο «αριστερός τρομοκράτης». Άνθρωποι που έζησαν όλη τη ζωή τους στα σαλόνια και στα κολέγια, όπως ο «τσεκουράτος» Μ. Βορίδης, δηλώνουν ότι δεν έχει και τόση σημασία το πού θα εκτίσει το υπόλοιπο της ισόβιας φυλάκισης του ο Δ. Κουφοντίνας. Προφανώς και έχει. Όπως και έχει πολιτική σημασία ότι ο νεοναζί εγκληματίας Χρ. Παππάς διαφεύγει, ότι ο Λαγός εξακολουθεί να κυκλοφορεί ελεύθερος, ότι ο Κασσιδιάρης εκτίει την ποινή του οργανώνοντας ραδιοφωνικές εκπομπές μέσα από το κελί του κ.ο.κ.
Η κυβέρνηση μοιάζει να αδιαφορεί για τις πολιτικές συνέπειες που θα επιφέρει το γεγονός ενός νεκρού πολιτικού κρατούμενου. Πρόκειται για πολιτικό λάθος; Πρόκειται για μια «υπερ-δεξιά» λαθεμένη ανάγνωση του πολιτικού και κοινωνικού συσχετισμού δύναμης που υπάρχει μέσα στην ελληνική κοινωνία; Αυτό ισχυρίζονται οι αντιδράσεις στελεχών μέσα από τη Δεξιά, που διαφοροποιήθηκαν δημόσια απέναντι στους κυβερνητικούς χειρισμούς. Γι’ αυτό προειδοποιούν άνθρωποι υπεράνω πάσης υποψίας για «φιλικότητα» απέναντι στον Κουφοντίνα, όπως η καθηγήτρια Διεθνούς Ασφαλείας (!) κ. Μαίρη Μπόση που δήλωσε ότι η ακραία καταστολή θα φέρει αναπόφευκτα ακραίες μορφές αντίστασης.
Κυβέρνηση πολέμου
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν παρασύρεται παρορμητικά, κάνει στρατηγικές πολιτικές επιλογές. Αξιοποιεί την περίπτωση Κουφοντίνα (και αυτό κάνει ακόμα πιο κυνική τη στάση της απέναντι σε έναν ετοιμοθάνατο απεργό πείνας…) για να ανακοινώσει την απόφασή της να προχωρήσει σε ένα γενικευμένο πόλεμο κατά της «Αριστεράς», εννοώντας κάθε εκδοχή της πολιτικής Αριστεράς, αλλά ιδίως την κοινωνική εκδοχή της Αριστεράς και πιο ιδιαίτερα την εργατική αντίσταση απέναντι στις βάρβαρες νεοφιλελεύθερες αντιμεταρρυθμίσεις. Το κυβερνητικό επιτελείο γνωρίζει τι πράγματι συμβαίνει σήμερα μέσα στην κοινωνία, γνωρίζει ότι μόλις σηκωθεί η «κουρτίνα» της καραντίνας θα αποκαλυφθεί μια κολοσσιαία κλιμάκωση των κοινωνικών ανισοτήτων και προετοιμάζει τον πολιτικοκοινωνικό περίγυρο της Δεξιάς για μια δια πυρός και σιδήρου αντιμετώπιση αυτής της επερχόμενης κατάστασης.
Αυτό είναι το νήμα που ενώνει ερμηνευτικά πολλές και διαφορετικές κυβερνητικές αποφάσεις, πέρα από το ζήτημα του Κουφοντίνα. Γι’ αυτό ο Μητσοτάκης άφησε μεν τον Λιγνάδη να πέσει, κάλυψε όμως (φαινομενικά παράλογα) την Μενδώνη, υπερασπίζοντας μέχρι τέλους την κυβερνητική απόφαση να αναδείξει ένα διαλεχτό παιδί του αστισμού, με αποστολή το ξερίζωμα της επιρροής της Αριστεράς στο θέατρο και στον πολιτισμό γενικότερα. Αυτή η κυβερνητική γραμμή έγινε αμέσως αντιληπτή από την υπεράσπιση του Λιγνάδη που δηλώνει ότι αυτός δεν διώκεται ως βιαστής, αλλά ως… δεξιός. Γι’ αυτό η Κεραμέως συνεχίζει να νομοθετεί ανεκδιήγητες διατάξεις που προκαλούν ακόμα και τα αντανακλαστικά του Σουφλιά. Γι’ αυτό ο Χρυσοχοΐδης συνεχίζει να παρουσιάζει στο δρόμο νέες αστυνομικές δυνάμεις, όλο και πιο πάνοπλες, όλο και πιο αδίστακτες.
Αυταρχισμός
Αυτή η στρατηγική δεν είναι τόσο απομονωμένη όσο αρχικά εμφανίζεται. Στη Γαλλία ο Μακρόν κηρύσσει τον πόλεμο κατά του «ισλαμο-αριστερισμού», θεσμοθετεί αρμοδιότητες του στρατού στα θέματα δημόσιας τάξης και συνδέει νομικά την κοινωνική απειθαρχία στα προάστια και στα εργοστάσια με τις κατηγορίες «κατά της ενότητας του γαλλικού κράτους». Στην Ισπανία του σοσιαλδημοκράτη Σάντσεζ (με την υποστήριξη των Ποδέμος) συλλαμβάνονται καλλιτέχνες, κρατούνται στις φυλακές Καταλανοί πολιτικοί, ξεσαλώνουν οι φρανκικοί αξιωματικοί που καλούν σε πολεμική δράση κατά των απειλών «στην κυριαρχία και στην ενότητα του κράτους της Ισπανίας».
Σε όλη την ΕΕ γνωρίζουν ότι οι προβλέψεις για γρήγορη ανάκαμψη από την οικονομική κρίση του 2020, που επιδεινώθηκε σοβαρά από το πρόσθετο κόστος της πανδημίας, προορίζονται για να διαψευστούν παταγωδώς στα επόμενα χρόνια. Και ότι για άλλη μια φορά, οι κυβερνήσεις και οι «θεσμοί» θα κληθούν να επιβάλουν βαρύτατες θυσίες στους εργαζόμενους και στις φτωχές λαϊκές μάζες. Σε αυτό το ενδεχόμενο, όπως έγραψε πρόσφατα ο Ρουμπινί, πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα αντιμετωπίσουν αντιδράσεις «που θα κάνουν την ελληνική εμπειρία του 2010-12 να μοιάζει με ευχάριστη παιδική εκδρομή».
Για αυτά τα ενδεχόμενα προετοιμάζεται και προετοιμάζει η άκαμπτη πολιτική του Μητσοτάκη που, με αφορμή τον Κουφοντίνα, επαναφέρει στην επικαιρότητα του 21ου αιώνα το «σιδερένιο χέρι» του κράτους της Θάτσερ.
Αυτή την πολιτική δεν μπορεί και δεν πρόκειται να αντιμετωπίσει ο ΣΥΡΙΖΑ με τη γραμμή του Αλ. Τσίπρα. Με τη γραμμή της «προγραμματικής αντιπολίτευσης», με τις δηλώσεις για ετοιμότητα «εθνικής ενότητας» στην αντιμετώπιση της πανδημίας, με τις εκκλήσεις για ένα «ευρύ μέτωπο» που θα φτάνει μέχρι και στα στελέχη και στις πτέρυγες της «τίμιας» Δεξιάς. Μια τέτοια εκλογοκεντρική στρατηγική, που πάει χέρι-χέρι με τη σοσιαλφιλελευθεροποίηση στο περιεχόμενο της πολιτικής, δεν θα είναι δύσκολος αντίπαλος για την επιθετική νεοφιλελεύθερη Δεξιά που συγκροτείται.
Απάντηση
Όμως ο Μητσοτάκης θα συναντήσει και άλλους αντιπάλους. Η άνοδος της μαζικότητας στις διαδηλώσεις προειδοποιεί. Τα πανεπιστήμια θα ανοίξουν ξανά και η άρση της καραντίνας θα λειτουργήσει ως σύνθημα ενεργοποίησης σε όλους τους κοινωνικούς χώρους. Κινήματα όπως το «Ως Δαμέ!» που σήμερα συγκλονίζει την Κύπρο θα είναι στη γενικευμένη επικαιρότητα, γιατί δεν πέφτουν από το πουθενά αλλά επωάζονται στις συνθήκες του σήμερα.
Μέσα σε αυτή την πορεία το μέτωπο ενάντια στην κυβερνητική/κρατική καταστολή θα έχει ιδιαίτερη αξία. Για να είναι πιο αποτελεσματική η αντίσταση, οφείλουμε να επιδιώξουμε συστηματικά τη σύνδεσή του με όλες τις αντιστάσεις στην εκμετάλλευση, στις περικοπές των κοινωνικών δαπανών, στην όξυνση του ρατσισμού, του σεξισμού κ.ο.κ. Να αποφύγουμε την παγίδα των απομονωμένων εκρήξεων οργής, στην οποία συνειδητά θα ωθεί ο κυβερνητικός μηχανισμός. Και να οδηγήσουμε την κυβέρνηση Μητσοτάκη στην πολιτική ήττα που της αξίζει. Ελπίζοντας ότι τότε, ο Δημ. Κουφοντίνας θα είναι ζωντανός και θα πανηγυρίσει και αυτός μαζί με χιλιάδες και χιλιάδες άλλους και άλλες σε όλη την Ελλάδα.
Ένας ολόκληρος κόσμος έδωσε έναν αποφασισμένο αγώνα για τη ζωή του Δ. Κουφοντίνα. Η προσπάθεια της κυβέρνησης να επιβάλει έναν καταθλιπτικό συσχετισμό υπέρ της, ανατράπηκε στη διαδρομή της απεργίας πείνας. Τοποθετήθηκαν ο Συνήγορος του Πολίτη, η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων, το ελληνικό τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας. Γιατροί, νομικοί, πανεπιστημιακοί έβγαλαν κείμενα υπογραφών. Υπήρξαν ηχηρές παρεμβάσεις, από τις διαδοχικές εκκλήσεις του Κώστα Γαβρά έως την επερώτηση του Μιγκέλ Ουρμπάν στο Ευρωκοινοβούλιο και την επιστολή ευρωβουλευτών στον Χρυσοχοΐδη. Η σελίδα της Προέδρου της Δημοκρατίας στο facebook δέχτηκε έναν καταιγισμό πολλών χιλιάδων μηνύματων μέσα σε λίγες ώρες. Καθώς φούντωνε η αλληλεγγύη και γινόταν σαφές το τρομακτικό επίδικο (με την ανυποχώρητη στάση του ΔΚ), εμφανίστηκαν «ρήγματα» και στο ευρύτερο συντηρητικό στρατόπεδο, με παρεμβάσεις δικηγόρων, ακαδημαϊκών και πολιτικών στελεχών που διαφοροποιήθηκαν από τη γραμμή Μητσοτάκη. Πέρα από το ΜΕΡΑ25 και το ΚΚΕ, τελικά υποχρεώθηκαν να τοποθετηθούν επίσημα υπέρ των αιτημάτων του απεργού πείνας και ο Αλ. Τσίπρας και το ΚΙΝΑΛ. Η σοβαρότητα του θέματος απασχόλησε τη «Λιμπερασιόν» στη Γαλλία, με ένα ρεπορτάζ που «έγερνε» καταφανώς προς το δίκιο του Δ.Κ. Αυτές οι αλλαγές καταγράφηκαν και στο δρόμο. Μετά από διαδοχικές απόπειρες μικρών συγκεντρώσεων τμήματος της ριζοσπαστικής Αριστεράς και της αναρχίας που συνήθως καταστέλλονταν παντελώς απρόκλητα προτού συγκροτηθούν σε «σώμα», δόθηκε μαζική απάντηση. Στις 27 Φλεβάρη, μετά το κάλεσμα και της Πρωτοβουλίας Δικηγόρων, πέρα από τις οργανώσεις της ριζοσπαστικής Αριστεράς και ομάδες του αναρχικού χώρου, εμφανίστηκε ένα σημαντικό πλήθος στην πλατεία Συντάγματος. Τη Δευτέρα 1 Μάρτη, η νέα διαδήλωση ήταν ακόμα μαζικότερη και ένα ποτάμι αλληλεγγύης πορεύτηκε στους δρόμους της Αθήνας, υποχρεώνοντας τα ΜΑΤ σε προσεκτική αναδίπλωση. Καθώς γράφονταν αυτές οι γραμμές, μία ακόμα κινητοποίηση ήταν σε εξέλιξη, καθώς οι δυνάμεις του κινήματος και της αλληλεγγύης δίνουν με πρωτοφανή ένταση έναν αγώνα κυριολεκτικά ζωής ή θανάτου. Είναι σύνηθες οι «ρυθμοί» και η «ένταση» της αλληλεγγύης σε μια απεργία πείνας να ανεβαίνουν σταδιακά, ακόμα και από τις πιο ευαισθητοποιημένους σε αυτά τα ζητήματα πολιτικούς χώρους. Ωστόσο πολλά από αυτά που έγιναν «στην τελική ευθεία», θα μπορούσαν να οργανωθούν νωρίτερα και καλύτερα. Η πυρετώδης κινητοποίηση των τελευταίων ημέρων έδειξε τις δυνατότητες του κόσμου της αλληλεγγύης και των δημοκρατικών δικαιωμάτων, που ενεργοποιήθηκε ενάντια σε θεούς και δαίμονες. Η κυβέρνηση επιμένει να ψεύδεται -παρά τα διαδοχικά «χαστούκια» που έχει δεχτεί η γραμμή της από την Ι. Κούρτοβικ- να χυδαιολογεί εις βάρος του ΔΚ, να στοχοποιεί ή και να φιμώνει (βλ. το όργιο λογοκρισίας στο facebook) αλληλέγγυες φωνές, αντιμετωπίζοντας χιλιάδες πολίτες και μια σειρά από θεσμούς και οργανισμούς ως οπαδούς της ένοπλης πάλης. Καθώς η «Ε.Α.» πηγαίνει στο Τυπογραφείο και όλα κρέμονται από μια κλωστή, ευχόμαστε ολόθερμα όλη η κινητοποίηση που ξεδιπλώθηκε να αποδείχθηκε στο τέλος αρκετή και να υποχρέωσε την κυβέρνηση σε υποχώρηση... Να έγινε πράξη το σύνθημα «Η απεργία πείνας θα δικαιωθεί, όχι στην εκδίκηση – νίκη στη ζωή».