Βραζιλία: Οργή ενάντια στον «γενοκτόνο» Μπολσονάρο

Μια σειρά πυκνά γεγονότα του Μάη-Ιούνη, αποτυπώνουν μια κρίσιμη πολιτική-κοινωνική κατάσταση στη Βραζιλία. 
Η προθυμία Μπολσονάρο να φιλοξενήσει το Κόπα Αμέρικα, όταν οι περισσότερες λατινοαμερικάνικες χώρες αρνήθηκαν και ενώ η πανδημία στη Βραζιλία καλπάζει, ήρθε σε αντιπαράθεση με την άρνηση της πλειοψηφίας (περίπου 60%) του κατεξοχήν ποδοσφαιρόφιλου λαού.    
Ήταν το «κερασάκι στην τούρτα» της διαχείρισης Μπολσονάρο, που επιμένει σε μια γραμμή άρνησης αντιμετώπισης της πανδημίας που του έχει χαρίσει το προσωνύμιο «γενοκτόνος». Αυτές τις μέρες, το Κογκρέσο συζητά κυβερνητικές ευθύνες σε διάφορες αποφάσεις (πχ την αρνητική απάντηση της κυβέρνησης σε «κρούση» από την Pfeizer για επιτάχυνση της παροχής εμβολίων!), που ξαναθέτουν στην δημόσια συζήτηση την πιθανότητα μιας διαδικασίας «αποπομπής». 
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Μπολσονάρο αντιμετωπίζει μια τέτοια κρίση. Την τελευταία φορά, η «από τα πάνω» αμφισβήτηση και οι κοινοβουλευτικές διαδικασίες έληξαν με συμβιβασμό, ενώ το «από τα κάτω» κύμα αποδοκιμασίας (Fora Bolsonaro! Έξω ο Μπολσονάρο!) περιορίστηκε σε μπαλκόνια, κοινωνικά δίκτυα κλπ και δε μεταφράστηκε σε μαζική κινητοποίηση στους δρόμους. Το περασμένο καλοκαίρι, η σχετική υποχώρηση της πανδημίας, μια τάση «κανονικοποίησης» των θανάτων και τα αποτελέσματα της έκτακτης οικονομικής βοήθειας στους φτωχότερους, τον βοήθησαν να ανακάμψει και δημοσκοπικά. 
Η ανάκτηση των πολιτικών δικαιωμάτων του Λούλα έδωσε μια νέα ώθηση σε όλο το φάσμα της πολιτικής και κοινωνικής αντιπολίτευσης. Αλλά κυρίως, η πανδημία συνέχισε να καλπάζει, οι απώλειες συνεχίζουν να συσσωρεύονται με δραματικούς ρυθμούς, τα οικονομικά βοηθήματα δεν αποδεικνύονται πλέον επαρκή και η μπολσοναρική γραμμή «δεν κουραστήκατε πια να γκρινιάζετε;» γίνεται όλο και πιο απεχθής. Για πρώτη φορά η δημοφιλία του βρίσκεται γύρω στο 23-25%, χαμηλότερα από προηγούμενες κρίσεις. 
Σε αυτό το φόντο, ο περασμένος Μάης αποδείχτηκε ιδιαίτερα «θερμός». 
Στις 6 Μάη, συνέβη η σφαγή του Ζακαρεζίνιο. Κατά την επιδρομή της αστυνομίας σε μια φαβέλα του Ρίο, για τον εντοπισμό της ηγεσίας της συμμορίας «Comando Vermelho», δολοφονήθηκαν 28 άνθρωποι. Αν και αυτές οι αιματηρές αστυνομικές επιχειρήσεις αποτελούν μια θλιβερή «κανονικότητα» στη Βραζιλία, το περιστατικό προκάλεσε σοκ. Ήταν η πιο φονική επιδρομή στην ιστορία του Ρίο. Είχε επίσης πολιτικές προεκτάσεις: Αφενός, η αστυνομία δυσφορούσε από καιρό με την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου να διατάξει «ανακωχή» στις φαβέλες όσο κρατά η πανδημία -και από το Γενάρη του 2021 αποφάσισε να προχωρήσει σε ανοιχτή απείθεια, πυκνώνοντας απότομα τις επιδρομές. Αφετέρου, αυτή η «ανταρσία» και τα επακόλουθα εγκλήματά της, χειροκροτήθηκαν θερμά από τον ίδιο τον Μπολσονάρο και από κορυφαία κυβερνητικά στελέχη. 
Η Μαύρη Συμμαχία για τα Δικαιώματα, ένας συνασπισμός 200 οργανώσεων, πρωτοβουλιών και συλλογικοτήτων των αφροβραζιλιάνων, οργάνωσε διαδηλώσεις σε 40 πόλεις. Επιλέγοντας την επέτειο κατάργησης της δουλείας στη Βραζιλία, κάλεσαν στην «13η Μάη των Αγώνων» για να καταγγείλουν τη σφαγή του Ζακαρεζίνιο, αλλά και να αναδείξουν τη συνολική κατάσταση των μαύρων στη χώρα. Το κεντρικό σύνθημα τα έλεγε όλα: «Ούτε από σφαίρες, ούτε από Covid, ούτε από πείνα! Οι μαύροι άνθρωποι θέλουν να ζήσουν!».
Στις 23 Μάη, ο Μπολσονάρο κατέφυγε ξανά στην κινητοποίηση του «λαού του», την οποία επιστρατεύει όποτε πιέζεται «θεσμικά». Μετά την ανοιχτή παρέμβαση στη σύγκρουση αστυνομίας/δικαστών, ήταν μια ακόμα υπενθύμιση της ιδιόμορφης φύσης της απειλής που αποτελεί. Κάλεσε σε μηχανοκίνητη διαδήλωση υποστήριξής του ενάντια στο Συνταγματικό Δικαστήριο, που επιτρέπει στις Πολιτειακές κυβερνήσεις να πάρουν μέτρα κατά του Covid. Χιλιάδες μηχανές διέσχισαν τους δρόμους του Ρίο Ντε Τζανέιρο με επικεφαλής τον ίδιο στη μηχανή του. Απευθυνόμενος στους οπαδούς του, δήλωσε ότι «Ο στρατός μου είστε εσείς, πιο σημαντικοί από την εκτελεστική, τη δικαστική και τη νομοθετική εξουσία…».
Αλλά στις 29 Μάη, παρουσιάστηκε το αντίπαλο στρατόπεδο, για πρώτη φορά με τέτοια δύναμη στο δρόμο. Η αντίσταση στον Μπολσονάρο είχε εκφραστεί με μαζικούς όρους στο χώρο της εκπαίδευσης, σε έναν αμυντικό, «θεματικό» αγώνα. Στη διάρκεια της πανδημίας, υπήρξαν κάποιες κλαδικές απεργίες και οι Black Lives Matter κινητοποιήσεις. Αλλά το γενικευμένο αντι-Μπολσονάρο αίσθημα δεν είχε μεταφραστεί σε «κεντρικές» διαδηλώσεις με μαζικότητα.
Η 29Μ, υπό το σύνθημα «Fora Bolsonaro!», υπήρξε η πρώτη μαζική αντικυβερνητική διαδήλωση. Συμμετείχαν πολλές χιλιάδες διαδηλωτές σε πάνω από 200 πόλεις της Βραζιλίας. Δεν πρόκειται για «σεισμό» (όσον αφορά τα μεγέθη της Βραζιλίας), αλλά ήταν «πραγματικές» (με όρους συμμετοχής) διαδηλώσεις των μαζών, οι μεγαλύτερες από το Μάη του 2019. Έχουν τεράστια σημασία ως τέτοιες, καθώς ήταν αυτό που απουσίαζε όλο το προηγούμενο χρονικό διάστημα.
Τα συνδικάτα, τα κόμματα της Αριστεράς, φεμινιστικές οργανώσεις, συλλογικότητες μαύρων, οι ακτήμονες του MST, φοιτητές, συνταξιούχοι, καλλιτέχνες, διαδήλωσαν μαζί. Άνθρωποι όπως ο Πάουλο Λίμα, εκπρόσωπος των Αντιφασιστών Ντελιβεράδων (συλλογικότητα που προέκυψε το καλοκαίρι του 2020 από τη «σύμπτωση» αντιφασιστικών διαδηλώσεων με την απεργία στα ντελίβερι), που ήταν πάντα από τους πιο πρόθυμους να διαδηλώσουν, καθώς «από την αρχή της πανδημίας είμαστε έξω κάθε μέρα για να δουλεύουμε» και «έχουμε έναν πρόεδρο που είναι πιο επικίνδυνος από τον ιό». Άνθρωποι όπως ο Ελόι Πιέτα, 76χρονος της «γενιάς του ’68», που αυτή τη φορά αγνόησε τους κινδύνους της ηλικίας του μιας και «τα κοινωνικά δίκτυα δεν αρκούν πλέον για την κατάσταση που ζούμε, πρέπει να δείξουμε και στο δρόμο ότι ο Μπολσονάρο πρέπει να φύγει». Άνθρωποι όπως ο Κάρλος Εντουάρντο Στρίλιτσερκ, εκπρόσωπος των οργανωμένων οπαδών της Κορίνθιανς, που δήλωσε ότι «είμαι στους δρόμους κάθε μέρα από πέρσι τον Ιούνη ψάχνοντας για δουλειά. Ρισκάρω κάθε μέρα, για να μη ρισκάρω να διαδηλώσω αφού προσέχουμε κιόλας στο μέτρο του εφικτού; Παλεύουμε κάθε μέρα για ψωμί, γιατί να μην παλέψουμε κι ενάντια στις δολοφονικές πολιτικές της κυβέρνησης;». Δείχνοντας παραδίπλα τους οργανωμένους οπαδούς της Σάντος, της Σάο Πάουλο, της Παλμέιρας, σημείωσε: «Ενάντια στην πείνα… παίζουμε στην ίδια ομάδα. Η αντιπαλότητά μας κρατάει 90 λεπτά. Μετά από αυτά, υπάρχει ο άλλος αγώνας». [από ανταπόκριση του Μαρσέλο Αγκιλάρ]
Το κλίμα που διαμορφώνεται και «σπρώχνει» πλέον στους δρόμους αποτύπωσε μια φράση σε editorial του esquerda online: «Στις συνθήκες μιας πανδημίας της οποίας η διάδοση και η θνησιμότητα  παραμένει υψηλή, το ιδανικό θα ήταν να μη διαδηλώναμε. Αλλά δε ζούμε σε μια φυσιολογική κατάσταση… χιλιάδες Βραζιλιάνοι, κυρίως μαύροι και φτωχοί εργαζόμενοι στις φτωχογειτονιές της χώρας, συνεχίζουν να πεθαίνουν καθημερινά σε νοσοκομεία που έχουν κατακλυστεί από ασθενείς ή στο σπίτι, όπου η κατσαρόλα είναι άδεια και οι σφαίρες της αστυνομίας σφυρίζουν». Με αυτές τις διαθέσεις, χιλιάδες άνθρωποι επανήλθαν στους δρόμους για μια δεύτερη μέρα αντικυβερνητικών διαδηλώσεων στις 19 Ιούνη...