Να βάλουμε φρένο στα σχέδιά τους για νέα «Ευρώπη-Φρούριο»

Την ώρα που η καλοκαιρινή Ελλάδα ετοιμάζεται να υποδεχθεί μετά χαράς τις ορδές των τουριστών, η Ελλάδα των απωθήσεων, των αποτροπών και των στρατοπέδων συγκέντρωσης συνεχίζει να υπάρχει επίσης. «All you want is Greece» διαλαλεί η κυβέρνηση, αλλά με όρους. Αν είσαι οικονομικά ευκατάστατος τουρίστας από τη βορειοδυτική Ευρώπη τότε καλώς. Αν είσαι πρόσφυγας από τη Μέση Ανατολή τότε αλλάζει το πράγμα.
Ευρωπαϊκή ατζέντα
Η έννοια της «Ευρώπης Φρούριο» επανέρχεται στο προσκήνιο με ακόμη σκληρότερους όρους. Η Ευρώπη θωρακίζεται ακόμη περισσότερο, η ευρωπαϊκή πολιτική στρίβει ακόμη δεξιότερα και οι πρόσφυγες στα νησιά ζούνε ακόμη χειρότερα. Ενδεικτική της κατάστασης ήταν η συνέντευξη τύπου που έδωσε ο υπουργός Μετανάστευσης Νότης Μηταράκης με την επίτροπο εσωτερικών υποθέσεων της ΕΕ, Ίλβα Γιόχανσον, στις αρχές Ιουνίου. Αναφορικά με τη χρησιμοποίηση ηχητικών κανονιών για την αποτροπή της εισόδου μεταναστών (!), η Γιόχανσον σημείωσε ότι είναι ένας «περίεργος τρόπος φύλαξης των συνόρων» και ότι ελπίζει «να είναι μια πρακτική που σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα», για να λάβει τη διαβεβαίωση από τον Μηταράκη ότι θα χρησιμοποιηθεί «οποιαδήποτε τεχνολογία είναι συνεπής με το διεθνές δίκαιο για να προστατεύσουμε τα σύνορα της Ε.Ε. χωρίς να θέτουμε κανέναν σε κίνδυνο».
Πρόκειται για ένα κακοπαιγμένο και υποκριτικό θέατρο, αλλά και για έναν κεκαλυμμένο συστημικό ρατσισμό. Θα σας απωθούμε μεν με ηχητικά κανόνια, αλλά παράλληλα δε θα καταπατάμε και τα δικαιώματά σας γιατί είμαστε Ευρωπαίοι. Θα ήταν φαιδρό όλο αυτό αν δεν ήταν η πραγματικότητα των επίσημων και θεσμικών συζητήσεων σε κορυφαίο επίπεδο επί του ζητήματος. Όμως είναι πραγματικά τρομαχτικό το πόσες αντιφάσεις μπορεί να βρει κανείς στις λέξεις του Μηταράκη, ο οποίος ως αυτόκλητος συνοριοφύλακας της ΕΕ δηλώνει ότι θα προστατεύσει τα σύνορά της από τους… απροστάτευτους πρόσφυγες. Το ακόμη πιο τραγικό είναι ότι ως εγγύηση της διασφάλισης των δικαιωμάτων των προσφύγων, ο υπουργός Μετανάστευσης έθεσε την επιχειρησιακά υπεύθυνη ΕΛ.ΑΣ. η οποία, «όπως και το Λιμενικό Σώμα, έχουν ένα εξαιρετικό ιστορικό όσον αφορά την προστασία της ανθρώπινης ζωής». Μάλλον ζει σε άλλη χώρα ο Νότης Μηταράκης. Δεν εξηγείται αλλιώς.
Κυβερνητικές ευθύνες
Την ίδια στιγμή οι αντιπροσφυγικές πολιτικές εντείνονται στην Ελλάδα με επικίνδυνους ρυθμούς. Εκθέσεις διεθνών οργανώσεων, με χαρακτηριστικότερη εκείνη των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, επισημαίνουν ότι οι κακές συνθήκες διαβίωσης, οι ασαφείς γραφειοκρατικές διαδικασίες, η έκθεση σε βία και ανασφάλεια, η μη κάλυψη των ιατρικών αναγκών και ο φόβος απέλασης, συνιστούν σημαντικούς στρεσογόνους παράγοντες που επιδεινώνουν την ψυχική υγεία των διαμενόντων στα camps. Βέβαια, για όλα τα παραπάνω, υπάρχουν ευθύνες οι οποίες προσδιορίζονται μάλιστα στην ίδια έκθεση όπου αναφέρεται ότι «Για τους Ευρωπαίους ηγέτες η δημιουργία της ψευδαίσθησης ότι η μετανάστευση μπορεί και πρέπει να σταματήσει είναι πιο σημαντική από την ασφάλεια των ανθρώπων που αναζητούν προστασία και τη δυνητική συμβολή τους στην κοινωνία μέσω σταθερών προγραμμάτων υποδοχής και ένταξης».
Όταν τα παραπάνω τα διαπιστώνει ένα διεθνής οργανισμός υπεράνω πάσης υποψίας για αριστερισμό, τότε μπορεί να αντιληφθεί ο οποιοσδήποτε το τι επικρατεί στα νησιά. Οι παραπάνω συνθήκες όμως δεν είναι το περιθώριο αλλά η ουσία της ελληνικής προσφυγικής πολιτικής. Αυτές οι συνθήκες έχουν ως στόχο να απωθήσουν νέες προσφυγικές ροές να προσεγγίσουν τις ελληνικές ακτές γνωρίζοντας πως δεν έχουν μέλλον εδώ. Δεν είναι κάτι κρυφό αυτό άλλωστε. Η Γιόχανσον μην τηρώντας καν τα προσχήματα συνεχάρη τον Μηταράκη για την ουσιαστική μείωση των προσφυγικών αφίξεων στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, την ίδια στιγμή που ο Μητσοτάκης στη συνάντηση κορυφής που είχε με τον Ερντογάν, τον παραινούσε να κάνει δεκτούς 1450 αιτούντες άσυλο από την Ελλάδα, ως ένδειξη καλής θέλησης για την έναρξη διαλόγου μεταξύ των δύο χωρών. Το ακόμη πιο αντιφατικό είναι ότι την έκκληση αυτή προς την Τουρκία την έκανε με βάση τη Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας για την οποία πανηγύριζε ο ΣΥΡΙΖΑ λίγα χρόνια πριν (!). Πρόκειται για το θέατρο του παραλόγου.
Κινηματικές απαντήσεις
Απέναντι σε αυτή τη ζοφερή κατάσταση που διαμορφώνεται για τους πρόσφυγες, το αντιρατσιστικό κίνημα και η ριζοσπαστική Αριστερά πρέπει να δώσουν τις ανάλογες απαντήσεις. Τη λύση στο ζήτημα δεν μπορεί να τη δώσει καμία «προοδευτική» Πρόεδρος της Δημοκρατίας η οποία ενίοτε φωτογραφίζεται μπροστά σε τείχη και φράχτες στον Έβρο, ούτε ο θεσμικά αντιπολιτευόμενος ΣΥΡΙΖΑ που επί της κυβερνητικής του θητείας, η Ελλάδα μετατράπηκε σε μια απέραντη αποθήκη ψυχών. Η κατάσταση των προσφύγων δυσχεραίνεται μέρα με την ημέρα είτε μιλάμε για την κατάσταση που επικρατεί στα νησιά, είτε για τις ουρές των προσφύγων στις υπηρεσίες ασύλου, είτε για την απαγόρευση επανένωσης με τις οικογένειές τους εκτός Ελλάδας, είτε για την ΚΥΑ που κρίνει την Τουρκία ως ασφαλή τρίτη χώρα, μόνο και μόνο για να επιστραφούν πρόσφυγες εκεί.
Μπροστά σε αυτή την κατάσταση που χτίζεται στη σκιά της πανδημικής κρίσης, το κίνημα αλληλεγγύης και η Αριστερά πρέπει να δείξουν οξυμμένα αντανακλαστικά. Το προσφυγικό δεν είναι πρόβλημα αλλά φαινόμενο, και δεν αντιμετωπίζεται με φράχτες, στρατόπεδα και απελάσεις, αλλά με ανοιχτά σύνορα, ανοιχτές δομές φιλοξενίας και ισχυρές κοινωνικές παροχές σε όλους εκείνους που αναζητούν ένα καλύτερο αύριο. Όλα αυτά όμως θα μείνουν ένα κενό γράμμα αν δε μετουσιωθούν σε πρωτοβουλίες και δράσεις. Οι αντιρατσιστικές συλλογικότητες, οι μεταναστευτικές οργανώσεις, οι σχηματισμοί της Αριστεράς, τα σωματεία, οι μαθητικές ομάδες και οι φοιτητικοί σύλλογοι πρέπει να βρεθούν στην πρώτη γραμμή του αγώνα το επόμενο διάστημα ώστε το προσφυγικό να επανέλθει στο επίκεντρο της πολιτικής συζήτησης. Μόνο έτσι μπορούμε να γκρεμίσουμε τα φρούριά τους και να χτίσουμε τις κοινωνίες που ονειρευόμαστε.