Νέα Καληδονία: Βάναυση επίθεση Μακρόν στην αυτοδιάθεση των ιθαγενών Κανάκ

Τ ον περσινό Οκτώβρη, στο δεύτερο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της «Νέας Καληδονίας» (ή Kanaky, «Γη των Κανάκ») από το γαλλικό κράτος, είχε επικρατήσει το «ΟΧΙ» με 53,4%. Έχοντας καταγράψει μια τάση ενίσχυσης του «ΝΑΙ» (είχε αυξηθεί 3 μονάδες σε σχέση με το δημοψήφισμα του 2018), τα κόμματα που υποστηρίζουν την προοπτική ανεξαρτησίας κατέθεσαν αίτημα για τη διεξαγωγή ενός τρίτου δημοψηφίσματος. 
Βάσει της συμφωνίας της Νουμέα (1998), το τρίτο και τελευταίο δημοψήφισμα θα ολοκλήρωνε την πολυετή διαδικασία «μετάβασης» που εγκαινιάστηκε το 1998. Αντί γι’ αυτό, η πιθανή πραγματοποίησή του στις 12 Δεκέμβρη απειλεί να την τορπιλίσει, με άγνωστες συνέπειες. 
Πανδημία
Μετά από 18 περίπου μήνες «μηδενικού Κοβίντ», αποτέλεσμα αυστηρών περιορισμών στις μετακινήσεις, στις αρχές Σεπτέμβρη η μετάλλαξη Δέλτα έφτασε στο νησιωτικό αρχιπέλαγος. Η ραγδαία εξάπλωσή της προκάλεσε 260 νεκρούς μέσα σε ελάχιστες εβδομάδες (που ισοδυναμούν αναλογικά με περίπου 10.000 απώλειες στην Ελλάδα), με τους θανάτους να βαραίνουν κυρίως τους ιθαγενείς Κανάκ και τις κοινότητες των Πολυνήσιων και των Μελανήσιων. Η τοπική κυβέρνηση, όπου για πρώτη φορά ηγούνται πολιτικές δυνάμεις υπέρ της ανεξαρτησίας, έκανε τα πάντα από τη μεριά της για να θέσει υπό έλεγχο τον ιό (αυστηρά περιοριστικά μέτρα, μάσκες, καθολικός-υποχρεωτικός εμβολιασμός). Ο πληθυσμός τα τήρησε ευλαβικά -οι ιθαγενικές κοινότητες αποδέχτηκαν τις γρήγορες κι απρόσωπες κηδείες στην πρωτεύουσα και τη ματαίωση των σύνθετων τελετουργικών συλλογικής τιμής στους νεκρούς τους.  
Για ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού, προέχει η ολοκλήρωση της προσπάθειας να τεθεί η πανδημία υπό απόλυτο έλεγχο, να ξεπεραστεί το συλλογικό «τραύμα» των περασμένων 2 μηνών (μαζικές και γρήγορες απώλειες, ενώ οι συγγενείς βρίσκονταν σε απομόνωση από την κοινότητα) και να μπορέσουν έπειτα να οργανώσουν τα μεγάλα και μακροχρόνια τελετουργικά τους για να θρηνήσουν συλλογικά και να τιμήσουν τους νεκρούς τους όπως θεωρούν ότι οφείλουν. Η τοπική κυβέρνηση και οι δυνάμεις της ανεξαρτησίας, ενώ υλοποιούν όλα όσα τους αντιστοιχούν για τον περιορισμό του ιού, ζήτησαν από τη γαλλική κυβέρνηση την αναβολή του δημοψηφίσματος, που ο Μακρόν είχε ορίσει για τις 12 Δεκέμβρη. Άλλωστε με βάση τη συμφωνία της Νουμέα, το τρίτο και τελευταίο δημοψήφισμα μπορεί να γίνει έως και οποιαδήποτε στιγμή μέσα στο 2022. 
Η γαλλική κυβέρνηση αρνήθηκε. Επικαλούμενη την καλή «πανδημική» εικόνα που επικρατεί πλέον στην Νέα Καληδονία, ισχυρίστηκε ότι «δεν βλέπει σοβαρό λόγο αναβολής». Πρόκειται για πρόκληση νομικο-πολιτικά: Υποτίθεται ότι το γαλλικό κράτος είχε δεσμευτεί να σεβαστεί τα ήθη και τις συλλογικές πρακτικές των ιθαγενών στη διεκπεραίωση της «μεταβατικής διαδικασίας». Πρόκειται για κυνική εφαρμογή της «ευρωπαϊκού τύπου» βιασύνης για «επιστροφή στην κανονικότητα» μόλις υποχωρήσουν οι «δείκτες», σε λαούς που φαίνεται ότι ιεραρχούν αλλιώς την κάθε ζωή και τον κάθε θάνατο. Πρόκειται για ιμπεριαλιστικό αλαζονικό «αποφασίζομεν και διατάσσομεν». Θα ψηφίσετε στις 12 Δεκέμβρη, σας αρέσει δεν σας αρέσει, γιατί έτσι θέλει ο Μακρόν. Και αυτό στα πλαίσια μιας διαδικασίας που υποτίθεται ότι φέρει τον τίτλο της… αποαποικιοποίησης. 
Ασφαλώς υπάρχουν συγκεκριμένα κίνητρα για αυτή την απόφαση. Κατ’ αρχήν, η (υποτίθεται «ουδέτερη» σε αυτή τη διαμάχη) Γαλλία, εισακούει τους «ενωτικούς», τα δεξιά κόμματα που στηρίζουν κυρίως οι «μητροπολίτες» που θέλουν να παραμείνει η Νέα Καληδονία κτήση της Γαλλίας, οι οποίοι πιέζουν να γίνει το δημοψήφισμα άμεσα. Εκτιμούν  ότι μια παρατεταμένη προεκλογική εκστρατεία δεν τους συμφέρει, ενώ θεωρούν ότι η πρόσφατη «μητροπολιτική συνδρομή» (αποστολή γιατρών, εμβολίων) αποτελεί την καλύτερη προεκλογική εκστρατεία υπέρ του ανήκειν στο γαλλικό κράτος. 
Γαλλικά συμφέροντα
Αλλά η γαλλική κυβέρνηση δεν «σύρεται» από τους «ενωτικούς». Το δόγμα του γαλλικού κράτους είχε διατυπώσει με ωμότητα στο παρελθόν ο Νικολά Σαρκοζί, χαρακτηρίζοντας «κόκκινη γραμμή που δεν θα επιτρέψει να ξεπεραστεί» μια πιθανή ανεξαρτησία της Νέας Καληδονίας. Για τον γαλλικό ιμπεριαλισμό, οι υπερπόντιες κτήσεις του είναι αυτές που του χαρίζουν τη δεύτερη μεγαλύτερη ΑΟΖ παγκοσμίως, πίσω από τις ΗΠΑ. Η Νέα Καληδονία είχε πάντα ιδιαίτερη σημασία λόγω των τεράστιων αποθεμάτων νικελίου που λεηλατούν οι γαλλικές εταιρείες, αλλά και ως τόπος φορολογικού και αντιπεριβαλλοντικού «πάρτι» για τον γαλλικό ΣΕΒ. Αποκτά και αναβαθμισμένη γεωστρατηγική σημασία πλέον, καθώς ο Ειρηνικός Ωκεανός γίνεται το πιο «καυτό» σημείο του διεθνούς ιμπεριαλιστικού ανταγωνισμού (άνοδος Κίνας, αμερικανικό πίβοτ, και ιδιαίτερα στο φόντο της AUKUS, απέναντι στην οποία η Γαλλία θέλει να προβάλει αξιώσεις «παρουσίας» και «έννομων συμφερόντων» στην περιοχή). 
Παρότι από τη Νέα Καληδονία στέλνεται επίμονα το μήνυμα ότι «δεν έχουμε ούτε το μυαλό, ούτε το χρόνο, ούτε την ενέργεια» για προεκλογικό αγώνα, ο Μακρόν δεν έκανε πίσω. Πλέον, όλες οι τάσεις του «πλατιού» FLNKS αλλά και όλες οι άλλες συνιστώσες του ανεξαρτησιακού στρατοπέδου, έχουν δηλώσει ότι δεν πρόκειται να συμμετέχουν στο δημοψήφισμα και καλούν τους οπαδούς τους σε αποχή. 
Ούτε αυτό έκαμψε τη γαλλική κυβέρνηση, που κρύβεται χυδαία πίσω από την μη-υποχρεωτικότητα της ψήφου: «Όποιος δεν θέλει, είναι ελεύθερος να μη ψηφίσει». Φαίνεται ότι τα ισχυρά κίνητρα που περιγράψαμε παραπάνω για τον γαλλικό ιμπεριαλισμό, τον ωθούν σε μια σκληρή γραμμή που φτάνει να «καλοβλέπει» ένα τέτοιο δημοψήφισμα-παρωδία, για να ανακηρύξει στις 13 Δεκέμβρη ότι τα προβλεπόμενα της Συμφωνίας της Νουμέα ολοκληρώθηκαν και το θέμα της Νέας Καληδονίας θεωρείται λήξαν. Όσον αφορά τον ίδιο τον Μακρόν, θα έχει επιπλέον «λήξει» το ζήτημα πριν τις προεδρικές εκλογές στη Γαλλία, που ίσως είναι ένας επιπλέον λόγος που επιμένει να γίνουν όλα τώρα. 
Προς το παρόν, τα κόμματα της ανεξαρτησίας κάνουν λόγο για «αποχή» κι όχι για «μποϊκοτάζ» (όρος ταυτισμένος με τις βίαιες συγκρούσεις του παρελθόντος). Παρόλα αυτά, η γαλλική κυβέρνηση ήδη αποστέλλει ενισχυμένες κατασταλτικές δυνάμεις στην Νέα Καληδονία. Στελέχη του FKLNS δηλώνουν ότι «θα αποσυρθούν» και από όλες τις πολιτικές-θεσμικές διεργασίες της «επόμενης μέρας», αν προχωρήσει το δημοψήφισμα. Αν δεν αλλάξει κάτι την ύστατη στιγμή, ο Μακρόν συνειδητά ενταφιάζει το διάλογο που άνοιξε στη Ματινιόν το 1988 και κατέληξε στη Νουμέα το 1998, επαναφέροντας βίαια τις σχέσεις του Παρισιού με τους Κανάκ στο άγριο τοπίο της δεκαετίας του ’80.
Οι «ενωτικοί» ήδη ανακινούν τους φόβους για «αναταραχές» και τις μνήμες των αιματηρών συγκρούσεων του παρελθόντος. Αλλά για ένα τέτοιο σενάριο, δεν θα φταίνε οι Κανάκ. Οι ένοχοι, από το 1853 μέχρι σήμερα, βρίσκονται πάντα στο Παρίσι…