Εισβολή στην Ουκρανία: Η επόμενη ημέρα

Την επόμενη ημέρα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, θα ήταν μεν υπερβολή να μιλήσουμε για «το τέλος του κόσμου, όπως τον γνωρίσαμε», αλλά επίσης θα ήταν αφέλεια το να μην αναγνωρίσουμε ότι το γεγονός θα επιφέρει μεγάλες αλλαγές. 
Η αναβάθμιση των δυτικών κυρώσεων, με τον αποκλεισμό της Ρωσίας από το σύστημα τραπεζικών και νομισματικών συναλλαγών Swift, αποδεικνύει ότι οι διαδικασίες της «παγκοσμιοποίησης» μπαίνουν πλέον σε μια νέα αχαρτογράφητη περίοδο. Η ανακοίνωση του κολοσσιαίου επείγοντος εξοπλιστικού προγράμματος της Γερμανίας, υποδεικνύει ότι σύντομα στην Ευρώπη ο γερμανικός μιλιταρισμός θα έχει σοβαρή παρουσία για πρώτη φορά από το 1945. Η κήρυξη κόκκινου συναγερμού στο πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσίας δείχνει το πόσο έχει εξασθενίσει η διαχωριστική γραμμή που χωρίζει τους συνήθεις συστημικούς ανταγωνισμούς με την «πύλη της κολάσεως» για τον πλανήτη. Και αυτά είναι μόνο κάποια ενδεικτικά παραδείγματα. 
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία θα έχει μεγαλύτερες συνέπειες στις διεθνείς εξελίξεις, απ’ ό,τι είχε η 11 Σεπτέμβρη στις αρχές του 21ού αιώνα. 
Αφύπνιση του ρώσικου ιμπεριαλισμού
Η εισβολή στην Ουκρανία αναδεικνύει την αφύπνιση του ρωσικού ιμπεριαλισμού. Η Ρωσία του Πούτιν αισθάνεται ότι έχει βγει από τις συνθήκες της ήττας της εποχής Γιέλτσιν. Πτυχές της διεθνούς συγκυρίας (επιπτώσεις της κρίσης μετά το 2007 στο δυτικό στρατόπεδο, άνοδος της Κίνας, «στροφή» των ΗΠΑ στην Ασία, AUKUS κ.ο.κ.) την κάνουν να εκτιμά ότι έφτασε η ώρα να απαιτήσει τη σαφή επαναδιατύπωση του συσχετισμού δύναμης. Παύει να αντιμετωπίζει τη Δύση «αμυντικά» (όχι στην επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά), αλλά απαιτεί την επιστροφή των «συνόρων ισχύος» στα προ του 1991 όρια, ενώ διατυπώνει απειλές ακόμα και προς τους γύρω της «παραδοσιακά ουδέτερους» φιλοδυτικούς (Φινλανδία, Σουηδία). 
Η εισβολή αποδείχθηκε μεγάλης κλίμακας. Δεν περιορίστηκε στην περιφέρεια του Ντονμπάς (ακόμα και έξω από τα όρια των αυτονομιστών του Λουγκάνσκ και του Ντονιέτσκ), αλλά έφτασε στο Κίεβο, εκατοντάδες χιλιάδες χιλιόμετρα δυτικά του Ντονμπάς. Η εισβολή αυτής της κλίμακας, αλλά και το διάγγελμα του Πούτιν, έβαλε στο «τραπέζι» το διακύβευμα ολόκληρης της Ουκρανίας. 
Αυτές οι αξιώσεις προετοιμάστηκαν σταδιακά. Προαναγγέλθηκαν με την προσάρτηση περιοχών της Γεωργίας το 2008, με την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, με την οικοδόμηση του «προγεφυρώματος» στο Ντονμπάς. Προετοιμάστηκαν στο πεδίο της οικονομίας, με την αξιοποίηση της περιόδου υψηλής ζήτησης και τιμών του φυσικού αερίου και των ορυκτών πρώτων υλών. Η στρατιωτική μηχανή της πρώην ΕΣΣΔ διατηρήθηκε σε υψηλό επίπεδο μέσω μιας πολεμικής βιομηχανίας που ξεπερνά το 20% του παραγωγικού δυναμικού. 
Όμως η επίθεση του Πούτιν στην Ουκρανία, αποδείχθηκε γρήγορα ότι ήταν κάθε άλλο παρά χωρίς μεγάλα προβλήματα. 
Αφενός, η ουκρανική αντίσταση αποδείχθηκε μεγαλύτερη του αναμενόμενου. Η επιλογή το πολέμου μέσα στις πόλεις, που προϋποθέτει την υποστήριξη του πληθυσμού, αποδείχθηκε εφικτή για την ουκρανική κυβέρνηση. Η στρατιωτική νίκη απέναντι στον υπερμεγέθη αντίπαλο δεν είναι εφικτή, αλλά η παράταση της αντίστασης έχει ήδη παράξει πολιτικό αποτέλεσμα. Το σχέδιο ακαριαίας «μετάβασης» σε ένα καθεστώς-μαριονέτα απέτυχε και η Ρωσία βρίσκεται μπροστά στην κολασμένη προοπτική μιας μακρόχρονης κατοχής μιας χώρας όπου η μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού θα έχει εχθρικά αισθήματα και διαθέσεις. 
Αφετέρου, η Ρωσία φαίνεται να υποτίμησε την αποτελεσματικότητα των οικονομικών τανκς», στα οποία προσέφυγε η Δύση. Λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση των κυρώσεων το ρούβλι έχασε πάνω από το 30% της αξίας του, υπήρξε η πρώτη χρεοκοπία στον τραπεζικό τομέα, ενώ οι Ρώσοι ολιγάρχες αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να αποκλειστούν από πεδία δράσης σε μεγάλο τμήμα το ανεπτυγμένου καπιταλισμού. 
Όλα αυτά σημαίνουν ότι οι επιδιώξεις του Πούτιν δεν είναι δεδομένο ότι θα εξασφαλιστούν. Το ρωσικό καθεστώς θα χρειαστεί παρατεταμένες μάχες, στροφές και ελιγμούς σε μακρότερη περίοδο, για να αποδείξει ως ρεαλιστικούς και επιτεύξιμους τους στόχους που έθεσε τη νύχτα της εισβολής στην Ουκρανία. 
Ο Πούτιν με το διάγγελμά του έδειξε έτοιμος να αναλάβει αυτά τα ρίσκα. Όμως θα κριθεί στο πεδίο της σύγκρουσης, όχι μόνο μέσα στην Ουκρανία, αλλά και στις οικονομικές διεθνείς συγκρούσεις. 
Ανταγωνισμοί 
εν μέσω κρίσης
Τριάντα χρόνια μετά το 1991, η «μετασοβιετική» εποχή, η εποχή όπου οι ευρωατλαντιστές ήλπιζαν σε μια διαρκή ανεμπόδιστη ηγεμονία, έχει τελειώσει. Και τη διαδέχεται μια εποχή πολύ οξύτερων ανταγωνισμών. 
Μπροστά στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το δυτικό στρατόπεδο συσπειρώθηκε. Το τρίγωνο ΗΠΑ-ΕΕ-Βρετανία ευθυγραμμίστηκε πιο γρήγορα απ’ ό,τι είχε πετύχει (;) στην επίθεση στο Ιράκ. Γύρω του έσπευσαν να συγκλίνουν όσοι συνήθιζαν να κρατούν κάποιες αποστάσεις (Αυστραλία, Καναδάς, Σκανδιναυοί, Ιαπωνία κ.ά.), ενώ όσοι κρατούν αμφιλεγόμενη στάση (Ινδία, Πακιστάν, Τουρκία) πιέζονται ήδη και θα πιεστούν περισσότερο για σαφείς επιλογές. 
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο συσπείρωσης, θα διαφοροποιηθούν πλέον οι στρατηγικές των επί μέρους «αυτονομιών» απέναντι στις ΗΠΑ. Στην ΕΕ χτυπάει το καμπανάκι προειδοποίησης ότι το σημερινό «υβρίδιο ολοκλήρωσης» δεν θα αντέξει τους τρανταγμούς και ότι είτε θα ενισχυθεί η «Ένωση» στο στρατιωτικό και διπλωματικό πεδίο, είτε θα ενισχυθούν οι τάσεις αυτονόμησης α λα Brexit. Η γελοιοποίηση των αυτόνομων διπλωματικών πρωτοβουλιών του Μακρόν και –κυρίως– οι εξαγγελίες του Σολτς για τους γερμανικούς εξοπλισμούς, είναι «μεγάλες» προειδοποιήσεις. 
Αυτά σημαίνουν πρόσθετες και μεγάλες οικονομικές δυσκολίες, που προστίθενται στο σαθρό έδαφος της οικονομικής κρίσης του συστήματος. 
Στον τομέα της ενέργειας, η απεξάρτηση από τα ρωσική αποθέματα και τους αντίστοιχους αγωγούς, θα έχει μεγάλο κόστος και θα χρειαστεί χρόνο. 
Η διαταραχή στις παγκόσμιες αλυσίδες παραγωγής και εφοδιασμού θα επιφέρει πρόσθετες δυσκολίες και κόστος. Η Volkswagen ανακοίνωσε ήδη τη μείωση των εργασιών στα εργοστάσιά της (προχωρώντας σε 4ήμερη ή και 3ήμερη εβδομαδιαία εργασία) λόγω έλλειψης καλωδίων και ανταλλακτικών που παρήγε στην Ουκρανία. 
Η κατάτμηση της «παγκοσμιοποίησης» σε ημίκλειστες ή κλειστές «ζώνες» προστατευμένης επιρροής, δεν έχει ομαλό δρόμο μετάβασης. Θα χρειαστεί χρόνο, θα έχει κόστος και θα προϋποθέτει επίλυση περίπλοκων διπλωματικών και γεωπολιτικών διλλημάτων. 
Μέσα σε αυτή την εξέλιξη η Κίνα βγαίνει ενισχυμένη, παραμένοντας «διακριτικά» απομακρυσμένη από τη σύγκρουση. 
Πολλοί αναλυτές προβλέπουν τη συγκρότηση ενός «ασιατικού μπλοκ», την υποχρεωτική για την Πούτιν σύγκλιση με την Κίνα. Είναι νεωτερισμοί που δεν γίνονται εύκολα και απλά, γιατί προϋποθέτουν την εγκατάλειψη άλλων σχεδίων, προοπτικών και οικονομικών δικτύων (πχ σχεδιασμοί της Gazprom στη σύνδεση με την ΕΕ). Πολύ περισσότερο όταν ο συσχετισμός καθορίζεται από τη σαφή οικονομική υπεροχή της Κίνας απέναντι στη Ρωσία. Ένας κυριαρχικά διπολικός κόσμος (Δύση-Κίνα) δεν είναι εφικτός και πιθανός, ενώ ένας τριπολικός (Δύση-Κίνα-Ρωσία) δεν έχει πραγματική υλική βάση. Η εξέλιξη θα είναι πιο άναρχη και συγκρουσιακή απ’ ό,τι προβλέπουν τα σχέδια επί χάρτου. 
Ένας νέος Ψυχρός Πόλεμος;
Αυτή την προοπτική, τα δημοσιογραφικά κλισέ περιγράφουν ως ένα «νέο Ψυχρό Πόλεμο». Δεν είναι ακριβές. Υπάρχουν αναλογίες, αλλά και μεγάλες διαφορές με την περίοδο 1945-91. 
Η περίοδος του Ψυχρού Πολέμου διέθετε ισχυρό ιδεολογικό υπόβαθρο. Εκατομμύρια άνθρωποι, και στις δυο πλευρές, αποδέχονταν αυθόρμητα είτε την υποκρισία περί «ελεύθερου κόσμου», είτε την απατηλή υπόσχεση «οικοδόμησης του κομμουνισμού». Στη σημερινή περίοδο οι συγκρούσεις και τα συμφέροντα πίσω τους θα είναι πολύ πιο «γυμνά» και γι’ αυτό πιο ευάλωτα και ασταθή. Στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου τα στρατόπεδα διέθεταν εσωτερική πειθαρχία και ήταν εμφανώς διαχωρισμένα. Στην «πίσω αυλή» της Αμερικής η ΕΣΣΔ δεν μπορούσε να παρεμβαίνει και το ίδιο ίσχυε για τους Αμερικανούς στην «πίσω αυλή» της ΕΣΣΔ. 
Σήμερα, μετά από 30 χρόνια νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης, όλοι οι ανταγωνιστές «κολυμπάνε» μέσα στην ίδια διεθνή πισίνα. Αυτό σημαίνει ότι οι ανταγωνισμοί θα είναι ακόμα πιο άναρχοι, ενώ μεταξύ των ανταγωνιστών θα υπάρχουν πολλά και διάφορα σημεία «επαφής». Ήδη η Ταϊβάν περιγράφεται ως η πιθανότερη «συνέχεια της Ουκρανίας», ενώ στην Αφρική μαίνεται ένας ακήρυχτος πόλεμος, με ισχυρή πλέον την παρουσία της Κίνας, ανερχόμενη τη διείσδυση της Ρωσίας, ενώ κανείς δεν μπορεί να υποτιμήσει την «παραδοσιακή» ισχύ των ΗΠΑ και των Ευρωπαίων ιμπεριαλιστών. 
Θα δούμε, λοιπόν, να επαναλαμβάνεται το σενάριο της στρατιωτικής επέμβασης σε αδύναμες χώρες, των αποσχιστικών «κινημάτων» που θα αξιοποιούνται από τις Μεγάλες Δυνάμεις, τις πανίσχυρες μηχανές προπαγάνδας να διαστρεβλώνουν αναίσχυντα τις πραγματικότητες, τη δράση άγριων πολεμικών σωμάτων όπως οι «ιδιωτικοποιημένοι» μισθωτοί στρατοί (αμερικανική Blackwater, ρωσική Wagner κ.ά.). 
Κατά συνέπεια η περίοδος που διαμορφώνεται δεν μπορεί να παρομοιαστεί κυρίως με την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, αλλά περισσότερο με την περίοδο της κατάρρευσης του προηγούμενου «κύματος» καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης, την κατάρρευση του laissez faire – laissez passer στα τέλη του 19ου αιώνα, που οδήγησε στην ανάδυση των περιφρουρημένων «ζωνών» της αποικιοκρατίας και, τελικά, στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Και ως γνωστόν, η ιστορία επαναλαμβάνεται κάποτε ως φάρσα, αλλά ενίοτε και ως τραγωδία. 
Ιδεολογικές και 
πολιτικές συνέπειες
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία είναι ένα «μεγάλο γεγονός». Θα έχει ιδεολογικές και πολιτικές συνέπειες. 
Μέσα στα πρώτα κύματα του φόβου και της σύγχυσης γίνεται φανερός ο κίνδυνος στοίχισης τμημάτων των λαϊκών μαζών στην ουρά των κυβερνήσεων, των κρατών και των συμμαχιών τους. 
Σε αυτές τις συνθήκες ο «στρατοπεδισμός» μέσα στην Αριστερά, συνιστά πολύ σοβαρό πολιτικό λάθος. Όσοι θεωρούν ότι, τάχα, μπορούν να πολεμάνε την δυτική «Αυτοκρατορία», ταυτιζόμενοι με τη Ρωσία ή την Κίνα κινδυνεύουν να βρεθούν σε αντιδραστικές θέσεις. 
Είναι ιδιαίτερα θετικό το γεγονός ότι το ΚΚΕ, πολύ πιο ενήμερο για τις πραγματικότητες στη Ρωσία από πολλούς άλλους αυτόκλητους και όψιμους θαυμαστές του Πούτιν, πρόλαβε και ολοκλήρωσε την προσαρμογή το πριν το κρίσιμο τεστ της Ουκρανίας. Στη διεθνή ριζοσπαστική Αριστερά υπάρχουν και άλλα τέτοια θετικά παραδείγματα προσαρμογής (πχ η Ανυπότακτη Γαλλία του Μελανσόν). 
Όσοι δεν προλάβουν ή αρνηθούν να προσαρμοστούν στην πραγματικότητα, είναι καταδικασμένοι να εκφυλιστούν. 
Στην περίοδο που έρχεται η διεθνής Αριστερά θα χρειαστεί να κάνει άλματα. Το σημείο αφετηρίας δεν είναι ικανοποιητικό, αλλά ως γνωστόν, «το αγώι ξυπνά τον αγωγιάτη». Το έχουμε ξαναδεί στην ιστορία: η εισβολή στην Ουγγαρία το ’56 άλλαξε τη διεθνή Αριστερά, ο πόλεμος στο Βιετνάμ άλλαξε το παγκόσμιο μαζικό κίνημα. Σε ψήγμα, μπορούμε να το δούμε και σήμερα: η μικρή και αδύναμη αντικαπιταλιστική Αριστερά στη Ρωσία, υποχρεώνεται να κάνει «άλμα» για να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της και οργανώνει ορατές αντιπολεμικές διαδηλώσεις σε πολλές πόλεις της Ρωσίας, κατακτώντας σεβασμό διεθνώς. Οφείλουμε αλληλεγγύη σε αυτούς τους ηρωικούς συντρόφους και συντρόφισσες, αλλά κυρίως οφείλουμε να τους μιμηθούμε κλιμακώνοντας τη δράση μας, με σοβαρότητα, σχεδιασμό, συγκέντρωση δυνάμεων, ενόψει μιας περιόδου με μεγάλες δοκιμασίες και ακόμα μεγαλύτερα διακυβεύματα.