Βρετανία: Ένα μακρύ απεργιακό φθινόπωρο

Η νέα πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Λιζ Τρας, την Κυριακή 2 Οκτώβρη πήγε στο συνέδριο των Συντηρητικών για να επιχειρήσει να συσπειρώσει το (σε κρίση και ανήσυχο) κομματικό ακροατήριο, πουλώντας θατσερική αποφασιστικότητα. Μια μέρα πριν, περίπου 175.000 εργαζόμενες κι εργαζόμενοι βρίσκονταν σε απεργία. Η χρονική σύμπτωση διαφορετικών προγραμματισμένων κινητοποιήσεων αποτέλεσε ένα μικρό δείγμα της εμβέλειας που θα μπορούσε να αποκτήσει το διάχυτο απεργιακό κίνημα αν υπήρχε συνειδητή-συστηματική προσπάθεια συντονισμού από τη μεριά των συνδικάτων. 
Το βάπτισμα του πυρός 
για την Λιζ Τρας
Την 1η Οκτώβρη, επέστρεψαν στην απεργιακή δράση μετά από μια παραπεταμένη ανάπαυλα οι εργαζόμενοι/ες στις συγκοινωνίες. Την ίδια μέρα, το εργατικό δυναμικό των Βασιλικών Ταχυδρομείων βρισκόταν στην δεύτερη μέρα απεργίας, στα πλαίσια μιας 48ωρης κινητοποίησης. Οι απεργοί αυτοί προστίθονταν στους λιμενεργάτες του Λίβερπουλ και του Φέλξιστοου που βρίσκονταν ήδη σε μια πολυήμερη απεργιακή κινητοποίηση (μέχρι και τις 3 Οκτώβρη) η οποία προκάλεσε τεράστιο πονοκέφαλο στα αφεντικά, μιας και πρόκειται για τα δύο λιμάνια που διαχειρίζονται το 65% των εισαγωγών/εξαγωγών. Εκείνη τη μέρα γενικευμένης παρουσίας απεργών στους δρόμους επέλεξαν για διαδηλώσεις/συγκεντρώσεις και άλλες κινηματικές πρωτοβουλίες. Η νέα πρωτοβουλία κάποιων συνδικαλιστικών ομοσπονδιών, «Enough Is Enough» (Φτάνει Πια), που έχει έτσι κι αλλιώς «καταστατικό» στόχο να στηρίζει τους κλάδους που απεργούν, κάλεσε σε μια σειρά από συγκεντρώσεις σε πολλές πόλεις. Στο Λονδίνο, οργάνωσε διαδήλωση η πρωτοβουλία «We All Want to Just Stop Oil», που διεκδικεί «όχι άλλο πετρέλαιο, φορολογία στους δισεκατομμυριούχους ρυπαντές, ενέργεια για όλους, μόνωση των σπιτιών, φτηνές δημόσιες συγκοινωνίες». Την ίδια τη μέρα του συνεδρίου, η κινηματικοπολιτική ομπρέλα κατά της λιτότητας «People’s Assembly» (Λαϊκή Συνέλευση) οργάνωσε την παραδοσιακή της πλέον διαδήλωση έξω από το συνέδριο των Συντηρητικών. 
Πυκνό απεργιακό καλεντάρι
Η Τρας πήρε το «βάπτισμα του πυρός» σε μια σκληρή μάχη που είναι μπροστά της για το όλο το επόμενο διάστημα. Το απεργιακό καλεντάρι του Οκτώβρη περιλαμβάνει (μέχρι τώρα):
-Απεργίες στις συγκοινωνίες στις 5, 6 και 8 Οκτώβρη, αν και δυστυχώς συνεχίζεται η πρακτική διαφορετικής ημέρας απεργίας για κάθε σωματείο του ευρύτερου κλάδου. 
-Στα Βασιλικά Ταχυδρομεία, το συνδικάτο CWU έχει αποφασίσει πανεθνικές απεργίες στις 13, στις 20 και στις 25 Οκτώβρη. Αυτές θα πλαισιωθούν από κυλιόμενες απεργίες (ανά καταστήματα, υπηρεσίες, περιοχές κλπ) που έχουν στόχο να αποδιοργανώσουν τη διανομή στο δρόμο προς τις γιορτές των Χριστουγέννων. Συνολικά έχουν οριστεί 19 μέρες τέτοιας απεργιακής δράσης για το διάστημα Οκτώβρη-Νοέμβρη-Δεκέμβρη.  
-Το CWU επίσης οργανώνει απεργίες στην ΒΤ Openreach. Η εταιρεία που διαχειρίζεται σχεδόν το σύνολο των καλωδιώσεων και των δικτύων (τηλεφωνική σύνδεση, ίντερνετ κ.ά.) θα χτυπηθεί από πανεθνικές απεργίες στις 6, στις 10, στις 20 και στις 24 Οκτώβρη. 
Στη διάρκεια του Οκτώβρη θα εξελιχθούν οι συνελεύσεις και οι ψηφοφορίες των εργαζομένων στις δημόσιες υπηρεσίες και των διάφορων σωματείων εργαζομένων στο ΕΣΥ. Αν τα αποτελέσματα των ψηφοφοριών είναι θετικά –και τα πρώτα δείγματα στην επίτευξη της αναγκαίας συμμετοχής δείχνουν ότι θα είναι– αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξουν απεργίες και μέσα στο Νοέμβρη, από τμήματα της εργατικής τάξης που μέχρι σήμερα δεν είχαν κινηθεί. 
Αυτές οι κεντρικές-κλαδικές μάχες εξελίσσονται σε ένα φόντο διάσπαρτων, μικρών αλλά σκληρών απεργιών σε μεμονωμένα εργοστάσια ή κλινικές κλπ. Σύμφωνα με τις καταγραφές που κάνει η ομοσπονδία Unison, αρκετές από αυτές τις απεργίες, σε μεμονωμένες επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα, καταφέρνουν να κερδίσουν διψήφιο ποσοστό αύξησης στους μισθούς.
Αυτή η διεκδίκηση αποτελεί το ενοποιητικό στοιχείο όλων των απεργιών. Ο κάθε κλάδος έχει και άλλα επιμέρους ζητήματα, που αφορούν κυρίως τις συνθήκες εργασίας ή επιθέσεις της εργοδοσίας (πχ απολύσεις), αλλά η γενναία αύξηση των μισθών είναι η «σημαία» των απεργιών. Οι περισσότερες προτάσεις των εργοδοτών κινούνται ανάμεσα στο θλιβερό 2% και φτάνουν το πολύ στο 5-7%. Τα υψηλά εταιρικά κέρδη των τελευταίων 2 χρόνων, αλλά και η ζοφερή καθημερινότητα των εργαζομένων έχουν οδηγήσει ακόμα και τους πιο μετριοπαθείς συνδικαλιστές να επιμένουν γύρω στο 10%, το οποίο απορρίπτεται από σημαντική μερίδα της εργατικής βάσης, όπου εδραιώνεται η επίγνωση πως «οτιδήποτε κάτω από 12% [το ύψος του πληθωρισμού] είναι μείωση!». 
Κρατική-εργοδοτική 
αντεπίθεση
Απέναντι σε αυτόν τον «πονοκέφαλο», το κράτος και η εργοδοσία προσανατολίζονται σε μια επίθεση στα συνδικαλιστικά δικαιώματα, καθώς διαπιστώνουν ότι ούτε η ισχύουσα δρακόντεια νομοθεσία είναι αρκετή. Η Λιζ Τρας συζητά επιλογές όπως η αύξηση του προσωπικού ασφαλείας σε επίπεδα που πρακτικά θα ακυρώνουν την απεργία. Ακόμα πιο επικίνδυνη είναι η ιδέα σύμφωνα με την οποία, κάθε νέα προσφορά του εργοδότη θα υποχρεώνει το συνδικάτο σε νέο γύρο ψηφοφοριών. Πρακτικά, θα δίνει τη δυνατότητα στην εργοδοσία να αναστέλλει διαρκώς απεργίες (καταθέτοντας πχ νέα πρόταση στο τέλος της ήδη χρονοβόρας διαδικασίας ψηφοφοριών και λίγο πριν την μέρα της αποφασισμένης απεργίας) ή έστω να κερδίζει με τέτοια τρικ χρόνο, καθώς προετοιμάζεται να αντιμετωπίσει τις συνέπειές της. Αντίστοιχες επιθέσεις ετοιμάζουν και επιχειρήσεις: Η διοίκηση των Βασιλικών Ταχυδρομείων ετοιμάζει μέτρα που θα σημαίνουν πρακτικά «ξερίζωμα» του συνδικάτου για να γίνει η εταιρεία κάτεργο τύπου Amazon. 
Η σκλήρυνση της γραμμής της κυβέρνησης και των εργοδοτών ρίχνει λάδι στη φωτιά, καθώς πιέζει τις συνδικαλιστικές ηγεσίες που αρχίζουν να περιγράφουν τον αγώνα που δίνουν με όλο και πιο «υπαρξιακά» χρώματα. Ασφαλώς, κάθε ακτιβιστής-στρια που παρακολουθεί το εργατικό κίνημα, μπορεί εύκολα να ανακαλέσει πλήθος παραδειγμάτων αναντιστοιχίας μεταξύ μεγάλων λόγων και λίγων έργων, όσον αφορά την πρακτική των συνδικαλιστικών ηγεσιών. Αλλά σε ένα κλίμα ανόδου της εργατικής μαχητικότητας και ενεργής συμμετοχής της βάσης, αυτό το γνώριμο «σπορ» γίνεται πιο δύσκολο καθώς η απαίτηση να μεταφραστούν τα λόγια σε  πράξεις γίνεται πιο μαζική και ισχυρή. 
Προς το παρόν, η δρακόντεια αντισυνδικαλιστική νομοθεσία έχει αποτύχει με διαφορετικούς τρόπους. Όσον αφορά τις μεγάλες ομοσπονδίες, η συμμόρφωσή τους στη δαιδαλώδη διαδικασία διαβουλεύσεων-ψηφοφοριών έχει μια… παράπλευρη ωφέλεια. Οι συνδικαλιστικές δυνάμεις υποχρεώνονται να επικοινωνήσουν και πείσουν για την ανάγκη απεργίας συστηματικά, οργανωμένα και σε κάθε χώρο, και καρπός αυτής της προσπάθειας είναι τα συντριπτικά ποσοστά συμμετοχής και υπερψήφισης της απεργιακής δράσης. Αλλά έχει αρχίσει να διαφαίνεται και ο άλλος τρόπος, της απειθαρχίας. Στις αποθήκες της Amazon, στην Εξέδρα Άντλησης Πετρελαίου της Βόρειας Θάλασσας και σε μικρότερες μονάδες, όπου η ανυπαρξία ή η αδυναμία των σωματείων καθιστά τον δαίδαλο της αντεργατικής νομοθεσίας πραγματικό εμπόδιο για να εκφραστεί άμεσα η εργατική οργή, επιστρέφει η «απεργία της αγριόγατας»: Η αυθόρμητη και «ανεπίσημη» απεργία. Σε τέτοιους χώρους αποδεικνύεται πολύ πιο εύκολο και αποτελεσματικό να πειστούν οι συνάδελφοι επιτόπου να «αφήσουν κάτω τα εργαλεία» πριν την έναρξη της βάρδιας, ή να μην επιστρέψουν από το διάλλειμα κ.ο.κ.
Το ότι αυτή η μορφή απεργιακής δράσης έπληξε πιο σκληρά την Amazon είναι ένα πολύ ελπιδοφόρο μήνυμα, ιδιαίτερα στο φόντο της προσπάθειας των Βασιλικών Ταχυδρομείων να «γίνουν σαν την Amazon». Εξίσου σημαντικό μήνυμα -για την ανάγκη να διευρυνθεί το «ρεπερτόριο» του εργατικού κινήματος και με τέτοιες δράσεις για να μπορέσει να είναι αποτελεσματικό- αποτέλεσε η «άγρια απεργία» στο λιμάνι του Σαουθάμπτον. Εκεί επιχειρήθηκε να ξεφορτωθούν εμπορεύματα που δεν ξεφορτώθηκαν στο Λίβερπουλ και το Φέλξιστοου. Δεν υπήρχε η πολυτέλεια να προκηρυχθεί «επίσημη» απεργία, οπότε οι λιμενεργάτες αποφάσισαν επιτόπου, αυθόρμητα και «παράνομα» να απεργήσουν για να μην πληγεί ο αγώνας των συναδέλφων τους.  
Το μεγαλύτερο τεκμήριο της μεγάλης σημασίας των απεργιών στη Βρετανία είναι το γεγονός ότι -από το καλοκαίρι μέχρι σήμερα- αποτελούν το κεντρικό πολιτικό γεγονός της περιόδου, το ζήτημα γύρω από το οποίο περιστρέφεται όλη η δημόσια συζήτηση στο Νησί. Το εύρος και η διάρκεια των κινητοποιήσεων, μαζί με την αδιαλλαξία της Τρας που επιτίθεται μετωπικά στα συνδικάτα, δίνουν στο σημερινό κύμα χαρακτηριστικά κεντρικής πολιτικής μάχης -για την κατεύθυνση της οικονομικής πολιτικής, για την ύπαρξη και τη δράση των συνδικάτων. 
«Τρασονόμικς»
Σε αυτό το φόντο, ήρθε και ο μίνι-προϋπολογισμός που ανακοίνωσε η Τρας. Περιλαμβάνει ένα κολοσσιαίο πρόγραμμα κρατικού δανεισμού (το μεγαλύτερο από τη δεκαετία του ’70), το οποίο όμως συνοδεύεται από μέτρα «ανάπτυξης» που προβλέπουν: Μια προκλητική «ελάφρυνση» των πλουσιότερων από το φόρο εισοδήματος, τη ματαίωση μιας προγραμματισμένης αύξησης των (χαμηλών) φόρων στα κέρδη και την κατάργηση του ορίου στα μπόνους των τραπεζικών στελεχών (στέναζε ο συμπαθής κλάδος από τον απάνθρωπο εξαναγκασμό να περιορίζει τα έκτακτα δώρα στον εαυτό του μόνο στο 200% των -υψηλών- απολαβών του). 
Καθώς ο βρετανικός καπιταλισμός βρίσκεται σε μεγάλη κρίση, τα λεγόμενα «Τρασονόμικς» (μείωση φόρων/αύξηση δαπανών) προβληματίζουν ακόμα και τμήμα των Συντηρητικών, προκαλέσαν δημόσια παρέμβαση-επίπληξη του ΔΝΤ, άρθρα κριτικής από τους Financial Times, αναστάτωση στις αγορές και  διαφωνίες με την Κεντρική Τράπεζα.  
Οι διχογνωμίες και οι δισταγμοί των «από πάνω» είναι καλοδεχούμενες ως φαινόμενο που μπορεί να διευκολύνει τη δράση των «από κάτω». Και για τους «από κάτω», αυτό το απίστευτο πάρτι άμεσων-μαζικών «ελαφρύνσεων» του πάνω μέρους της κοινωνίας, μπορεί να ενισχύσει ακόμα περισσότερο την οργή και τη θέληση για δράση ώστε να σταματήσει τώρα το μονομερές «σφίξιμο του ζωναριού» στη βάση της. 

Γαλλία: Προθερμαίνεται η αντίσταση στον Μακρόν

Και στη Γαλλία, γίνονται τα πρώτα βήματα μιας διαδικασίας κινηματικής ενεργοποίησης. Στις 29 Σεπτέμβρη, έγινε η πρώτη «μέρα απεργιακών δράσεων» από τις πιο μαχητικές συνομοσπονδίες (CGT, SUD, FSU), με πιο εμφανή τον αντίκτυπο κυρίως στους εκπαιδευτικούς, τους σιδηροδρόμους και τον κλάδο της ενέργειας. Ήταν η πρώτη συνδικαλιστική κινητοποίηση μετά την συγκρότηση κυβέρνησης από τον Μακρόν και την θερινή ανάπαυλα, με κεντρικό αίτημα τη στήριξη των μισθών αλλά ως «προειδοποίηση» ενάντια στη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση. Από τις συνδικαλιστικές ηγεσίες (σχολιάζοντας τον μικρό αριθμό διαδηλωτών σε σύγκριση με προηγούμενες κινητοποιήσεις τους), η 29η Σεπτέμβρη παρουσιάζεται ως πρώτο βήμα ενεργοποίησης των συνδικάτων για τις μάχες του επόμενου διαστήματος. 
Αναμένοντας τα επόμενα βήματα των συνδικάτων, το επόμενο κινηματικό ραντεβού είναι στις 16 Οκτώβρη, όταν καλείται διαδήλωση  στο Παρίσι «ενάντια στο υψηλό κόστος ζωής και την κλιματική αδράνεια». Την κινητοποίηση οργανώνουν η Ανυπότακτη Γαλλία, οι Πράσινοι, το Σοσιαλιστικό Κόμμα, (δλδ. η συμμαχία NUPES εκτός από το ΚΚΓ), μια σειρά μικρότερων οργανώσεων της ριζοσπαστικής και της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς μεταξύ των οποίων και το NPA, αλλά και κάποιες «κοινωνικές» συλλογικότητες. Η διαδήλωση θα προβάλει ένα «πακέτο» διεκδικήσεων που περιλαμβάνει το πάγωμα των τιμών, την αύξηση του κατώτατου μισθού, εγγυημένου εισοδήματος για τους νέους, γενικευμένη αύξηση όλων των μισθών, φτηνές δημόσιες συγκοινωνίες, πάγωμα στα νοίκια, δαπάνη 200 δισεκατομμυρίων για οικολογικό μετασχηματισμό. Δυστυχώς, ως την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, δεν έγινε εφικτή η συμπόρευση με τα συνδικάτα, με τα τελευταία να εκφράζουν διάφορες διαφωνίες («πολύ γενικό πλαίσιο», «δεν ακολουθούμε ημερομηνίες που αποφασίζουν άλλοι») που υποδηλώνουν μια καχυποψία στις σχέσεις, που θα χρειαστεί να ξεπεραστεί με βήματα εκατέρωθεν. 
Η μητέρα των μαχών, 
γύρος δεύτερος
Άλλωστε έρχονται μεγάλες δοκιμασίες. Οι απεργιακές δράσεις και οι διαδηλώσεις των συνδικάτων έγιναν μια μέρα μετά από ένα κρίσιμο κυβερνητικό συμβούλιο, στη διάρκεια του ο οποίου ο Μακρόν ανακοίνωσε ότι θα παρουσιάσει μια νέα εκδοχή της συνταξιοδοτικής του μεταρρύθμισης μέχρι τα Χριστούγεννα. Πρόκειται για τη «ναυαρχίδα» του Μακρονισμού, που ηττήθηκε κατά την πρώτη του θητεία. Σήμερα ο Γάλλος Πρόεδρος αφήνει να εννοηθεί ότι αν η μεταρρύθμιση μπλοκαριστεί στη Βουλή (όπου δεν έχει πλειοψηφία), μπορεί να προχωρήσει σε πρόωρες εκλογές. Ήδη ο Μελανσόν τονίζει ότι η 16η Οκτώβρη αποκτά νέο επιπλέον νόημα απάντησης στον Μακρόν.  
Οι πρώτες αυτές δράσεις του φθινοπώρου, μπορεί να αποτελέσουν την  «προθέρμανση» για μια νέα μετωπική σύγκρουση με τον «πρόεδρο των πλουσίων».