Οι κοινωνικές αντιστάσεις θερμαίνονται στην Ευρώπη, αλλού εμφανίζονται κλαδικές απεργίες, αλλού ευρύτερες διαδηλώσεις που συνδυάζουν την ανάγκη απάντησης στην κοινωνική κρίση με την ανάγκη απάντησης στην κλιματική κ.ο.κ.
Παρουσιάζουμε εδώ κάποιες από τις πιο σημαντικές μάχες, που έχουν τη δική τους σημασία ιδιαίτερα όσον αφορά την κατάσταση στις χώρες στις οποίες εξελίσσονται. Την Γαλλία, που βρίσκεται σταθερά στην πρώτη γραμμή των αγώνων και παράγει μεγάλες καλές ειδήσεις συχνότερα από κάθε άλλη χώρα. Την Ιταλία, όπου αντίθετα, έχει περάσει από μια εξαιρετικά σκληρή κατάσταση υποχώρησης και κάθε μικρό βήμα ανάταξης έχει τη σημασία του. Τη Γερμανία, τη σημαντικότερη ευρωπαϊκή οικονομία, όπου κάθε σημάδι που υποδηλώνει την αρχή του τέλους της σταθερότητας έχει την αξία του. Και την Ουγγαρία, όπου είναι πολύτιμη κάθε είδηση εργατικής αμφισβήτησης του καθεστώτος Ορμπάν. Στο βρετανικό εργατικό κίνημα, που βρίσκεται αυτή τη στιγμή στην πιο γενικευμένη και προωθημένη μάχη, αναφερόμαστε σε δίπλα σελίδες, στα πλαίσια της γενικότερης παρουσίασης της κρίσης στη Βρετανία.
Γαλλία
Οι απεργίες επέστρεψαν στη Γαλλία και βρίσκονται αντιμέτωπες με τον αυταρχισμό του Μακρόν.
Στο επίκεντρο βρέθηκε η μεγάλη απεργία στα διυλιστήρια της Exxon και της Total, που ξεκίνησε στις 27 Σεπτέμβρη και κράτησε εβδομάδες. Η απεργία αυτή προκάλεσε τεράστιους πονοκεφάλους στον Μακρόν, ο οποίος κατέφυγε σε κάθε διαθέσιμο μέσο για να την αντιμετωπίσει. Πρώτα έδωσε εντολή να διατεθούν τα «στρατηγικά αποθέματα» της χώρας (που υποτίθεται ότι φυλάσσονται για τις ανάγκες της εθνικής άμυνας, σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης κλπ). Στη συνέχεια κατέφυγε στην αύξηση των εισαγωγών (με το μερίδιο του εισαγόμενου από τη… Ρωσία ντίζελ στη γαλλική αγορά να ανεβαίνει από το 17% στο 40% μέσα στον Οκτώβρη). Όταν τίποτε από αυτά δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει τον αντίκτυπο της απεργίας διαρκείας, κατέφυγε σε επιτάξεις και επιστρατεύσεις. Τα χρόνια του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας» ψηφίζονταν πράγματα όπως το δικαίωμα των Αρχών να «επιτάσσουν οποιαδήποτε ιδιοκτησία, υπηρεσία ή άνθρωπο κρίνουν αναγκαίο για να διασφαλιστεί η δημόσια τάξη και η ασφάλεια». Με αυτή τη νομοθεσία, επιτάχθηκαν απεργοί με την απειλή 6 μηνών φυλάκισης αν αρνούνταν.
Δύο άλλες ομοσπονδίες υποχώρησαν. Αν και αξίζει να αναφέρουμε ότι το «μαστίγιο» δεν υπήρξε από μόνο του αποτελεσματικό. Οι εργοδότες προσέφεραν αυξήσεις 7% (ο πληθωρισμός είναι στο 6%) και ένα μπόνους από 3 ως 6 χιλιάδες ευρώ, για να μπορέσουν οι πιο μετριοπαθείς δυνάμεις να πείσουν για την αναστολή της απεργίας, την ώρα που το μέτρο της επίταξης έριχνε λάδι στη φωτιά. Η CGT επέμεινε στη συνέχεια των απεργιών, διεκδικώντας αυξήσεις 10% με αναδρομική ισχύ για το 2022, κάνοντας επίκληση στο ρεκόρ κερδών των πετρελαϊκών τους τελευταίους μήνες και στα θηριώδη ποσά που διένειμαν πρόσφατα στους μετόχους.
Σε αυτό το φόντο, απέκτησε ακόμα περισσότερα «κιλά» και η προγραμματισμένη διαδήλωση «ενάντια στο κόστος ζωής και την κλιματική αδράνεια», όπου καλούσε στις 16 Οκτώβρη η πολιτική Αριστερά (από το Σοσιαλιστικό Κόμμα μέχρι το NPA) μαζί με διάφορες οικολογικές συλλογικότητες, κοινωνικές οργανώσεις και προσωπικότητες. Παρά τη δυσθυμία των συνδικάτων (που την αντιμετώπισαν ως «σφήνα» στον προγραμματισμό τους), η κινητοποίηση, όπου συμμετείχαν 140.000 άνθρωποι, εξέφρασε πλατιά κοινωνική στήριξη στους απεργούς, με έναν απεργό σε διυλιστήριο της Νορμανδίας να απευθύνεται στο πλήθος και τον Μελανσόν να αξιοποιεί το βήμα για να καλέσει σε γενική απεργία.
Δύο μέρες μετά, στις 18 Οκτώβρη, περίπου 300.000 απεργοί διαδήλωσαν σε 150 περίπου πόλεις της Γαλλίας, ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα που είχαν βγάλει οι CGT , SUD, FO και FSU αντιδρώντας στο μέτρο της επίταξης. Ακολούθησε μια ακόμα επίδειξη αυταρχισμού, με την γαλλική αστυνομία να χτυπά μαθητικές περιφρουρήσεις κατειλημμένων σχολείων (που φώναζαν «περισσότεροι εκπαιδευτικοί, λιγότεροι μπάτσοι!», αλλά και την περιφρούρηση της CGT (πράγμα εξαιρετικά σπάνιο στη Γαλλία) κατά την απεργιακή διαδήλωση στο Παρίσι.
Κάποιοι κλάδοι (πχ τρένα στο Παρίσι) ψήφισαν τη συνέχεια της απεργίας και τις επόμενες μέρες μετά την 18η. Ωστόσο δεν προέκυψε η άμεση γενικευμένη συνέχεια που θα επέτρεπε και στα διυλιστήρια να συνεχίσουν. Κάποιες συνελεύσεις αποφάσισαν την επιστροφή στη δουλειά τις μέρες που ακολούθησαν και την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, άντεχαν ηρωικά δύο διυλιστήρια της Total. Στο μεσοδιάστημα είχαν παρουσιαστεί σε μικρογραφία οι δυνατότητες του εργατικού κινήματος να απαντά σε τέτοιες σκληρές επιθέσεις: Στο φόντο των δυσκολιών που δημιουργούσε η επίταξη στους εργάτες των διυλιστηρίων, οι λιμενεργάτες της Χάβρης, μετά από γενική συνέλευση, ανακοίνωσαν στο αφεντικό ότι αρνούνται τη μεταφορά πετρελαίου προς τις εγκαταστάσεις της Totalκαι της Exxon.
Μια μέρα μετά τις πανεθνικές απεργιακές δράσεις της 18ης Οκτώβρη, ο Μακρόν ανακοίνωσε την ενεργοποίηση του άρθρου 49.3 που του επιτρέπει να περάσει τον προϋπολογισμό παρακάμπτοντας τη Βουλή, όπου αντιμετώπιζε αβάσταχτες για έναν «Λουδοβίκο» καταστάσεις όπως ο κοινοβουλευτικός διάλογος και η καταιγίδα τροπολογιών και αλλαγών.
Αλλά δεν είναι δεδομένο ότι μπορεί να μακροημερεύσει με τον «τσαμπουκά». Με το αίτημα για μεγάλες αυξήσεις να παραμένει στο επίκεντρο, τις αντιδημοκρατικές επιθέσεις να οξύνουν τα πνεύματα και την επερχόμενη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση να θεωρείται «αιτία πολέμου» για τα συνδικάτα, ένας βουλευτής του μακρονικού κόμματος δήλωσε -ζητώντας να παραμείνει ανώνυμος- στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων: «Ανησυχώ πραγματικά. Είναι ανάγκη να βρούμε ένα δρόμο ανάμεσα στην ανάγκη για μεταρρυθμίσεις και το γεγονός ότι ο κόσμος είναι θυμωμένος και μπουχτισμένος». Η CGT προκήρυξε νέες απεργίες στις 27 Οκτώβρη και τις 10 Νοέμβρη…
Ιταλία
Στην Ιταλία, ξεκινά -από πολύ πιο δύσκολες θέσεις- η προσπάθεια να οικοδομηθεί η αναγκαία κοινωνική αντιπολίτευση στην ακροδεξιά κυβέρνηση. Στις 8 Οκτώβρη, η συγκέντρωση της CGIL είχε διπλό νόημα. Αφενός, με τίτλο «Ιταλία, Ευρώπη, ακούστε τους εργάτες», επιχειρούσε να επαναφέρει στο προσκήνιο τις διεκδικήσεις της εργατικής συνομοσπονδίας απέναντι στο κόστος ζωής και την οικονομική κατάσταση. Αφετέρου, οργανωμένη στην επέτειο ενός χρόνου από την βίαια έφοδο της φασιστικής Φουόρτσα Νουόβα στα γραφεία του ιστορικού συνδικάτου, έστελνε αντιφασιστικό μήνυμα.
Ενώ η Μελόνι εξαπέλυε κραυγές ενάντια στην «Αριστερά, που κατεβαίνει στους δρόμους πριν καν σχηματιστεί κυβέρνηση» (απηχώντας και το δημοφιλές σε κάποιους κύκλους «αφήστε να τους δούμε πρώτα για να τους κρίνουμε»), η ηγεσία της CGIL δυστυχώςδεν έδειξε τέτοια διάθεση. Αν και η μαζική ανταπόκριση στο κάλεσμα έδειξε τα αντανακλαστικά μεγάλου τμήματος της βάσης της και παρά την επείγουσα κατάσταση που διαμορφώνεται (πολιτικά και κοινωνικά), ο γραμματέας Λαντίνι έμεινε σε αφηρημένες υποσχέσεις («μην μας αγνοήσετε», «θα σταθούμε εμπόδιο») χωρίς να ανακοινώνει κάποιο επόμενο βήμα. Το κενό επιχειρούν να καλύψουν τα συνδικάτα βάσης ανακοίνωσαν γενική απεργία στις 2 Δεκέμβρη και ξεκίνησαν να εργάζονται για την επιτυχία της. Θα είναι μια σημαντική μέρα αγώνα, αλλά δεν μπορεί να αναπληρώσει την απουσία των μελών της CGIL από τους δρόμους.
Εν τω μεταξύ, ξεδιπλώνεται και άλλες πρωτοβουλίες. Στις 22 Οκτώβρη, στην Μπολόνια, πάνω από 30.000 διαδήλωσαν στην «πορεία σύγκλισης», την προσπάθεια να παρουσιαστούν στο δρόμο από κοινού οικολογικές οργανώσεις, εργατικές συλλογικότητες, κοινωνικά κέντρα κ.ά. κινήματα. Αυτή την ενότητα επιχείρησαν να εκφράσουν με το εύστοχο σύνθημα «Τέλος του Μήνα-Τέλος του Κόσμου-Κοινός Αγώνας» και το κεντρικό πανώ «να ενωθούμε για να ξεσηκωθούμε». Μια αντίστοιχη πλατιά πρωτοβουλία άλλων κοινωνικών οργανώσεων θα διαδηλώσει στη Νάπολι στις 5 Νοέμβρη, έχοντας τη στήριξη και των διοργανωτών της πορείας της Μπολόνια.
Γερμανία
Στις 22 Οκτώβρη, κοινωνικές ενώσεις και δίκτυα, συνδικάτα όπως το Ver.Di. και οικολογικές οργανώσεις όπως η Greenpeace, με κοινό σύνθημα «Μαζί στην κρίση – Για τη διασφάλιση της κοινωνικής ασφάλειας και το τέλος της εξάρτησης από τα ορυκτά» οργάνωσαν διαδηλώσεις σε 6 πόλεις της Γερμανίας. Περίπου 25.000 άνθρωποι διαδήλωσαν σε Βερολίνο, Ντίσελντορφ, Φρανκφούρτη, Στουτγκάρδη, Ανόβερο και Δρέσδη. Οι διαδηλώσεις, απαιτούσαν πιο μονομερή στήριξη των οικονομικά αδύναμων, απέναντι στα «οριζόντια» μέτρα της κυβέρνησης («ρίχνουν τα χρήματα με το ποτιστήρι, ενώ οι πλούσιοι δεν χρειάζονται στήριξη», δήλωσε συνδικαλιστής των Ver.Di.) αλλά και μέτρα αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης (ενάντια στα πυρηνικά, στα ορυκτά καύσιμα κλπ). Καθώς η γερμανική οικονομία αντιμετωπίζει για πρώτη ίσως φορά δυσοίωνες προοπτικές και αντιμετωπίζει φαινόμενα κρίσης όπως ο πληθωρισμός, η επιστροφή της κινηματικής αντίστασης σε αυτή την κεντρικής σημασίας χώρα θα είναι σημαντικό νέο. Κάθε δράση που δείχνει ένα δρόμο προς αυτή την κατεύθυνση, έχει τη σημασία της.
Ουγγαρία
Από τις κλαδικές απεργίες που είναι σε εξέλιξη, ιδιαίτερη σημασία έχει αυτή των εκπαιδευτικών στην Ουγγαρία. Σε ένα πολύ σκληρό αντιδραστικό περιβάλλον και πολιτικό καθεστώς, οι απεργίες και οι κοινωνικές αντιστάσεις γενικότερα είναι σπάνιες ειδήσεις. Ο αγώνας των εκπαιδευτικών εξελίσσεται από την αρχή της χρονιάς το Σεπτέμβρη. Ζητά αυξήσεις (είναι οι πιο κακοπληρωμένοι εκπαιδευτικοί στην Ευρώπη, ενώ ο πληθωρισμός τρέχει στο 20%) αλλά και ευρύτερη στήριξη της δημόσιας παιδείας, η οποία στηρίζεται σε εισφορές γονιών για πράγματα όπως οι κιμωλίες και αντιμετωπίζει μαζικές ελλείψεις εκπαιδευτικών. Όπως τονίζουν συνδικαλιστές, είναι ενδεικτικό της εγκατάλειψης το ότι δεν υπάρχει καν υπουργείο Παιδείας –τα σχολεία έχουν υπαχθεί στο υπουργείο Εσωτερικών, που ασχολείται κυρίως με την επιβολή μιας σωβινιστικής διδακτέας ύλης. Οι απεργίες έχουν ιδιαίτερη αξία γιατί συνεχίζονται σε πείσμα (ή και εξαιτίας) των απολύσεων των πρώτων απεργών του Σεπτέμβρη, οι οποίοι έχασαν τη δουλειά τους ενός νέου δρακόντειου νόμου που σχεδόν απαγορεύει την απεργία στο δημόσιο. Έχει επίσης ιδιαίτερη σημασία ότι οι εκπαιδευτικοί έχουν την ενεργή στήριξη των μαθητών και των μαθητριών τους, που επίσης κινητοποιούνται στο δρόμο.
Η συμμετοχή στις μέρες κεντρικών διαδηλώσεων αυξάνεται διαρκώς, κάτι που ώθησε τους καθεστωτικούς πολιτικούς αναλυτές να πιάσουν δουλειά: Στις διαδηλώσεις, λέει, συμμετέχουν πλέον «πολιτικοί της Αριστεράς και οργανώσεις του Σόρος», ενώ «εθεάθησαν και μέλη της Διεθνούς Αμνηστίας να συντονίζουν» (τι φρίκη!). Ο ίδιος ο Ορμπάν επιχειρεί να εκτρέψει τις ευθύνες, ανεβάζοντας τελευταία την κριτική του στις ευρωπαϊκές κυρώσεις στη Ρωσία (τις οποίες έχει ψηφίσει με αντάλλαγμα προνομιακές εξαιρέσεις για την Ουγγαρία) και στις Βρυξέλλες (που δεν εκταμιεύουν μέρος των ευρωπαϊκών πόρων, το οποίο –τι σατανική σύμπτωση!– ήταν ακριβώς αυτό το οποίο ο φωτισμένος ηγέτης προόριζε για αυξήσεις στους εκπαιδευτικούς).
Προς το παρόν, οι απεργοί και οι συμπαραστάτες τους δεν «τσιμπάνε». Την ώρα που ο Ορμπάν οργάνωνε μια δική του πολιτική συγκέντρωση (όπου αξιοποίησε την επέτειο της Ουγγρικής Επανάστασης για να συνδυάσει την αντισοβιετική με την αντιευρωπαϊκή δημαγωγία), περίπου 80 χιλιάδες εκπαιδευτικοί, μαθητές και συμπαραστάτες διαδήλωναν στη Βουδαπέστη με συνθήματα όπως «Πληρώστε τους καθηγητές μας», «Η απεργία είναι θεμελιώδες δικαίωμα» και «ελεύθερη χώρα, δωρεάν παιδεία». Σε αυτή τη διαδήλωση, ιδιαίτερα στις γραμμές της νεολαίας, υπήρχε μια άλλου τύπου αναφορά στην εμπειρία του 1956: «Και τότε, την επανάσταση πυροδότησαν μαθητές και φοιτητές»…