Το κείμενο αυτό (απόσπασμα του οποίου παραθέτουμε εδώ) παρουσιάστηκε στην βιβλιοπαρουσίαση που οργανώθηκε από τις εκδόσεις Redmarks στον Σύλλογο Ελληνών Αρχαιολόγων στις 22/11/2022. Δημοσιεύτηκε ολόκληρο στο Press Project.
Φωτογραφία
Ημερ.Δημοσίευσης
Καλησπέρα σε όλους και όλες που βρίσκονται σήμερα εδώ για αυτή την παρουσίαση ενός πολύ ενδιαφέροντος και εξαιρετικά, δυστυχώς, επίκαιρου βιβλίου το οποίο περιλαμβάνει κείμενα της Γερμανίδας επαναστάτριας Κλάρα Τσέτκιν τα οποία γράφτηκαν ακριβώς πριν από 100 χρόνια. Το δυστυχώς πάει στο γεγονός ότι το φαινόμενο με το οποίο καταπιάνεται στα κείμενα – ο φασισμός – συνεχίζει μέχρι και σήμερα να υφίσταται, παραλλαγμένο μεν, υπαρκτό δε, πράγμα το οποίο σημαίνει πως θα πρέπει να συνεχίζουμε ως κομμουνιστές τον αγώνα για την εξαφάνιση του. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να το καταλάβουμε, την φυσιογνωμία του, τα χαρακτηριστικά του, την ιστορικότητα και τις διάφορες μεταλλάξεις του φασισμού στην διαχρονία του. Είναι επιτακτικό αυτό το καθήκον γιατί ο φασισμός δεν είναι κάτι που έρχεται από το μέλλον, είναι κάτι που είναι εδώ, ζεις μεταξύ μας, πολιτεύεται και προσεχώς από ότι φαίνεται στη χώρα μας θα έχει ακόμη μεγαλύτερη κοινοβουλευτική εκπροσώπηση. Άρα είναι κάτι άμεσο για αυτό και θα πρέπει να είναι άμεσες οι ενέργειες στις οποίες θα προβούμε ως κομμουνιστές για να το αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά.
[…]
Το ιστορικό πλαίσιο εν συντομία είναι αυτό της επαύριον του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου και των ανακατατάξεών που αυτός έφερε σε κοινωνικό, πολιτικό, γεωπολιτικό και ιδεολογικό επίπεδο στην υφήλιο. Ένα από τα φαινόμενα τα οποία ξεπηδούν από το συγκείμενο αυτό είναι οι φασίστες του Μουσολίνι οι οποίοι πολύ γρήγορα καταλαβαίνουν την εξουσία στην γείτονα Ιταλία και διατηρούνται σε αυτήν μέχρι και το τέλος του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου. Η πραγματικότητα αυτή θα θέσει εν πολλοίς και τον ιδεότυπο για τα υπόλοιπα μεσοπολεμικά φασιστικά κινήματα, κράτη και ηγεσίες. Η Κομιντέρν αντιλαμβανόμενη εγκαίρως – ήδη από το 1923, ένα χρόνο μόλις μετά την κατάκτηση της εξουσίας από τους φασίστες – την σημασία αυτού του φαινόμενου αναθέτει στην Γερμανίδα Κομμουνίστρια Τσέτκιν να συγκροτήσει μια ανάλυση για τον φασισμό και τα αντίστοιχα καθήκοντα που απορρέουν από αυτήν για τους υπόλοιπους συντρόφους τους στην νέα αυτή αυτήν συγκυρία.
[…]
Χαρακτηριστικά του φασισμού
Ο φασισμός είναι δομικό αποτέλεσμα της κρίσης του καπιταλισμού και της κατάρρευσης των ισχυόντων κρατικών μορφών. Στο μεσοπολεμικό συγκείμενο προκύπτει από μια διαλυμένη οικονομικά Ευρώπη μετά το τέλος του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, στην σημερινή συγκυρία προκύπτει μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008 και τις εξακτινώσεις της στα διαφορετικά εθνικά πλαίσια. Άρα είναι με άλλα λόγια δομικό σύστοιχο του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής.
[…]
Η εμφάνιση του Φασισμού και του Ναζισμού – κατά την Γερμανίδα κομμουνίστρια προκύπτει όταν το εργατικό κίνημα βρίσκεται σε υποχώρηση. Με άλλα λόγια, ο φασισμός είναι προϊόν πολιτικής ήττας. Τι συνέβη στην Ελλάδα αντίστοιχο με όρους πολιτικής ήττας που θα μπορούσε να ερμηνεύσει, σίγουρα όχι την εμφάνιση αλλά την συνέχιση και χειρότερα ακόμα την κανονικοποίηση της ακροδεξιάς ρητορικής και των πρακτικών της; Η γνωστή και μη εξαιρετέα σε όλους μας ήττα του Ιουλίου του 2015, η συμβιβαστική λογική που προηγήθηκε και του οτιδήποτε ακολούθησε την ήττα του καλοκαιριού του 2015. Σταμάτησε μετά το 2019 η επιρροή και η κανονικοποίηση της ακροδεξιάς ρητορικής αφότου η Χρυσή Αυγή καταδικάστηκε;
Όχι, το ακριβώς αντίθετο, όπως δείχνει και το βιβλίο μας με τον χαρακτηριστικό τίτλο, Η Κανονικοποίηση του Ακροδεξιού λόγου στην Ελλάδα. Η Τσέτκιν το λέει καθαρά στις σελίδες του βιβλίου το οποίου σήμερα παρουσιάζουμε ότι τις πολιτικές ήττες τόσο στην Ιταλία όσο και στην Γερμανία τις ακολουθεί μια ηττοπάθεια, ένας πολιτικός αναχωρητισμός, μια επιστροφή στην ιδιωτική ζωή και κάποιες φορές μια στροφή αυτών που έχουν απογοητευτεί στην άκρα δεξιά, διευκρινίζοντας βέβαια ότι έργο της Αριστεράς είναι να παρέμβει στις μάζες και να επιχειρήσει να τις μεταπείσει, να τους δώσει προοπτική. Θέλει με άλλα λόγια συγκεκριμένη πολιτική δουλειά.
[…]
Πολιτικές προτάσεις
Ωστόσο η Τσέτσκιν ως κομμουνίστρια και όχι ως μια απλή μεταμοντέρνα ερευνήτρια σε κάποιο ιδιωτικοποιημένο πανεπιστήμιο της δύσης δεν μένει μόνο στο κομμάτι της διάγνωσης του τις πταίει αλλά προχωράει και σε πολιτικές προτάσεις για την αντιμετώπιση του φαινομένου.
Είναι επίκαιρες αυτές και χρήσιμες σήμερα, 100 χρόνια μετά; Η απάντηση είναι σαφώς και ναι. Τι προτείνει λοιπόν;
Πρώτον. Ιδεολογικός αγώνας. Θα πρέπει ως αριστεροί – κομμουνιστές – να καταδείξουμε όπως λέει η Τσέτκιν τις αντιφάσεις της ακροδεξιάς ιδεολογίας και πρακτικής. Τι δηλαδή; Ότι άλλα λένε και ότι άλλα κάνουν. Στα καθ’ υμάς είχαμε μια Χρυσή Αυγή η οποία μιλούσε στο όνομα του ελληνικού λαού και δεν υπήρχε ένα νομοσχέδιο, ένα υπέρ του εφοπλιστικού κεφαλαίου μέσα στην βουλή το οποίο να μην υπερψήφισε. Γιατί; Γιατί τα έπαιρνε από αυτούς και συντασσόταν με τα συμφέροντά τους.
Λέει λοιπόν η Κλάρα Τσέτκιν 100 πριν ότι πέραν αυτού και για να γίνει αυτό με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα πρέπει να γίνει καταγραφή και ανάλυση εκ μέρους του κομμουνιστικού κινήματος του ακροδεξιού φαινομένου. Με άλλα λόγια έρευνα! Χρειάζεται άρα περισσότερη και συστηματικότερη δεσμευμένη έρευνα για να κατανοήσουμε το περιεχόμενο, την μορφή και τους μετασχηματισμούς της σύγχρονης άκρας δεξιάς.
Μας συμβουλεύει επίσης η Τσέτκιν ότι αυτή η έρευνα πρέπει να έχει διεθνιστική διάσταση και ότι οι αγωνιστές θα πρέπει να μιλούν με την γλώσσα των απλών ανθρώπων για το τι συνιστά ακροδεξιά, χωρίς ωστόσο να κάνουν ιδεολογικές παραχωρήσεις. Άρα όχι ελιτισμός και πίστη στις ιδεολογικές αρχές.
Πέρα από το ιδεολογικό αγώνα θέλει πολιτικό αγώνα, οργάνωση σε ενιαίο μέτωπο – αλλά όχι σε μέτωπο όπως είχε καταδείξει ο σταλινισμός στο παρελθόν με τα τάχα προοδευτικά τμήματα της αστικής τάξης αλλά με τον κόσμο της εργασίας. Άρα με μια σαφή πρωτοπορία του εργατικού κινήματος θα πρέπει να δημιουργηθούν μέτωπα τόσο με κόμματα, κινήματα και οργανώσεις που θα συγκροτηθούν στην βάση της αντιφασιστικής ενότητας. Αλλά τονίζω εκ νέου, με κόμματα, οργανώσεις και κινήματα τα οποία στηρίζουν τον κόσμο της εργασίας.
Το τρίτο το οποίο δεν είναι ξέχωρο από το δεύτερο είναι η αυτοάμυνα –στο μεσοπόλεμο κυρίως–αυτό συνέβαινε με περιφρουρήσεις στους χώρους εργασίας με πολιτοφυλακές. Νομίζω στον σήμερα έναντι αυτού, το αντίστοιχο που οφείλουμε να προτεραιοποιήσουμε είναι η κινηματική δράση, η καλή οργάνωση και η αλληλεγγύη.
Με άλλα λόγια, δεν έχουμε παρά να δράσουμε και δη άμεσα, η Τσέτκιν παρέχει με τις αναλύσεις της τροφή για σκέψη και προβληματισμό και κατανόηση πολύπλοκων φαινόμενων όπως αυτών του φασισμού. Εμείς σαφώς δεν πρέπει να μείνουμε στις προτροπές της Τσέκτιν σε αυτό αλλά να τις προχωρήσουμε και να τις δούμε στο σήμερα, να τις προσαρμόσουμε και να εμπνευστούμε από αυτές. […]