Το κρασάρισμα μετά το ντοπάρισμα

Για την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας και τις αιτίες της τρέχουσας κρίσης 
Οι μεγάλες οικονομίες επιβραδύνονται με ταχύτητα μετά την μετα-Covid «ντοπαρισμένη» ανάκαμψη [sugar rush, η υπερκινητικότητα παιδιών λόγω λήψης υπερβολικής ποσότητας ζάχαρης] του 2021. Οδεύουν τώρα προς μια νέα πτώση το 2023, με αιτία την πτώση της δυνατότητας κερδοφορίας (τα περιθώρια κέρδους, που έφτασαν σε επίπεδα ρεκόρ το 2021, σήμερα παίρνουν την κάτω βόλτα). Αυτό θα μειώσει την αύξηση των επενδύσεων. Ταυτόχρονα, τα μπλοκαρίσματα στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες παραμένουν ακόμα πολύ μεγαλύτερα από ό,τι ήταν πριν την βουτιά που σημειώθηκε επί Covid. Αυτό σημαίνει ότι ο πληθωρισμός, που άρχισε να ανεβαίνει μετά το 2020 και επιταχύνθηκε από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τις δυτικές κυρώσεις, δεν θα υποχωρήσει στα επίπεδα προ-Covid για αρκετό χρονικό διάστημα -ή και ποτέ. 
[…] 
Στην πραγματικότητα, από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και μετά, οι μεγάλες οικονομίες βρίσκονται σε αυτό που αποκαλώ Μακρά Στασιμότητα, που χαρακτηρίζεται από χαμηλές επενδύσεις, χαμηλή αύξηση της παραγωγικότητας και στάσιμους πραγματικούς μισθούς για την πλειοψηφία. Μόνο οι πολύ πλούσιοι κέρδισαν (θηριωδώς) από τα κερδοσκοπικά «μπουμ» στα χρηματοπιστωτικά περιουσιακά στοιχεία και στα ακίνητα... 
Αλλά αυτές οι φούσκες αρχίζουν σήμερα να σπάνε. Η βουτιά του Covid προκάλεσε ανεπανόρθωτες βλάβες στις μεγάλες οικονομίες: οι αναπτυξιακές τάσεις μετά τον Covid είναι χαμηλότερες σε σύγκριση με πριν την πανδημία. Και με τη σειρά τους, τα 10 χρόνια πριν την πανδημία είχαν χαμηλότερη ανάπτυξη σε σύγκριση με πριν το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό κραχ. Στις μεγάλες οικονομίες ισχύει αυτό που οι οικονομολόγοι αποκαλούν «hysteresis» [η επιμονή ενός φαινομένου ακόμα και αφότου εξαφανίστηκαν οι παράγοντες που το προκάλεσαν], ή αν θέλετε, ένας οικονομικός «μακρύς Covid» [το σύνδρομο που αφήνει μακροπρόθεσμες βλάβες στον οργανισμό και αφού απαλλαγεί από τον ιό]. 
Η σύντομη οικονομική ανάκαμψη του 2021 υποχωρεί με ταχύτητα και οι οικονομίες επιστρέφουν σε μια πτώση η οποία θα είχε συμβεί από το 2020 πριν παρέμβει η πανδημία. Μόνο που αυτή τη φορά, η προηγούμενη ανάκαμψη συνοδεύτηκε από την άνοδο του πληθωρισμού σε υψηλά 40ετίας. Έτσι, μόνο μια οξεία πτώση θα ανακόψει και θα μειώσει τα επίπεδα του πληθωρισμού. Οι κεντρικές τράπεζες δείχνουν αποφασισμένες να εφαρμόσουν την θεραπεία-σοκ της σφιχτής νομισματικής πολιτικής για να το πετύχουν αυτό. 
Πώς συνυπάρχουν τα ρεκόρ κερδών με την κρίση κερδοφορίας και τι ρόλο παίζει η «υπερτιμολόγηση» 
Οι πολύ μεγάλες εταιρείες, ιδιαίτερα στην ενέργεια, τις τεχνολογίες και τα ΜΜΕ, έχουν κάνει τεράστια κέρδη. Επίσης συμβαίνει αυτό που κάποιοι αποκαλούν «υπερτιμολόγηση» από εταιρίες που έχουν μονοπωλιακή δύναμη όπως οι μεγάλοι της ενέργειας… Αλλά για τη μεγάλη πλειοψηφία των εταιρειών, ο ανταγωνισμός είναι σκληρός μέσα στις αγορές τους και το αυξανόμενο κόστος των πρώτων υλών και πλέον και τα υψηλά επιτόκια κατατρώνε τις δυνατότητες κερδοφορίας τους. 
Οπότε, όταν διαβάζουμε για τα τεράστια κέρδη στις εταιρίες ενέργειας, τεχνολογίας και μίντια, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, μιλάμε για μια μειοψηφία. Η μέση κερδοφορία (σε σχέση με το κεφάλαιο που επενδύθηκε) βρίσκεται σε χαμηλά 70ετίας. Ήδη το 15-20% των εταιρειών δεν βγάζουν αρκετά κέρδη για να καλύψουν το κόστος εξυπηρέτησης των χρεών τους -τις αποκαλούμε «εταιρίες-ζόμπι», είναι οι νεκροζώντανοι του εταιρικού κεφαλαίου. 
Είναι πολύ σημαντικό να μην υποθέτουμε ότι ο πληθωρισμός και η αύξηση των κερδών οφείλονται πρωτίστως σε υπερτιμολογήσεις ή σε μονοπωλιακές πρακτικές, καθώς αυτό θα υποδείκνυε ότι αν ελέγξουμε 
τις τιμές και σπάσουμε τα μονοπώλια, η καπιταλιστική παραγωγή θα μπορούσε να προχωρήσει ομαλά και χωρίς πληθωρισμό. Μέτρα όπως ο έλεγχος στις τιμές μπορεί να είναι προσωρινά επωφελή για τους εργαζόμενους, αλλά δεν εξαφανίζουν τις καπιταλιστικές κρίσεις και το αυξημένο κόστος ζωής θα συνέχιζε να υπάρχει. 
Μόνο με δημόσια ιδιοκτησία και έλεγχο, όχι μόνο των «φυσικών» μονοπωλίων αλλά και των μεγάλων στρατηγικών επιχειρήσεων και των χρηματοπιστωτικών θεσμών, σε ένα σχέδιο επενδύσεων, απασχόλησης και ελέγχου του κλίματος, μπορεί να επιτευχθεί το τέλος του πληθωρισμού χωρίς να χρειαστεί μια ύφεση. 
Για τη συστημική διαχείριση της κρίσης, μεταξύ της «δημιουργικής καταστροφής» και της τεχνητής υποστήριξης στις εταιρίες-«ζόμπι» 
Η «δημιουργική καταστροφή» ή «θεραπεία-σοκ» του είδους του [προέδρου της Fed] Βόλκερ στα τέλη της δεκαετίας του 1970 αποφεύχθηκε ως επιλογή στην παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Πράγματι, ο τότε πρόεδρος της Fed, ο Μπερνάνκι, υιοθέτησε την αντίθετη πολιτική, αυτήν της επέκτασης της προσφοράς χρήματος και πιστώσεων στους καπιταλιστές για να τους διασώσει (μόλις πήρε και Νόμπελ για αυτό). 
Μετά από αυτό, οι εταιρίες τρέφονταν από τον «ορό» του δανεισμού με σχεδόν μηδενικά επιτόκια μαζί με το χαμηλό πληθωρισμό προκειμένου να αναπτυχθούν -αλλά να αναπτυχθούν πολύ αργά. Μια μακρά στασιμότητα αντικατέστησε τη «δημιουργική καταστροφή». Ως το 2019, μια νέα ύφεση ήταν στα σκαριά. Σήμερα, το 2022, οι ενέσεις πίστωσης δεν υπάρχουν ως επιλογή στο τραπέζι. Το αντίθετο ισχύει, με δεδομένο τον υψηλό πληθωρισμό. Οι κεντρικές τράπεζες ετοιμάζονται να εφαρμόσουν την «θεραπεία-σοκ»... 
Για τις προοπτικές της παγκοσμιοποίησης 
Οι κυρίαρχοι οικονομολόγοι είναι διχασμένοι ως προς το αν τέλειωσε η «παγκοσμιοποίηση»… Μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, το παγκόσμιο εμπόριο αγαθών αυξάνεται πιο αργά από το ΑΕΠ (το οποίο αυξάνεται πολύ αργά και το ίδιο), ενώ οι ροές κεφαλαίων παγκοσμίως, και ιδιαίτερα προς τις αναδυόμενες οικονομίες, έχουν πέσει. 
Κάποιοι ισχυρίζονται ότι η παγκοσμιοποίηση του εμπορίου υπηρεσιών θα αναπληρώσει αυτήν την υποχώρηση και άρα η παγκοσμιοποίηση δεν είναι νεκρή. Αλλά δεν μπορώ να εντοπίσω καμία ένδειξη ότι ο πολύ μικρός κλάδος του εμπορίου υπηρεσιών μπορεί να αναπληρώσει την μείωση του εμπορίου αγαθών, ιδιαίτερα καθώς οι εντάσεις ΗΠΑ-Κίνας, η αύξηση των φραγμών στο εμπόριο και οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας, του Ιράν κλπ μάλλον θα επιταχυνθούν και δεν θα υποχωρήσουν. 
Η Μεγάλη Ρύθμιση [η περίοδος σχετικής σταθεροποίησης του οικονομικού κύκλου] και η περίοδος της παγκοσμιοποίησης δείχνουν να έχουν τελειώσει. Αυτό σημαίνει πολύ πιο τεταμένοι ανταγωνισμοί και συγκρούσεις, όχι μόνο στο εμπόριο και τις επενδύσεις. Όπως έλεγε ο Μαρξ, οι καπιταλιστές λειτουργούν ως αδέρφια ενάντια στους εργάτες, αλλά ως εχθρικά αδέρφια που τσακώνονται μεταξύ τους. […] 
Τα αιτήματα και οι διεκδικήσεις της Αριστεράς 
Βραχυπρόθεσμα, πρέπει να αγωνιστούμε ενάντια στο αυξανόμενο κόστος ζωής. Πρέπει να υποστηρίξουμε τις μάχες των συνδικάτων, που είναι οι μόνοι υπερασπιστές των εργαζομένων στους χώρους δουλειάς τους. Πρέπει να αγωνιστούμε για έναν μισθό που εξασφαλίζει αξιοπρεπή διαβίωση και για αυξήσεις των μισθών ανάλογα με το ύψος του πληθωρισμού ώστε τουλάχιστον να συντηρηθούν τα πραγματικά εισοδήματα. Χρειάζεται να αντιταχθούμε σε όλες τις αυξήσεις επιτοκίων και σε όποια επιπλέον μέτρα περικοπών των κρατικών δαπανών σε υπηρεσίες και στο κοινωνικό κράτος ή/και σε αυξήσεις φόρων για την κοινωνική πλειοψηφία. 
Ο πληθωρισμός μπορεί να ελεγχθεί και να μειωθεί αν έχουμε τον έλεγχο του τραπεζικού συστήματος και στρατηγικών κλάδων της οικονομίας. Πρέπει να αντικαταστήσουμε την αγορά στην ενέργεια κλπ με τον δημοκρατικό κρατικό σχεδιασμό για τις κοινωνικές ανάγκες, για τον έλεγχο του κλίματος, για επενδύσεις σε τεχνολογίες και κατάλληλες θέσεις εργασίας. 
Πρέπει να τερματίσουμε όλους τους καταστροφικούς πολέμους που έχουμε δει στον εικοστό πρώτο αιώνα σε Ιράκ, Αφγανιστάν, Ουκρανία, υποσαχάρια Αφρική και άλλων που ίσως έρχονται στην κεντρική Ασία. Αυτοί δεν σημαίνουν μόνο απώλειες ζωών και περιουσιών εκατοντάδων εκατομμυρίων, αλλά αποτελούν και μια θηριώδη σπατάλη πόρων και ένα τεράστιο πλήγμα στο περιβάλλον. 
Οπότε: όχι μείωση στο βιοτικό επίπεδο, όχι μείωση στις κρατικές δαπάνες για τις ανάγκες των ανθρώπων, όχι άλλους πολέμους, για μια σχεδιασμένη δημόσια παγκόσμια οικονομία, υπό το δημοκρατικό έλεγχο λαϊκών θεσμών και όχι υπό τον έλεγχο δισεκατομμυριούχων που βγάζουν κέρδη και της καπιταλιστικής αγοράς.