Το «Brain Gain» δεν ήρθε ποτέ

Έ χουμε διανύσει περισσότερο από έναν χρόνο από την έναρξη του διαγωνισμού για τη χρηματοδότηση διδακτορικών διατριβών για υποψήφιους διδάκτορες και διδακτόρισσες (ΥΔ) από το νεοσύστατο Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ). Αφού ακολούθησε μια μακρά περίοδος αξιολόγησης και γραφειοκρατίας, διανύουμε πλέον το στάδιο της έναρξης χορήγησης των υποτροφιών. Η πολύμηνη αναμονή που έχουμε υποστεί διαψεύδει στην πράξη τις μάλλον πρώιμες δηλώσεις του αναπληρωτή υπουργού Παιδείας, αρμόδιου για θέματα Έρευνας και Καινοτομίας, Κώστα Φωτάκη, ο οποίος μεταξύ άλλων είχε δηλώσει ότι «στις συνθήκες της βαθιάς κρίσης που επικρατούν σήμερα, οι παρεμβάσεις μας πρέπει να είναι άμεσες κι αποτελεσματικές, θα έλεγα με όρους “κατεπείγοντος”. Δεν υπάρχει καιρός για χάσιμο! Κι εδώ βρίσκεται μία από τις βασικές προτεραιότητες του ΕΛΙΔΕΚ, η αντιμετώπιση της φυγής άξιων επιστημόνων στο εξωτερικό» (ΕφΣυν 24.9.2016). Η προοπτική που δημιούργησαν τα λόγια αυτά λειτούργησε τότε ως θέλγητρο για την παραμονή πολλών από εμάς στην εγχώρια ερευνητική κοινότητα. Τώρα, έχοντας εξαντλήσει κάθε περιθώριο συνεννόησης με τους αρμόδιους φορείς, είμαστε αναγκασμένοι να μιλήσουμε δημόσια για την παράλογη χρονοτριβή και τις συνεχείς δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε:
• Υποτροφίες μικρής διάρκειας: παρόλο που η προκήρυξη που εξέδωσε ο ΕΛΙΔΕΚ αναφέρεται και σε 3ετείς υποτροφίες, τελικά δεν τις περιλαμβάνει! Στην πράξη καταλήγει να χορηγεί υποτροφίες μέγιστης διάρκειας 2 χρόνων και σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και λίγων μηνών, γεγονός που συνεπάγεται ότι ο/η ΥΔ είτε δε θα προλάβει να ολοκληρώσει τη διατριβή του είτε θα αναγκαστεί να αναζητήσει άλλες πηγές χρηματοδότησης.
• Καθυστερήσεις: παρόλο που ο ΕΛΙΔΕΚ είχε ο ίδιος θέσει για τον εαυτό του, τους 2 μήνες, ως ανώτατο χρονικό όριο αξιολόγησης των αιτήσεων που είχε δεχθεί, ολοκλήρωσε τη διαδικασία στους 7,5 μήνεςγνωρίζοντας ότι κάθε μήνας καθυστέρησης σήμαινε 1 μήνα λιγότερη χρηματοδότηση για κάθε υπότροφο.
• Άνιση μεταχείριση των υποτρόφων:η έναρξη των υποτροφιών κατέληξε να γίνεται σε διαφορετικές ημερομηνίες για κάθε Πανεπιστημιακό ίδρυμα παρόλο που κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται με κανένα τρόπο από την προκήρυξη πχ. οι υπότροφοι ΥΔ του ΕΜΠ χρηματοδοτούνται 1 μήνα λιγότερο από τους αντίστοιχους υποτρόφους του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
• Ο ΕΛΙΔΕΚ, για κανένα λόγο, ούτε καν για λόγους υγείας, όσο σοβαροί και να είναι, δεν επιτρέπει στους/στις ΥΔ να ζητήσουν αναστολή του διδακτορικού τους ή αναβολή της υποτροφίας και ούτε φυσικά παράταση χρηματοδότησης.
• Ο τεράστιος όγκος της γραφειοκρατικής διαχείρισης των υποτροφιών μετακυλίστηκε τελευταία στιγμή, από τον ΕΛΙΔΕΚ στα Ιδρύματα, γεγονός που προκάλεσε σειρά δυσλειτουργιών και επιπλέον καθυστερήσεων. 
Ο τρόπος που μέχρι στιγμής έχει λειτουργήσει το ΕΛΙΔΕΚ εύλογα εγείρει πλήθος ερωτημάτων και υποθέσεων σε σχέση με την αντίληψή του για την έρευνα. Με τη χρηματοδότηση να μην έχει εξασφαλιστεί για σοβαρό χρονικό διάστημα η διατριβή δεν λαμβάνει ούτε την αφοσίωση ούτε την εμβάθυνση που της αρμόζει. Όμως η κρατική χρηματοδότηση της έρευνας αποτελεί για εμάς αναγκαία προϋπόθεση για την προώθηση μιας υγιούς και εποικοδομητικής ερευνητικής διαδικασίας. Θεωρούμε πως, αν δεν λυθούν όλα τα παραπάνω προβλήματα, το ίδρυμα δεν θα μπορέσει να συνεισφέρει σε αυτή την κατεύθυνση και η επισφάλεια που ήδη χαρακτηρίζει το πεδίο θα συνεχίζει να επικρατεί.