Κοινωνικός πόλεμος σε όλη την Ευρώπη

Σχεδόν όλη η Ευρώπη βρίσκεται «εκτός στόχων». Οι χώρες που έχει αναλάβει η τρόικα, εξακολουθούν να βλέπουν την περιβόητη «έξοδο στις αγορές» με το κυάλι.

Οι «επιτηρούμενοι»

Στην Πορτογαλία, ένα χρόνο μετά την εκλογική νίκη της Δεξιάς και την επιβολή του μνημονιακού «μονοδρόμου», η ανάγκη για ένα νέο δάνειο, συνοδευόμενο από νέα μέτρα λιτότητας, θεωρείται απλά ότι είναι θέμα χρόνου. Η θεωρία πως στην Πορτογαλία τα μέτρα εφαρμόζονται και γι’ αυτό η οικονομία της πηγαίνει καλύτερα από την «απείθαρχη» Ελλάδα έχει ανατραπεί στην πράξη, καθώς η επιστροφή στις αγορές το 2013 είναι εξαιρετικά δύσκολη και οι συζητήσεις για το πορτογαλικό «μνημόνιο 2» έχουν ανοίξει.  

Αβέβαιος θεωρείται ο στόχος της επιστροφής στις αγορές το 2013 και για την Ιρλανδία. Το «καλύτερο παιδί» της τρόικας επίσης δεν μπορεί να πετύχει τους στόχους που τέθηκαν. Η συγκυβέρνηση συντηρητικών και εργατικών ανακοίνωσε νέες περικοπές δημόσιων δαπανών στις αρχές Φλεβάρη, αλλά το δημόσιο έλλειμμα δεν πρόκειται να μειωθεί όσο επιθυμούν οι «εταίροι» (το 2011 βρισκόταν στο 10%).

Το παράδειγμα της Ιρλανδίας αποδεικνύει πως η «ανάπτυξη» και τα «κίνητρα στους επιχειρηματίες» είναι «χίμαιρες» και κούφια λόγια, όσο η κρίση δεν επιτρέπει επενδύσεις με σίγουρη κερδοφορία για τους καπιταλιστές. Η συγκυβέρνηση αντιμετωπίζει μεγάλη ανεργία. Η χώρα με την πιο χαμηλή φορολόγηση του κεφαλαίου, χωρίς «γραφειοκρατικές στρεβλώσεις», με εδώ και χρόνια εμπεδωμένες τις «ευέλικτες» εργασιακές σχέσεις κ.λπ., έχει κάνει σημαία της την προσπάθεια για «προσέλκυση κεφαλαίων» και τη «βελτίωση της ανταγωνιστικότητας»...
Τα πράγματα δεν είναι καλύτερα στην υπόλοιπη Ευρώπη, όπου κάθε «μίγμα» πολιτικής αποδεικνύεται ανίσχυρο να αντιμετωπίσει τη βαθιά κρίση. Στο Eurogroup στις 12 Μάρτη, στο επίκεντρο της κριτικής βρέθηκε η Ισπανία του Μαριάνο Ραχόι, ο οποίος είναι οπαδός της στρατηγικής Μέρκελ, ενώ την επόμενη μέρα η Σύνοδος των υπουργών Οικονομικών της ΕΕ στοχοποίησε την Ουγγαρία του Ορμπάν, που επιχείρησε να αντιμετωπίσει την κρίση με «ανορθόδοξες» εθνικές-προστατευτικές πολιτικές.

Η «πρόθυμη» Ισπανία

Η κυβέρνηση Ραχόι ήταν «βασιλικότερη του βασιλέως» στα ζητήματα λιτότητας. Παρ’ όλα αυτά οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης ζήτησαν να μειώσει το έλλειμμα της Ισπανίας στο 5,3%, δηλαδή 0,5% περισσότερο από όσο σχεδίαζε ο Ραχόι. Η Δεξιά καλείται να επιταχύνει ακόμα περισσότερο την επίθεση λιτότητας που έχει εξαπολύσει από την εκλογή της, ανακοινώνοντας ήδη το άμεσο κλείσιμο 27 δημόσιων επιχειρήσεων. Όλα αυτά προτού ανακοινωθεί ο μεγάλος όγκος των αντεργατικών μέτρων που θα υπάρχουν στον προϋπολογισμό στα τέλη Μάρτη. Το ισπανικό πρόβλημα είναι κατά βάση το ιδιωτικό χρέος. Αυτό που κατάφερε η σκληρή λιτότητα και ο περιορισμός των δαπανών, ήταν μέσα στο 2011 να αυξηθεί και το δημόσιο χρέος κατά 14,2%.

Μαζί με τη λιτότητα ο Ραχόι προχωρά και στις «διαρθρωτικές» αλλαγές, επιδεινώνοντας δραματικά την κατάσταση στην ήδη αχαλίνωτη «αγορά εργασίας». Η εργασιακή μεταρρύθμιση διευκολύνει τις απολύσεις, μειώνει δραματικά τις αποζημιώσεις και υποσκάπτει το δικαίωμα στη συλλογική διαπραγμάτευση. Σε μια χώρα που υποφέρει παραδοσιακά από υψηλή ανεργία, η μεταρρύθμιση εκτιμάται πως θα εξαφανίσει επιπλέον 630.000 θέσεις εργασίας μέσα στο 2012.

Η «ανορθόδοξη» Ουγγαρία

Όσον αφορά την Ουγγαρία, η ΕΕ αποφάσισε να παγώσει τα κονδύλια του ταμείου βοήθειας από το Γενάρη του 2013. Είναι η πρώτη φορά που η Κομισιόν εμποδίζει την πρόσβαση σε αυτούς τους πόρους χρηματοδότησης, που διατίθενται στις φτωχότερες χώρες της ΕΕ, και η πρώτη φορά που γίνεται χρήση των κυρώσεων που προβλέπει το Δημοσιονομικό Σύμφωνο.

Η περίπτωση της Ουγγαρίας είναι εξίσου διαφωτιστική για τα κίνητρα των ευρωηγεσιών. Η κυβέρνηση Ορμπάν είναι από τις πιο «πετυχημένες» στην Ευρώπη, σε ό,τι αφορά τη δημοσιονομική σταθερότητα: Αναμένεται να μειώσει το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ουγγαρίας στο 3% του ΑΕΠ. Η ΕΕ όμως αποφάσισε πως τα δημοσιονομικά μέτρα είναι «προσωρινά» και γι’ αυτό ζήτησε νέα μείωση κατά 0,5% του ΑΕΠ και προχώρησε και στη διακοπή της χρηματοδότησης. Ο λαϊκιστής Ορμπάν ύψωσε τις εθνικιστικές κορώνες πως «δεν θα γίνουμε αποικία της ΕΕ», καθώς η χώρα του βρίσκεται σε αντιπαράθεση με τις Βρυξέλλες. Οι χώρες που ζήτησαν επιείκεια απέναντι στην Ουγγαρία ήταν οι ευρωπαϊκές χώρες εκτός ευρώ, αναδεικνύοντας μια άλλη διάσταση των ευρω-ανταγωνισμών, αλλά και η Αυστρία. Δεν έκανε επίδειξη «αλληλεγγύης», αλλά γνωρίζει πως πιθανή χρεοκοπία της Ουγγαρίας θα συμπαρασύρει στη δίνη τις αυστριακές τράπεζες...

Γενικευμένες αποτυχίες

Η εικόνα συμπληρώνεται και από άλλες αποτυχίες. Στο στόχαστρο του Ecofin για την αποτυχία περιορισμού του ελλείμματος βρέθηκε και η Βουλγαρία (από τις χώρες που έζησαν τον πιο άγριο νεοφιλελευθερισμό), οδηγώντας σε παραιτήσεις τριών υπουργών. Κατά την επίσκεψή της στη Ρώμη, η Μέρκελ κούνησε το δάχτυλο και στον –τάχα πετυχημένο μοντέλο τεχνοκράτη– Μόντι, δηλώνοντας πως δεν πέτυχε τους στόχους κατά 100%. Και όπως έγραψε το «Spiegel», η ίδια η Μέρκελ αδυνατεί να επιβάλει στη Γερμανία τη λιτότητα που προωθεί σε όλη την Ευρώπη. Για το 2011, οι δαπάνες περιορίστηκαν κατά 4,7 δισ. αντί για το στόχο των 11,2 δισ., ενώ οι προβλέψεις για το 2012 είναι ακόμα χειρότερες.  

Οι ευρωπαϊκοί καπιταλισμοί βυθίζονται στην κρίση χωρίς να έχουν διέξοδο. Το μόνο στο οποίο έχουν καταλήξει οι άρχουσες τάξεις είναι η ένταση της εκμετάλλευσης και η συντριβή κάθε δικαιώματος των εργαζομένων. Αυτό είναι το κοινό στοχείο των εφαρμοζόμενων πολιτικών σε Βερολίνο, Δουβλίνο, Μαδρίτη, Βουδαπέστη, Ρώμη, Λονδίνο, Αθήνα κ.ο.κ. Η εργατική τάξη σε όλη την Ευρώπη βρίσκεται στην πρέσα, όπως δείχνουν οι αλλεπάλληλες συστάσεις προς όλες τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για ακόμα περισσότερη λιτότητα, για ακόμα πιο σκληρά μέτρα, ενώ οι «στόχοι» με τους οποίους δικαιολογούνται αυτές οι επιθέσεις αποδεικνύονται διαρκώς ανέφικτοι. Η ευρωσυνθήκη θα είναι η θεσμική κατοχύρωση αυτής της πανευρωπαϊκής επίθεσης που είναι σε εξέλιξη.

Το ευχάριστο είναι πως οι επιθέσεις προκαλούν αντιστάσεις. Και σε αυτές τις αντιστάσεις συγκεντρώνονται οι δυνάμεις που μπορούν να απαντήσουν στην πανευρωπαϊκή επίθεση με πανευρωπαϊκούς αγώνες.

Γενική απεργία στην Πορτογαλία

Στις 22 Μάρτη η πορτογαλική αριστερή συνομοσπονδία CGTP οργανώνει γενική απεργία, μετά την επιτυχία των εργατικών συλλαλητηρίων του Φλεβάρη. Η νεοεκλεγμένη ηγεσία της, που θεωρείται πιο μαχητική από την προηγούμενη, ισχυρίζεται πως και μετά τις 22 Μάρτη οι κινητοποιήσεις θα συνεχιστούν και θα κλιμακωθούν. Στο πορτογαλικό εργατικό κίνημα η ελληνική περίπτωση είναι σημείο αναφοράς: Τόσο ως προς το πού οδηγούν τα μνημόνια, όσο και για την απάντηση που χρειάζεται.

Βρετανία: Μάχη για το συνταξιοδοτικό

Στη Βρετανία, στις 28 Μάρτη είναι ο επόμενος σταθμός της μάχης ενάντια στο συνταξιοδοτικό του Κάμερον. Στην απεργία θα συμμετέχουν κάποια από τα συνδικάτα των εκπαιδευτικών, των δημοτικών υπαλλήλων και των πανεπιστημιακών, που εκπροσωπούν πάνω από 700.000 εργαζόμενους, ενώ και άλλα συνδικάτα και κλάδοι συζητούν τις δράσεις τους. Πέρασε αρκετός καιρός από την ιστορική απεργία στις 30 Νοέμβρη, ενώ μεσολάβησαν μικρο-υποχωρήσεις του Κάμερον και η απόσυρση κάποιων συνδικάτων από το αγωνιστικό μέτωπο. Η 28 Μάρτη θέλει να στείλει το μήνυμα πως η μάχη ενάντια στο συνταξιοδοτικό δεν έχει λήξει. Θα είναι σίγουρα μικρότερη από εκείνη στις 30 Νοέμβρη, όταν συμμετείχαν οι πάντες. Αυτή η αρχική αδυναμία μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη εγρήγορση.

Μέχρι σήμερα τα κινηματικά ραντεβού καθορίζονταν από το ρυθμό του πιο αργού συνδικάτου της συμμαχίας. Οι 5 μήνες ανάμεσα στις 30 Ιούνη και τις 30 Νοέμβρη, οι 4 μήνες ανάμεσα στις 30 Νοέμβρη και στις 28 Μάρτη ήταν αποτέλεσμα αυτής της αργοπορίας. Σήμερα οι πιέσεις είναι διαφορετικές, όπως δήλωσε ο γενικός γραμματέας του συνδικάτου PCS: «Είμαστε λιγότεροι, οπότε πρέπει να κάνουμε περισσότερα και με πιο γρήγορο ρυθμό από ό,τι πριν». Επιπλέον, οι ηγεσίες των συνδικάτων, που συνθηκολόγησαν, το έκαναν σε μεγάλο βαθμό κόντρα στην επιθυμία της βάσης τους. Ένα ενδιαφέρον στοίχημα της απεργίας είναι το αν θα οργανωθούν απεργιακές φρουρές και πώς θα τις αντιμετωπίσουν τα μέλη των συνδικάτων που δεν απεργούν.

Απεργία της FIOM στην Ιταλία

Στην Ιταλία, όπου η CGIL ακολουθεί μια μετριοπαθή πολιτική σποραδικών στάσεων εργασίας, το βάρος της αντίστασης ανέλαβε να σηκώσει για άλλη μια φορά το συνδικάτο μετάλλου FIOM. Στην απεργία στις 9 Μάρτη στο πλευρό των δεκάδων χιλιάδων μεταλλεργατών βρέθηκαν αγωνιστές της Αριστεράς και των κοινωνικών κινημάτων. To FIOM δίνει αγώνα ζωής και θανάτου εδώ και μήνες απέναντι στην εργοδοσία της FIAT. Ο μάνατζερ Μαρκιόνε επιχειρεί να ξεριζώσει το συνδικάτο από τα εργοστάσια, καθώς ήταν αυτό που αντιστάθηκε στους εκβιασμούς για κατάργηση των εργατικών δικαιωμάτων ή κλείσιμο μονάδων. Το FIOM όχι μόνο συνεχίζει τον αγώνα μέσα στις μονάδες της FIAT, αλλά με πρωτοβουλίες όπως αυτή στις 9 Μάρτη σηκώνει τη «σημαία» της συνολικής αντίστασης στην κυβέρνηση, γι’ αυτό και οι απεργίες της μετατρέπονται σε διαδηλώσεις που ενώνουν τα κινήματα αντίστασης.

Γενική απεργία στην Ισπανία

Στην Ισπανία, η εκλογική νίκη του Ραχόι όχι μόνο δεν αποθάρρυνε το κίνημα, αλλά τα μέτρα του έχουν αναζωπυρώσει την αντίσταση. Τις μαζικές διαδηλώσεις στις 19 Φλεβάρη διαδέχτηκαν ακόμα μεγαλύτερες στις 11 Μάρτη, όταν πάνω από 1,5 εκατομμύριο Ισπανοί κατέβηκαν στους δρόμους σε 60 πόλεις. Σύμφωνα με τα συνδικάτα, 500.000 διαδήλωσαν στη Μαδρίτη, 450.000 στη Βαρκελώνη και δεκάδες χιλιάδες στις άλλες πόλεις. Είχαν μεσολαβήσει οι φοιτητικές κινητοποιήσεις της Βαλένθια, που η καταστολή τους προκάλεσε διαδηλώσεις δεκάδων χιλιάδων αλληλέγγυων σε όλη τη χώρα. Και οι διαδηλώσεις στις 11 Μάρτη δεν ήταν το αποκορύφωμα, αλλά το «ζέσταμα» για τη γενική απεργία στις 29 Μάρτη.

Η προκήρυξη απεργίας δεν είναι κάτι συνηθισμένο στο ισπανικό εργατικό κίνημα. Είναι η δεύτερη μέσα στην κρίση και μόλις η πέμπτη μετά την εποχή του Φράνκο. Η απεργία αυτή προέκυψε από την πίεση από τα κάτω. Ακόμα και ο Ραχόι έλεγε στους εταίρους του ότι η εργασιακή μεταρρύθμιση είναι τέτοια, που «θα του κοστίσει μια γενική απεργία», αλλά χρειάστηκε να περάσουν βδομάδες από αυτή τη δήλωση, ώστε οι ηγεσίες της UGT και των CCOO να συζητήσουν το ενδεχόμενο απεργίας.

Οι φοιτητικές κινητοποιήσεις και οι διαδηλώσεις στις 19 Φλεβάρη ήταν που ζήτησαν και επέβαλαν τη γενική απεργία. Αυτή η πίεση ήταν τόσο εμφανής, που ο αστικός Τύπος, συνηθισμένος να βλέπει «συνδικαλιστές» και όχι εργάτες, υποχρεώθηκε να σχολιάσει το «μαζικό αίτημα από τα κάτω για γενική απεργία». Λίγες μέρες μετά τις δηλώσεις των συνδικαλιστών ότι αποκλείεται απεργία πριν το Μάη, ανακηρύχθηκε η γενική απεργία στις 29 Μάρτη.