Την Τρίτη 20 Μάρτη ψηφίστηκε από τη Βουλή η νέα δανειακή σύμβαση. Με πρόσχημα το κούρεμα του χρέους, η κυβέρνηση του διορισμένου Παπαδήμου δίνει ένα «δωράκι» 113 δισ. στις τράπεζες (τα 48 από τα οποία στις ελληνικές τράπεζες), αφήνοντας χωρίς αποζημίωση τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων, αλλά και τους εργαζόμενους σε Ελλάδα και Ευρώπη, που καλούνται με μειώσεις μισθών και υψηλή φορολογία να πληρώσουν για μια φορά ακόμα το λογαριασμό.
Φωτογραφία
Ημερ.Δημοσίευσης
Εξαιρετικό ντιλ για τους κερδοσκόπους και τους τραπεζίτες
Το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους, δηλ. η μερική διαγραφή, παρουσιάστηκε ως η μεγάλη επιτυχία της κυβέρνησης του διορισμένου Παπαδήμου και πιθανά να αποτελέσει ένα από τα βασικά προεκλογικά προπαγανδιστικά εργαλεία των κύριων μνημονιακών κομμάτων, του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Το βασικό επιχείρημα είναι ότι έφυγε από την πλάτη του ελληνικού λαού ένα ποσό χρέους ύψους περίπου 100 δισ. ευρώ και ότι η Ελλάδα μπήκε σε «σωστό» δρόμο, ώστε το 2013 να έχει ανάπτυξη και το 2020 βιώσιμο χρέος. Τίποτε από όλα αυτά δεν ισχύει –και το πρόβλημα για τους καπιταλιστές δεν περιορίζεται στην Ελλάδα.
Η πρόταση για διαγραφή μεγάλου μέρους του χρέους είχε τεθεί από πολλούς με το που εμφανίστηκε η κρίση, τουλάχιστον δύο χρόνια πριν. Όμως τότε οι απολογητές του καπιταλισμού θεωρούσαν την ιδέα από γραφικά γελοία και λαϊκίστικη έως επικίνδυνη. Από τη σκοπιά τους είχαν δίκιο γιατί η γνήσια αριστερή εκδοχή αυτής της πρότασης μιλάει για τη διαγραφή του χρέους όλων των κερδοσκόπων πιστωτών περιλαμβάνοντας σε αυτούς την ΕΚΤ, το ΔΝΤ και τις χώρες πιστωτές. Ταυτόχρονα για να έχει αποτελεσματικότητα μια τέτοια κίνηση, η πρόταση προϋποθέτει κρατικοποίηση των τραπεζών, έλεγχο των κεφαλαιακών ροών και γενναία φορολόγηση του μεγάλου κεφαλαίου, όπως π.χ. προτείνει ο Ολάντ στη Γαλλία, δηλ. 75%. Κοντολογίς το τωρινό ελληνικό «κούρεμα» δεν μοιάζει σε τίποτε με μια τέτοια πρόταση.
Τι ακριβώς έγινε
Με το PSI διαγράφηκαν «εθελοντικά» 105 δισ. ευρώ και έτσι το ελληνικό χρέος έπεσε στα 250 δισ. περίπου. Με τα μέτρα των διεθνών οργανισμών αυτό το χρέος θα ήταν βιώσιμο. Όμως η συμφωνία δεν σταμάτησε στο λογικό αυτό σημείο: το ελληνικό κράτος συμφώνησε να πάρει ως δάνειο άλλα 174 δισ. ευρώ! Σύμφωνα με μετρήσεις πολλών οικονομολόγων το ποσό αυτό προκύπτει από το άθροισμα των εξής: Των 109,1 δισ. ευρώ του νέου δανείου από την ευρωζώνη, των 28 δισ. του δανείου από το ΔΝΤ, καθώς και του υπολειπόμενου μέρους από το πρώτο δάνειο της τρόικας που δόθηκε στην Ελλάδα, δηλ. των 37 δισ. Αν σε αυτά αθροισθούν και τα 73 δισ. που έχει ήδη λάβει η Ελλάδα από αυτό το πρώτο δάνειο, φτάνουμε σε ένα σύνολο 247 δισ. ευρώ. Όλα αυτά μάλιστα συμφωνήθηκε να αποπληρώνονται με προτεραιότητα απέναντι σε όλες τις άλλες δημόσιες δαπάνες μέσω ενός λογαριασμού εντός του οποίου θα πέφτουν όλα τα έσοδα του Δημοσίου.
Γιατί δεν σταμάτησε η συμφωνία στο λογικό σημείο της έστω μερικής διαγραφής και χρειάστηκαν νέα δάνεια; Ο λόγος είναι απλός: Για να στηριχτούν περαιτέρω οι τράπεζες οι οποίες θεωρητικά πλήρωσαν ένα μέρος του «κουρέματος». Θα σας κόψουμε ένα μέρος του ενεργητικού σας μέσω του PSI, αλλά θα σας το δώσουμε πίσω αμέσως μετά, αυτή ήταν η συμφωνία. Το ντιλ είναι εξαιρετικά καλό:
Τα 113 δισ. από το νέο δανεισμό των 174 δισ. (δηλαδή το 65%) θα πάει στις τράπεζες. Τα 48 δισ. ευρώ, θα τα πάρουν οι ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ τράπεζες σε δύο δόσεις ως ανακεφαλαιοποίηση, για να καλύψουν τη χασούρα του «κουρέματος» κατά 53% των ελληνικών ομολόγων.
Τα δώρα όμως δεν κατευθύνονται προς όλες τις τράπεζες. Όπως γράφει ο Λ. Βατικιώτης στο «Πριν» της 18/3, η Αγροτική Τράπεζα, που είναι δημόσια, παρότι έχασε περίπου 3 δισ. από το κούρεμα των ομολόγων που είχε στο χαρτοφυλάκιό της, δεν της επιτράπηκε να προσφύγει στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Αντίθετα το χρήμα που θα πέσει στις άλλες, τις ιδιωτικές τράπεζες, οδηγεί σε νέους συσχετισμούς δυνάμεων, σε τέτοιο βαθμό ώστε η Alpha Bank ακύρωσε τον πολυδιαφημισμένο γάμο της με τη Eurobank.
Ένα άλλο πακέτο, ύψους 35 δισ. ευρώ, θα δοθεί στις εθνικές κεντρικές τράπεζες των χωρών της ευρωζώνης και την ΕΚΤ για τις «ζημιές» που υπέστησαν από το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων (ειδικά για την ΕΚΤ οι ζημιές είναι εντελώς ανύπαρκτες αφού είναι βέβαιο ότι είχε αγοράσει τα ελληνικά ομόλογα πολύ κάτω από το 50% της ονομαστικής τους αξίας –και συνεπώς είχε κέρδη ακόμη και μετά το κούρεμα). Τέλος ένα ποσό της τάξης των 30 δισ. ευρώ θα πάει στους ιδιώτες πιστωτές.
Αντίθετα, την ίδια στιγμή δεν δίνεται καμία αποζημίωση στα ασφαλιστικά ταμεία τα οποία βλέπουν τα αποθεματικά τους να καταρρέουν μετά το «κούρ(σ)εμα». Τα ασφαλιστικά ταμεία είχαν τοποθετήσει εθελοντικά ένα μικρό μέρος του Κοινωνικού Ασφαλιστικού Κεφαλαίου (δηλ. του συσσωρευμένου ιδρώτα των εργαζομένων), το οποίο φτάνει συνολικά τα 30 δισ. ευρώ, σε ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου. Όμως τα μεγαλύτερα ποσά τα είχαν καταθέσει ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ στην Τράπεζα της Ελλάδος –παρότι αυτή είναι πλέον ιδιωτική. Ο πρόεδρός της Προβόπουλος, ενώ γνώριζε την επερχόμενη κρίση χρέους από το τέλος του 2009, χωρίς να ρωτήσει τις διοικήσεις των ασφαλιστικών ταμείων, αγόρασε ομόλογα με αυτά τα αποθεματικά (πιθανόν μάλιστα όχι στην ονομαστική τους αξία, άρα με κέρδος για την τράπεζα). Και τώρα ο Προβόπουλος, ως ΤτΕ, αποφάσισε να συμμετάσχει στο εθελοντικό κούρεμα των ομολόγων αυτών, δηλ. θυσίασε τα ξένα λεφτά!
Μεταφορά στα κράτη
Πέρα από το άμεσα οικονομικό σκέλος της συμφωνίας για το PSI, θα πρέπει να θυμίσουμε ότι η νέα δανειακή σύμβαση διέπεται από το αγγλικό δίκαιο (που έχει γραφτεί εξ αρχής προς όφελος των πιστωτών) και έχει ρήτρα ευρώ, (δηλ. θα κάνει απίστευτα ακριβή την αποπληρωμή του χρέους αν μελλοντικά η Ελλάδα βρεθεί με εθνικό νόμισμα).
Ένα άλλο αποτέλεσμα της νέας σύμβασης είναι ότι μεγάλο μέρος του ελληνικού χρέους περνάει σε κράτη –και φεύγει από τις ιδιωτικές τράπεζες όπως ήταν μέχρι τώρα. Είναι σαφές ότι κάτι τέτοιο δυσκολεύει τον οφειλέτη σε μελλοντικές διαπραγματεύσεις. Όμως το πιο σημαντικό με αυτή τη συμφωνία ανταλλαγής των ομολόγων είναι ότι οι ευρωπαϊκές ιδιωτικές τράπεζες φόρτωσαν το μεγαλύτερο μέρος των ελληνικών τοξικών ομολόγων που κατείχαν, στα κράτη τους. «Εάν η Ελλάδα κήρυσσε τότε χρεοκοπία [σ.σ. πριν από το πρώτο μνημόνιο] οι τράπεζες θα έχαναν περί τα 51 δισ. ευρώ από τα 68 δισ. ελληνικού χρέους που είχαν», ανέφερε το πρακτορείο Μπλούμπεργκ και συμπλήρωνε: «Τους επόμενους 15 μήνες, οι τοποθετήσεις των ευρωπαϊκών τραπεζών σε ελληνικά ομόλογα μειώθηκαν περισσότερο από 50%, στα 31 δισ. δολ.». Σύμφωνα με το ίδιο πρακτορείο, «όταν θα έχει εκταμιευθεί όλη η βοήθεια από την ΕΕ και το ΔΝΤ προς την Ελλάδα το 66%-75% του χρέους της χώρας θα το έχει αναλάβει το Δημόσιο».