«Η εξουσία δεν κερδίζεται μέσα από μια εκλογική αναμέτρηση, είναι μια διαρκής πάλη, ακόμη κι αν την επομένη των εκλογών έχουμε κυβέρνηση Αριστεράς. Την εξουσία δεν την ασκεί μονάχα ο πρωθυπουργός, αλλά και οι τράπεζες, τα κανάλια, οι μεγαλοεπιχειρηματίες, το μεγάλο κεφάλαιο. Όταν πήρε την εξουσία, για παράδειγμα, στη Χιλή ο Αλιέντε, οι μεγαλοκεφαλαιούχοι και οι πολυεθνικές τον φάγανε λάχανο».
Από δήλωση του Αλ. Τσίπρα, όπως αναφέρεται σε άρθρο στο aixmi.gr
Φωτογραφία
Ημερ.Δημοσίευσης
Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ και η πιθανότητα για δημιουργία κυβέρνησης της Αριστεράς στην Ελλάδα (μετά τις εκλογές της 17ης Ιούνη) έχουν ανοίξει τον «ασκό του Αιόλου» σε όλο το κατεστημένο, εντός και εκτός Ελλάδας. Με κάθε μέσο που διαθέτουν –πολιτικό, οικονομικό, μιντιακό κλπ– κάνουν επίθεση σε μια τέτοια προοπτική, επιχειρώντας την τρομοκράτηση του κόσμου, παρουσιάζοντας την προοπτική μιας κυβέρνησης της Αριστεράς σαν ολική καταστροφή.
Από την άλλη, έχουν ανοίξει συζητήσεις και μέσα στο «δικό μας κόσμο» για παραδείγματα κυβερνήσεων της Αριστεράς στο παρελθόν, τι συνέβη, τι μπορούμε να μάθουμε, τι μπορούμε να κάνουμε…
Ήταν καταδικασμένο το «πείραμα» της Χιλής; Είναι καταδικασμένες –εκ των προτέρων– οι κυβερνήσεις της Αριστεράς;
Η ιστορία δείχνει πως όχι. Οι εργαζόμενοι/ες και ο λαός της Χιλής θα μπορούσαν να νικήσουν, παρά τις συνδυασμένες επιθέσεις ντόπιου κεφαλαίου, αμερικάνικου ιμπεριαλισμού, CIA κλπ. Ο κόσμος τότε έσπρωξε Αριστερά. Έδειξε τη δυνατότητα να προχωρήσουν «χωρίς αυτούς» από πάνω. Η κυβέρνησή τους όμως είχε ψευδαισθήσεις «ειρηνικού και κοινοβουλευτικού περάσματος στο σοσιαλισμό».
Τα γεγονότα στη Χιλή του τότε είναι γνωστά και καταγεγραμμένα. Θα θυμίσουμε μόνο μερικά βασικά.
Λαϊκή Ενότητα
Στις 4 Σεπτέμβρη του 1970 η Λαϊκή Ενότητα (ΛΕ), με πρόεδρο τον Αλιέντε, νίκησε στις προεδρικές εκλογές. Η Λαϊκή Ενότητα ήταν ένας συνασπισμός 6 κομμάτων. Τα δύο μεγαλύτερα ήταν το Σοσιαλιστικό (στο οποίο ανήκε ο Αλιέντε) και το Κομουνιστικό Κόμμα. Και τα δύο είχαν ρίζες μέσα στην εργατική τάξη και τα συνδικάτα. Και τα δυο αυτοχαρακτηρίζονταν μαρξιστικά κόμματα.
Η ΛΕ πήρε τις εκλογές με ένα πρόγραμμα που περιείχε: Εθνικοποίηση των ορυχείων χαλκού (τα μεγαλύτερα στον κόσμο, αλλά υπό αμερικανικό έλεγχο), των ιδιωτικών τραπεζών και των επιχειρήσεων στρατηγικής σημασίας, όπως και των επιχειρήσεων στον τομέα παροχής υπηρεσιών. Αναδιανομή της γης και δόσιμο μεγάλου μέρους στους ακτήμονες αγρότες (με αποζημίωση των τσιφλικάδων), αυξήσεις στα μεροκάματα και μέτρα υπέρ των ανέργων και των ανθρώπων που ζούσαν στις παραγκουπόλεις. Ήταν δηλαδή ένα κεϊνσιανό σχέδιο για την επανεργοποίηση της οικονομίας. Ο λόγος που αυτή η κυβέρνηση τρόμαξε τους αστούς και τους ιμπεριαλιστές ήταν το καπάκι που άνοιγε στην ταξική πάλη και οι μάζες που βγήκαν στο προσκήνιο.
Η εκλογή του Αλιέντε οδήγησε σε μια εκρηκτική ανάπτυξη όλων των κομμάτων της Αριστεράς. Δεκάδες χιλιάδες αγωνιστές μπήκαν στις γραμμές του Σοσιαλιστικού Κόμματος (ΣΚ), του ΚΚ και του MIR (Κίνημα Επαναστατικής Αριστεράς) που, ενώ δεν είχε λάβει μέρος στην κυβέρνηση, τη στήριζε.
Έξαρση αγώνων
Αλλά το κυριότερο είναι ότι οδήγησε σε μια τρομερή έξαρση των αγώνων –που ήδη προϋπήρχαν και έφεραν τη ΛΕ στην κυβέρνηση– τόσο των εργαζομένων όσο και των αγροτών, των ακτημόνων, των ανέργων, της νεολαίας.
Η αισιοδοξία, η αυτενέργεια και η διάθεση των μαζών να αλλάξουν την προηγούμενη κατάσταση και την κοινωνία συγκινούσε την Αριστερά παγκόσμια. Όλοι παρακολουθούσαν με αγωνία τον «Χιλιανό δρόμο για το Σοσιαλισμό».
Στις 11 Σεπτέμβρη του 1973, η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση του Αλιέντε ανατράπηκε από τον στρατιωτικό Πινοσέτ. Μια βροχή από βόμβες έπεσε στο προεδρικό μέγαρο, σκοτώνοντας τον Αλιέντε, που πέθανε «με το όπλο στο χέρι».
Και μετά μια απίστευτη κτηνωδία ξετυλίχτηκε ενάντια στο λαό της Χιλής. Χιλιάδες άνθρωποι βασανίστηκαν, βιάστηκαν, δολοφονήθηκαν, ακρωτηριάστηκαν. Μόνο τους πρώτους 12 μήνες της χούντας πάνω από 30.000 άνθρωποι εξοντώθηκαν. Το τρίχρονο πείραμα του περάσματος στο Σοσιαλισμό με το κοινοβούλιο και χωρίς τον έλεγχο του κράτους, είχε τραγικό τέλος.
Ερμηνείες
Πολλά ερωτήματα δημιουργήθηκαν τότε. Τι έφταιξε; Ήταν μια αναπόφευκτη εξέλιξη; Μπορεί τελικά η Αριστερά να πάρει την κυβέρνηση και την εξουσία, αν έχει μαζί της το λαό (όπως εκεί); Πολλές ερμηνείες δόθηκαν. Οι περισσότερες συντάχθηκαν με τη γραμμή του ΚΚ, στο ξεκίνημα της Χούντας, ότι οι Χιλιανοί εργάτες «προχώρησαν πολύ μακριά» και «εξώθησαν» τα αφεντικά, το στρατό και τη CIA στη λύση του πραξικοπήματος.
Η γνώμη μας είναι ότι τα γεγονότα στη Χιλή του τότε οδηγούν σε αντίθετα συμπεράσματα. Δεν ήταν οι εργάτες που «το πήγαν πολύ μακριά», ήταν η ηγεσίες τους που φέρθηκαν σαν αναλφάβητοι της ταξικής πάλης, που έδωσαν τη δυνατότητα και το χρόνο στην αστική τάξη να ανασυνταχθεί, να κάνει τις συμμαχίες της και να αντεπιτεθεί…
Το πραξικόπημα της 11ης Σεπτέμβρη δεν ήταν «ξαφνικό». Από καιρό η Δεξιά, οι καπιταλιστές και η κυβέρνηση των ΗΠΑ είχαν ξεκαθαρίσει πού το πάνε. Προηγούμενες απόπειρες πραξικοπήματος ή οικονομικού στραγγαλισμού είχαν αποτύχει μόνο χάρη στην ενεργοποίηση της εργατικής τάξης και των συμμάχων της.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η «απεργία των αφεντικών». Τον Αύγουστο του 1972 οι επιχειρήσεις κήρυξαν εθνικό λοκ άουτ, που ακολουθήθηκε από ακινητοποίηση των φορτηγών με πρωτοβουλία των ιδιοκτητών τους μέσα στον Οκτώβρη. Αυτό σήμαινε στραγγαλισμό της διανομής αγαθών και τροφίμων για όλη τη Χιλή.
Η Λαϊκή Ενότητα απάντησε με το κάλεσμα διαδήλωσης για τον εορτασμό της 2ης επετείου από τη νίκη του Αλιέντε. Και ήταν η μεγαλύτερη συγκέντρωση στην ιστορία της χώρας με πάνω από ένα εκατομμύριο διαδηλωτές.
Επιτροπές
Οι εργαζόμενοι πήραν κάθε δυνατό μέτρο για σπάσουν το αντιδραστικό λοκ άουτ. Εκατοντάδες εργοστάσια και επιχειρήσεις καταλήφθηκαν. Ταυτόχρονα οι εργάτες ανέλαβαν με επιτυχία να διευθύνουν τις επιχειρήσεις σε καθημερινή βάση. Από το 1972 είχαν βάλει μπροστά τη δημιουργία νέων δικών τους οργανώσεων που τις ονόμαζαν Los Cordones Industriales (Συντονιστικές Εργοστασιακές Επιτροπές Αγώνα). Ήταν εκλεγμένες επιτροπές εργατών, οι οποίες είχαν τη δυνατότητα να αποτελέσουν την εναλλακτική λύση στο καπιταλιστικό κράτος.
Η πρώτη δημιουργήθηκε στη βιομηχανική ζώνη του Σαντιάγκο Cerrillos, που περιελάμβανε 250 εργοστάσια και 46.000 εργαζόμενους. Αυτές οι Eπιτροπές Αγώνα δημιουργήθηκαν μέσα από την πάλη των εργαζομένων για να λύσουν άμεσα προβλήματα, ωστόσο πολύ γρήγορα υιοθέτησαν ένα πολύ πιο προχωρημένο πρόγραμμα που ξέφευγε από τα άμεσα αιτήματά τους.
Και πράγματι, τα εργοστάσια λειτούργησαν, η παραγωγή δεν σταμάτησε και χιλιάδες εθελοντές επίταξαν φορτηγά και άλλα μέσα, για να εξασφαλισθεί η διανομή σε όλη τη χώρα. Έτσι η απεργία των αφεντικών απέτυχε…
Σε άλλη περίπτωση, στις 29 Ιουνίου του 1973, όταν επιχειρήθηκε πραξικόπημα από τον στρατηγό Σουπέρ (το οποίο κρίθηκε πρόωρο από άλλους στρατηγούς που δεν συμμετείχαν), η αντίδραση των εργαζόμενων ήταν και πάλι εκπληκτική. Εκατοντάδες εργοστάσια και γραφεία καταλήφθηκαν αμέσως, ενώ με τεράστιες διαδηλώσεις στις 30 Ιούνη (τόσο στο Σαντιάγο όσο και στην επαρχία) απέτρεψαν το πραξικόπημα.
Ποια ήταν η απάντηση του Αλιέντε και της ΛΕ; Έβαλαν στρατηγούς στην κυβέρνηση… Επέτρεψαν στη Δεξιά να έχει εφημερίδες, ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς. Ακόμα και τον σφαγέα Πινοσέτ τον αγόρευσαν «πιστό στο Σύνταγμα και τη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση».
Στη Χιλή παίχτηκε ένα χιλιοειδομένο έργο –που ελπίζουμε να μην ξαναπαιχτεί. Όπως και σε προηγούμενες επαναστάσεις και εξεγέρσεις, το πρόβλημα ήταν το ζήτημα της εξουσίας. Δηλαδή του κράτους και ποιος το ελέγχει. Η ιδέα ότι το αστικό κράτος μπορεί να χρησιμοποιηθεί όπως είναι, για να υπηρετήσει τα συμφέροντα της εργατικής τάξης –όπως πίστευε ο Αλιέντε και το ΚΚ στη Χιλή– είναι τραγικό λάθος. Η ιδέα ότι ο στρατός θα βοηθούσε και θα υπεράσπιζε τη νόμιμη κυβέρνηση της Αριστεράς στη Χιλή (όπως ισχυριζόταν το ΚΚ) ήταν επίσης λάθος.
Συμβιβασμοί
Η κυβέρνηση, ο Αλιέντε και τα κόμματα της Αριστεράς, αντί να δείξουν εμπιστοσύνη στους εργαζόμενους, στη μόνη δύναμη που αποδεδειγμένα είχε δείξει τις δυνατότητές της να προχωρήσει στ’ αλήθεια σε σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας, προσπαθούσαν να καθησυχάσουν τους αστούς με διάφορες «συμφωνίες κυρίων» και υποχωρήσεις. Συμφωνίες που την κατάλληλη στιγμή οι καπιταλιστές και ο στρατός έγραψαν στα παπούτσια τους, αφού τις έκαναν μόνο για να κερδίσουν χρόνο και να ανασυνταχτούν.
Κι αυτό συνέβη, ενώ στ’ αλήθεια είχαν καλές προθέσεις για σοσιαλισμό στη Χιλή…
Αν πρέπει κάτι σήμερα να θυμόμαστε είναι αυτό. Πέρα από τις προθέσεις, υπάρχει και η ταξική πάλη.
Χωρίς τον έλεγχο στο κράτος, το στρατό, την αστυνομία, τα ΜΜΕ κλπ, όχι σοσιαλισμό, αλλά ούτε μεταρρυθμίσεις δεν μπορείς να κάνεις σήμερα.
Δυστυχώς, όπως έλεγε και ο Σαιν Ζυστ (Ιακωβίνος επαναστάτης στη γαλλική επανάσταση):
«Όποιος κάνει μισές επαναστάσεις, δεν κάνει άλλο παρά να σκάβει το λάκκο του».