Η Κύπρος στο μηχανισμό στήριξης

Μια «λεπτομέρεια» που χάλασε τη γιορτή της «αριστερής» κυβέρνησης

Πριν λίγες μέρες ο πρόεδρος Χριστόφιας δήλωνε πως η ανάληψη της ευρωπαϊκής προεδρίας «αποτελεί έναν κορυφαίο εθνικό στόχο, ιστορική στιγμή […] που αναντίλεκτα θα έχει σημαντικές θετικές επιπτώσεις για τη μελλοντική μας πορεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση και όχι μόνο […] θα προσδώσει ακόμη περισσότερο κύρος στην Κύπρο» («Καθημερινή  Κύπρου», 1/7).
Υπάρχει όμως μια λεπτομέρεια που χαλάει τη γιορτή και σπέρνει ανησυχία και δεν είναι άλλη από το γεγονός πως από την 1η Ιούλη η Κύπρος δεν υποδέχτηκε μόνο την προεδρία, αλλά και την περίφημη τρόικα.
Εδώ και λίγες μέρες λοιπόν η τρόικα έπιασε δουλειά σε συνεργασία με τα επιτελεία της κυβέρνησης. Ως γνωστόν, δουλειά για την τρόικα σημαίνει να βάλει στο κρεβάτι του Προκρούστη (και) τον κυπριακό λαό. Πρώτος τους στόχος θα είναι το τσάκισμα του δημόσιου τομέα, ο οποίος έχει ήδη υποστεί περικοπές το προηγούμενο διάστημα. Η επίθεση στο δημόσιο αναμένεται να κλιμακωθεί ραγδαία με την ένταξη στο μηχανισμό στήριξης, αν κρίνει κανείς και από την πολεμική που εξαπολύεται εναντίον των δημοσίων υπαλλήλων από τη συντριπτική πλειοψηφία των κυπριακών ΜΜΕ.

Κρίση

Το χορό της κρίσης στην Κύπρο άνοιξε η Μarfin-Λαϊκή Τράπεζα (του γνωστού σωτήρα κ. Βγενόπουλου), όταν ανακοίνωσε ένα τεράστιο –για τα δεδομένα της κυπριακής οικονομίας– χρέος ύψους 1.8 δισ. ευρώ. Το χρέος αυτό ήταν το αποτέλεσμα τζογαρίσματος στα ελληνικά ομόλογα και όχι μόνο. Η κυβέρνηση Χριστόφια αποφάσισε να σώσει την τράπεζα, μεταφέροντας το λογαριασμό στον κυπριακό λαό και τινάζοντας στον αέρα τα δημοσιονομικά του κράτους, αφού το ποσό αυτό αφορά σχεδόν το 10% του ΑΕΠ, όταν το έλλειμμα αγγίζει το 6,3% του ΑΕΠ. Φυσικά ούτε λόγος δεν έγινε από την «αριστερή» κυβέρνηση για το ενδεχόμενο πραγματικής εθνικοποίησης της τράπεζας, επιστροφής των χρημάτων ή τιμωρίας των τραπεζιτών. Το επόμενο διάστημα φάνηκε ότι το πρόβλημα δεν αφορά μόνο τη Λαϊκή. Πριν λίγες μέρες, η Τράπεζα Κύπρου ανακοίνωσε με τη σειρά της πως θα χρειαστεί στήριξη τουλάχιστον 500 εκατ. ευρώ.
Ο οίκος Fitch ανακοίνωσε πως «θα χρειαστούν επιπρόσθετες ενισχύσεις κεφαλαίου προς τις κυπριακές τράπεζες, το ύψος των οποίων δύναται να φτάσει τα 4 δισ. ή το 23% του ΑΕΠ». Η Κυπριακή Δημοκρατία μπήκε στο μηχανισμό στήριξης λόγω του γιγαντισμού του τραπεζικού της τομέα και της κερδοσκοπικής μανίας των τραπεζιτών.  

Αντιφάσεις ΑΚΕΛ

Πριν από έναν περίπου χρόνο γράφαμε: «Η κυπριακή οικονομία μπαίνει σε ύφεση, η ανεργία ανεβαίνει σε πρωτόγνωρα επίπεδα για το νησί και ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας συζητά το ενδεχόμενο υπαγωγής της χώρας στον περίφημο μηχανισμό στήριξης που, μετά την Ελλάδα, θα «σώσει» τώρα και την Κύπρο. Απέναντι σε αυτή την κατάσταση το «κομουνιστικό» ΑΚΕΛ ακολουθεί το δρόμο που ακολούθησε στην Ελλάδα το «σοσιαλιστικό» ΠΑΣΟΚ. Τα  μέτρα-φάρμακα είναι ηπιότερα, αλλά η πολιτική συνταγή ίδια…» («Εργατική Αριστερά», 25/7/2011).
Δυστυχώς φαίνεται ότι η κυπριακή κυβέρνηση συνεχίζει ακάθεκτη στην ίδια λογική. Έτσι, πριν καν ανακοινωθεί επίσημα η είσοδος της Κύπρου στο μηχανισμό στήριξης, η κυβέρνηση έσπευσε να εγκρίνει μέτρα για εξοικονόμηση 188 εκατ. ευρώ από τον προϋπολογισμό του 2012, μέτρα που δείχνουν τι πρόκειται να ακολουθήσει: «Μείωση λειτουργικών δαπανών και χορηγιών προς ημικρατικούς οργανισμούς», «Αύξηση έμμεσης Φορολογίας-Φόρων Κατανάλωσης», «Επιδόματα Κρατικών Υπαλλήλων – Αναθεώρηση-Κατάργηση-Εξορθολογισμός των επιδομάτων».
Ξεκινά δηλαδή μια επίθεση ενάντια στους εργαζόμενους του δημόσιου τομέα και στα φτωχότερα στρώματα. Ψελλίζει μόνο κάποιες γενικόλογες ενστάσεις για «την ηθική και πολιτική υποχρέωση να καταμεριστούν δίκαια τα βάρη από την κρίση και την ανάγκη προστασίας των κοινωνικά ευάλωτων στρωμάτων» και σπεύδει να καθησυχάσει την ευρωπαϊκή αστική τάξη, λέγοντας «δεν θα κάνω επανάσταση, μην ανησυχείτε» (ομιλία Χριστόφια στο ευρωκοινοβούλιο στις 4/7/2012).

Κινήσεις

Ταυτόχρονα, η «αριστερή» κυβέρνηση βάζει και τις κόκκινες γραμμές της. «Στις διαβουλεύσεις με την τρόικα βασικότερο από τα ζητήματα, σύμφωνα με κυβερνητικούς κύκλους, είναι ο εταιρικός φόρος. Κυβερνητικός παράγοντας χαρακτήρισε το ζήτημα ως “κόκκινη γραμμή”, από την οποία η Κύπρος δεν θα υποχωρήσει («Καθημερινή Κύπρου», 4/7). Το πεδίο, δηλαδή στο οποίο η κυπριακή κυβέρνηση επιλέγει να δώσει τη μεγάλη μάχη είναι η άρνησή της να αυξήσει τον εταιρικό φόρο, ο οποίος αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο 10% ! Η κυβέρνηση Χριστόφια δεν έχει μάθει τίποτα από το παράδειγμα της Ιρλανδίας, της πάλαι ποτέ «κέλτικης τίγρεως» που η ανάλογη –εξευτελιστικά χαμηλή– φορολογία των επιχειρήσεων δεν προστάτεψε την οικονομία της από το «ξεδόντιασμα».
Η μοναδική κίνηση της κυβέρνησης, σε μια προσπάθεια να αποφύγει τη θανατηφόρα αγκαλιά του μηχανισμού στήριξης, ήταν να προσφύγει για διακρατικό δανεισμό στη Ρωσία και την Κίνα. Η κίνηση αυτή μάλιστα χαιρετίστηκε από μερίδα του Τύπου –και μάλιστα του αριστερού– ως αντιιμπεριαλιστική στάση, παραβλέποντας το γεγονός ότι ο δανεισμός και από αυτές τις χώρες θα γινόταν με αντάλλαγμα την εκμετάλλευση των ενεργειακών κοιτασμάτων της Ανατολικής Μεσογείου. Όπως όλα δείχνουν όμως, αυτή η απόπειρα ναυαγεί κάτω από τις πιέσεις της ΕΕ,  που δεν θέλει άλλους «παίκτες» σε ένα «γήπεδο» που θεωρεί δικό της.
Ακόμα πιο εξοργιστική είναι η στάση των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Όλο το προηγούμενο διάστημα ζητούσαν το κεφάλι των εργαζομένων στο πιάτο και τη διάλυση του κοινωνικού κράτους. Με τον ερχομό της τρόικας επανέρχονται δριμύτεροι, καταγγέλλοντας την κυβέρνηση Χριστόφια για δημοσιονομικό εκτροχιασμό και καλύπτοντας πλήρως την ασυδοσία των τραπεζιτών.

Συσχετισμοί

Μέσα σε αυτό το εφιαλτικό σκηνικό που διαμορφώνεται, οι κάθε λογής εργοδότες του ιδιωτικού τομέα τρίβουν τα χέρια τους. Εκμεταλλευόμενοι την κρίση και την αυξανόμενη ανεργία, επιχειρούν μια συντονισμένη επίθεση στις εργατικές κατακτήσεις. Σε αυτή τους την προσπάθεια αναπτύσσονται αντιστάσεις από την οργανωμένη εργατική τάξη σε μια σειρά από χώρους (βλ. δίπλα). Παράλληλα εντείνεται η πολιτική κινητικότητα ανάμεσα στον κόσμο που κινείται στα αριστερά του ΑΚΕΛ.
Τα παραπάνω δύο στοιχεία (οι εργατικές κινητοποιήσεις και η πολιτική ζύμωση) είναι πολύ σημαντικά για τους ταξικούς συσχετισμούς που θα διαμορφωθούν στην κυπριακή κοινωνία και, στο βαθμό που θα ενταθούν, μπορούν να αποτελέσουν σοβαρά αναχώματα στα σχέδια τραπεζιτών, καπιταλιστών, κυβέρνησης και αντιπολίτευσης.

Εργατικές αντιστάσεις

Η Κύπρος μπορεί να αποτελεί φορολογικό παράδεισο για τις επιχειρήσεις και το μεγάλο κεφάλαιο, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι τόσο «παραδεισένιες» οι συνθήκες κάτω από τις οποίες δουλεύουν χιλιάδες εργαζόμενοι.
Ένα από τα παραδείγματα αντίστασης προήλθε από τους κοινοτικούς και ντόπιους εργαζόμενους στα ξενοδοχεία της εταιρείας Τσόκκος. Η συγκεκριμένη εταιρεία διαθέτει 20 ξενοδοχεία στις κατεξοχήν τουριστικές περιοχές του νησιού, στην Αγία Νάπα και στον Πρωταρά. Σύμφωνα με τις καταγγελίες των συντεχνιών της ΠΕΟ (ΑΚΕΛ) και της ΣΕΚ (ΔΗΣΥ), η εργοδοσία προχώρησε σε κατάφωρη παραβίαση των εργασιακών δικαιωμάτων (μονομερή αποκοπή του Ταμείου Προνοίας από πολλούς εργαζόμενους, αποκοπή του επιδόματος  διακεκομμένου ωραρίου, μη καταβολή αποζημίωσης για την κυριακάτικη εργασία και τις αργίες). Επίσης, η εταιρεία εξανάγκαζε τους εργαζόμενους σε εξαήμερη αντί της πενθήμερης εργασίας, χωρίς αποζημιώσεις, καθώς και σε 12ωρη εργασία τους κοινοτικούς εργαζόμενους, χωρίς την καταβολή υπερωριών.
Σ’αυτές τις προκλητικές τακτικές της εργοδοσίας οι εργαζόμενοι απάντησαν με κοινή αντίσταση. Την Τετάρτη 27 Ιουνίου, οι περίπου 500 εργαζόμενοι (ντόπιοι και ξένοι) στα 20 ξενοδοχεία της εταιρείας κατέβηκαν σε 24ωρη προειδοποιητική απεργία. Παρά όμως τις «γνωστές» αντιδράσεις της εταιρείας για να κηρυχθεί η απεργία παράνομη (η ιδιοκτήτρια, μάλιστα, κατηγορήθηκε από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις πως χειροδίκησε σε συνδικαλιστή της ΠΕΟ) την επόμενη μέρα η εργοδοσία δεσμεύτηκε ότι θα αποσύρει  τις μονομερείς ενέργειες εναντίον του προσωπικού. Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις μαζί με τους εργαζόμενους και την εταιρεία πήγαν σε διαπραγματεύσεις με τη διαμεσολάβηση του Υπουργείου Εργασίας.
Σε διαπραγμάτευση, επίσης, κάλεσε η μεσολαβητική εταιρεία του Υπουργείου Εργασίας την εταιρεία CYPROMETAL και τις συντεχνίες του κλάδου μετά την καταγγελία των δεύτερων για συνθήκες εργασιακού μεσαίωνα που επικρατούν στην εταιρεία. Οι εργαζόμενοι (κατά κύριο λόγο κοινοτικοί), διαμαρτυρόμενοι για την κατάσταση, προχώρησαν την Παρασκευή 22 Ιουνίου σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω από τις εγκαταστάσεις της ΑΗΚ, δηλώνοντας ότι δεν θα αποχωρήσουν, αν η εργοδοσία δεν τηρήσει τους νόμιμους όρους απασχόλησης. Σύμφωνα με ανακοίνωση της ΠΕΟ και της ΣΕΚ, η CYPROMETAL LTD, που είναι υπεργολάβος σε εργασίες της ΑΗΚ στον ηλεκτροπαραγωγό σταθμό στο Βασιλικό, με βάση την υφιστάμενη νομοθεσία θα έπρεπε να εφαρμόζει για τους εργαζομένους της τη Συλλογική Σύμβαση της Μεταλλουργικής Βιομηχανίας. Παρ’ όλα αυτά, η εργοδοσία «άσκησε πιέσεις» στους εργαζόμενους για να υπογράψουν προσωπικά συμβόλαια και να εργάζονται περίπου 66 ώρες την εβδομάδα (Δευτέρα-Κυριακή), με ωριαίο μικτό μισθό 4 ευρώ. Η πλειοψηφία του προσωπικού δεν υπέκυψε σ’αυτές τις επιθέσεις των εργοδοτών και δεν υπέγραψε ατομικά συμβόλαια. Οι εργάτες μάλιστα δηλώνουν έτοιμοι για κλιμάκωση των αγώνων.
Μπροστά στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται στην Κύπρο μετά την έλευση της τρόικας, οι αγώνες αντίστασης των εργαζομένων αποδεικνύονται για άλλη μια φορά μονόδρομος για να μπει φρένο στις άγριες ορέξεις των αφεντικών.