Το μεγάλο «φαγοπότι» στις τράπεζες

Υπό την υψηλή εποπτεία της τρόικας και με ενορχηστρωτή την κυβέρνηση

Το φετινό καλοκαίρι σημαδεύτηκε από μια μεγάλη «επιχείρηση» της τρόικας και της ελληνικής κυβέρνησης, που είναι σε πλήρη εξέλιξη με στόχο να ολοκληρωθεί εντός του Σεπτεμβρίου: τη λεγόμενη «αναδιάρθρωση» του τραπεζικού συστήματος, με εργαλείο τη διαδικασία της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών και με τριπλό στόχο τη συγκεντροποίηση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος σε 2-3 μεγάλες τράπεζες, την πλήρη ιδιωτικοποίησή του και την παραμονή του σε «ελληνικά χέρια», αλλά και με ξένες συμμετοχές και υπό την εποπτεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.  

Η προώθηση του όλου σχεδίου γίνεται με διαδικασίες fast track, με παραβίαση ακόμη και των κανόνων της «ελεύθερης αγοράς», με καραμπινάτα σκάνδαλα και με μοιρασιά επιπέδου κρεοπωλείου… Αυτού του τύπου η «αναδιάρθρωση» του τραπεζικού συστήματος αποτελεί παράλληλη, αλλά και απόλυτα σχετιζόμενη διαδικασία με το περιβόητο νέο «πακέτο» αντεργατικών μέτρων που ετοιμάζει η κυβέρνηση.  

   
Πώς να χαρίσετε μια τράπεζα…

Ας τα πάρουμε από την αρχή. Επί Αλογοσκούφη (υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Καραμανλή) άρχισε ο χορός της ενίσχυσης των τραπεζών με δημόσιες εγγυήσεις, με το αρχικό «πακέτο» των 28 δισ. ευρώ. Με τις σε εξέλιξη διαδικασίες ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών (δηλαδή υποστήριξη με δανεικά της τρόικας της κεφαλαιακής τους επάρκειας, η οποία κατέρρευσε μετά το «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων), οι δημόσιες εγγυήσεις προς τις τράπεζες θα φτάσουν τα 200 δισ. ευρώ περίπου. Εννοείται ότι όλες αυτές οι εγγυήσεις θα καταπέσουν και θα γίνουν δημόσιο χρέος, καθώς κανείς δεν πιστεύει ότι οι ελληνικές τράπεζες, με συνολική χρηματιστηριακή αξία κάτω από 5 δισ. ευρώ, θα μπορέσουν ποτέ να «καλύψουν» αυτές τις εγγυήσεις. Ενώ το χρέος του Δημοσίου θεωρείται μη βιώσιμο αν ξεπερνάει το 120% του ΑΕΠ, για κάποιο περίεργο λόγο το χρέος των τραπεζών (προς το Δημόσιο!) μπορεί να είναι 40 φορές η χρηματιστηριακή τους αξία, χωρίς κανείς να ενοχλείται – φυσικά όλοι ξέρουμε γιατί…

Πάντως, έχουμε ήδη μια μικρή απόδειξη για το ότι οι εγγυήσεις προς τις τράπεζες θα είναι «δανεικά κι αγύριστα»: Όπως παραδέχτηκε στη βουλή ο υφυπουργός Οικονομικών κ. Σταϊκούρας, οι τράπεζες παραβίασαν την υποχρέωσή τους να επιστρέψουν στο ελληνικό Δημόσιο 555 εκατ. ευρώ, όπως όφειλαν βάσει των όρων παροχής του πρώτου «πακέτου» εγγυήσεων 28 δισ. επί Αλογοσκούφη – πέντε χρόνια μετά…    

Ωστόσο, όλα αυτά αποδεικνύεται τώρα ότι είχαν το νόημά τους: Προετοίμασαν τη «μεγάλη αναδιάρθρωση» του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, που εξελίσσεται αυτό το καλοκαίρι.  

Η προεργασία ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2011, όταν με το νόμο 4021 για την «εξυγίανση» του τραπεζικού συστήματος (νόμος Βενιζέλου) αναγορεύτηκε σε «βασιλιά» της εποπτείας του τραπεζικού συστήματος ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Προβόπουλος. Με αυτή του τη δικαιοδοσία, ο κ. Προβόπουλος απεφάνθη φέτος το καλοκαίρι ότι όλες οι ελληνικές τράπεζες ήταν μη βιώσιμες – κυρίως εξαιτίας του «κουρέματος» των ελληνικών ομολόγων με το περιβόητο PSI του κ. Βενιζέλου, που κατέστρεψε την κεφαλαιακή τους επάρκεια. Σύμφωνα με πληροφορίες που έχουν διαρρεύσει στον τραπεζικό χώρο, η έκθεση της Black Rock έβγαλε «πρωταθλήτριες» στους αρνητικούς δείκτες τη Eurobank και την Πειραιώς. Αντίθετα, η ΑΤΕ και το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση από τις προαναφερθείσες δύο τράπεζες: Στο ΤΤ ο δείκτης καθυστερούμενων δανείων είναι 3% (όταν στις άλλες τράπεζες είναι 12, 16 ή και 25%) και για 11 δισ. καταθέσεις έχει δώσει δάνεια 8 δισ. ευρώ (δείκτης χορηγήσεων προς καταθέσεις 73%). Ο αντίστοιχος δείκτης στην Πειραιώς είναι 160%. Οι ζημίες του ΤΤ ανέρχονται σε 3,1 δισ. ευρώ, αλλά, αν εξαιρέσουμε τα 3,5 δισ. ευρώ από ελληνικά ομόλογα, το ΤΤ είναι κερδοφόρο!

Ανάλογα ισχύουν και για την Αγροτική (ΑΤΕ). Οι ζημίες είναι 4 δισ. ευρώ, αλλά οι απώλειες από τα ελληνικά ομόλογα είναι 4,4 δισ. ευρώ. Επίσης η ΑΤΕ είχε εγγράψει παραπάνω προβλέψεις για μελλοντικές επισφάλειες (απώλειες από μη εξυπηρετούμενα δάνεια), γεγονός που θωράκιζε τον ισολογισμό της για τα επόμενα χρόνια. 

 
Κι όμως, η κυβέρνηση αποφάσισε ότι η ΑΤΕ και το ΤΤ δεν είναι βιώσιμες, και βιώσιμες αναδείχτηκαν μόνο η Εθνική, η Alpha Bank και οι χειρότερες όλων (με βάση την έρευνα της Black Rock, αλλά και με βάση τα πραγματικά στοιχεία των ισολογισμών τους) Eurobank και Πειραιώς. Με ποια δικαιολογία; Ότι στο πρώτο μνημόνιο προβλεπόταν ότι κρατικές τράπεζες δεν ενισχύονται ούτε από το Δημόσιο ούτε από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ). Με τη διαφορά ότι στο μεταξύ υπήρξε ένα «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων, με το οποίο το ελληνικό Δημόσιο «κούρεψε» και τον εαυτό του, δηλαδή το χαρτοφυλάκιο των κρατικών τραπεζών (ΤΤ και ΑΤΕ). Και ενώ συνέβη αυτό και ενώ το δεύτερο μνημόνιο δεν εμπεριέχει τη δέσμευση του πρώτου μνημονίου περί μη ενίσχυσης κρατικών τραπεζών από το Δημόσιο ή το ΤΧΣ, η κυβέρνηση απεφάνθη ότι στην ανακεφαλαιοποίηση μπορούν να συμμετάσχουν μόνο οι τέσσερις ιδιωτικές τράπεζες (Εθνική, Πειραιώς, Alpha Bnak και Eurobank), ενώ αποκλείστηκαν η ΑΤΕ και το ΤΤ, παρόλο που οι απώλειές τους ήταν κυρίως από τα ομόλογα, ενώ σε όλους τους υπόλοιπους δείκτες ήταν σε καλύτερη κατάσταση από τις ιδιωτικές!

Αφού λοιπόν αποκλείστηκαν από τη στήριξη, έγιναν «μη βιώσιμες» και μπήκε πωλητήριο! Η ΑΤΕ πουλήθηκε για 95 εκατ. ευρώ στη χρεοκοπημένη (αλλά με γενναία στήριξη μέσω της ανακεφαλαιοποίησης) Πειραιώς, αφού πρώτα χωρίστηκε σε Band (κακή) και Good (καλή) τράπεζα και το Δημόσιο κράτησε την «κακή», δηλαδή όλη τη χασούρα. Ύστερα, η Πειραιώς πήρε φόρα και πάει να «αγοράσει» και τη Γενική Τράπεζα, ώστε να συνεταιριστεί και με τη γαλλική Societe General – και έτσι να μετατραπεί από χρεοκοπημένη στη δεύτερη μεγαλύτερη ελληνική τράπεζα. Μικρή λεπτομέρεια: Πίσω από τον Σάλλα βρίσκεται η οικογένεια Βαρδινογιάννη, καλά κρυμμένη πίσω από ένα τσεχικό Fund…

Ακολούθησε η «εκτέλεση» του ΤΤ, που κρίθηκε μη βιώσιμο και μπήκε και γι’ αυτό πωλητήριο. Οι φήμες οργιάζουν ότι το Δημόσιο (που κατέχει μαζί με τα ΕΛΤΑ το 44% των μετοχών του) θα αποχωρήσει και το ΤΤ θα δοθεί στην Εθνική, για να φτιαχτεί ο «εθνικός πρωταθλητής», μια τράπεζα-κολοσσός… Ο ξένος συνεταίρος υπάρχει και σε αυτό το σχήμα. Είναι ο ισχυρός μέτοχος της Εθνικής, η Citi Group…  

Συνέπειες

Απομένει να δούμε τι θα γίνει με τις Eurobank και Alpha Bank, αλλά το σίγουρο είναι ότι η όλη «επιχείρηση» θα ολοκληρωθεί με πιστή τήρηση δύο κανόνων: Πρώτον, στο τέλος όλες οι τράπεζες θα είναι ιδιωτικές. Δεύτερον, θα μείνουν σε «ελληνικά χέρια», υπό τον όρο ότι θα συνεταιριστούν με ξένους εταίρους…

Στη συνέχεια, οι νέες, «υγιείς» τράπεζες θα μπουν υπό την εποπτεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Οι συνέπειες είναι προφανείς:  

1. Ιδιωτικοποιημένες και υπό την εποπτεία της ΕΚΤ, οι νέες τράπεζες δεν θα υπακούουν σε κανένα κριτήριο ενίσχυσης της οικονομίας ή «ευαισθησίας» για νοικοκυριά και μικρομεσαίες (κυρίως) επιχειρήσεις. Σπίτια και αγροτικές γαίες, που είναι υποθηκευμένα, θα είναι στο απόλυτο έλεος των νέων «βαρόνων». Ακόμη και μισθοί, συντάξεις και περιουσιακά στοιχεία όσων δεν μπορούν να πληρώσουν τα δάνειά τους (πολύ περισσότερο από πριν). Ο νέος τραπεζικός τομέας θα γίνει εργαλείο μιας μεγάλης λεηλασίας.

2. Η ανακεφαλαιοποίηση θα ολοκληρωθεί χωρίς το ελληνικό Δημόσιο να πάρει ούτε μία κοινή μετοχή. Όχι μόνο δεν θα ενισχυθεί ο ρόλος του Δημοσίου, αλλά θα καταστραφεί η οποιαδήποτε δυνατότητα για δημιουργία «δημόσιου πυλώνα» στις τράπεζες.

Υπ’ αυτούς τους όρους, η θέση για εθνικοποίηση των τραπεζών υπό εργατικό και κοινωνικό έλεγχο αναδεικνύεται πλέον σε θεμελιώδη για το πρόγραμμα της Ριζοσπαστικής Αριστεράς.