Είναι ο Ελευθέριος Βενιζέλος κομμάτι της δημοκρατικής παράδοσης στη χώρα; Ποια ήταν η σχέση του με την Αριστερά; Είχε καμιά σχέση ο Ελ. Βενιζέλος με το προοδευτικό και εργατικό κίνημα ή με τις δημοκρατικές ιδέες;
Φωτογραφία
Ημερ.Δημοσίευσης
«Πάσα απόπειρα διαταράξεως ή βιαίας ανατροπής του αστικού καθεστώτος, του οποίου στερεά θεμέλια είναι η πατρίς, η οικογένεια, η ιδιοκτησία, θα εύρη αντιμέτωπον την πυγμήν του Κράτους. Είμεθα αποφασισμένοι να εξοπλίσωμεν το κράτος και τας αρχάς του διά της αναγκαίας νομοθεσίας, όπως καταστή δυνατή η αποτελεσματική κοινωνική άμυνα κατά των απροκάλυπτων ανατρεπτικών ενεργειών των εχθρών του κοινωνικού καθεστώτος». Λόγος του Ελ. Βενιζέλου το 1928 σε προεκλογική του συγκέντρωση. Απειλή που έγινε πράξη με τους έκτακτους νόμους, που έμειναν στην ιστορία ως το «ιδιώνυμο».
Είναι ο Ελευθέριος Βενιζέλος κομμάτι της δημοκρατικής παράδοσης στη χώρα; Ποια ήταν η σχέση του με την Αριστερά; Είχε καμιά σχέση ο Ελ. Βενιζέλος με το προοδευτικό και εργατικό κίνημα ή με τις δημοκρατικές ιδέες;
Οι εθνικοί μύθοι για τη μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή περιγράφουν μια εκστρατεία απελευθέρωσης των «σκλαβωμένων αδελφών μας» από περιοχές στις οποίες υποτίθεται ότι ήταν πλειοψηφία.
Τα στατιστικά στοιχεία όμως του 1912 –τόσο του Πατριαρχείου όσο και των Βενιζελικών– άλλα λένε:
Ο ελληνικός πληθυσμός στη Μικρά Ασία ήταν 16-18%, ενώ οι Τούρκοι (μουσουλμάνοι) 75%.
Κι όμως οι ελληνικές κοινότητες ελέγχανε, πριν το 1922, το 50% του επενδυμένου κεφαλαίου στη βιομηχανία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και το 60% των θέσεων εργασίας στους μεταποιητικούς κλάδους. Το 1914 το 46% από τους ιδιοκτήτες τραπεζών ήταν Έλληνες, ενώ τους ανήκε το 49% από τις 6.507 βιομηχανίες και βιοτεχνίες της αυτοκρατορίας. Έλληνες ήταν το 52% των γιατρών και των αρχιτεκτόνων, το 37% των μηχανικών, το 49% των φαρμακοποιών, το 29% των δικηγόρων όλης της Αυτοκρατορίας. Οι Ρωμιοί μαθητές αντιπροσώπευαν (σε απόλυτους αριθμούς) το διπλάσιο των Μουσουλμάνων μαθητών.
Πριν την έξαρση των εθνικισμών, και από μαρτυρίες ανθρώπων που ήρθαν πρόσφυγες στην Ελλάδα, δεν μπορούμε να μιλάμε για «δούλους». Επίσης, αυτοί που «κόπτονταν» για την απελευθέρωση των «Ελλήνων αδελφών» στη Μ. Ασία ήταν αυτοί που τους πούλησαν και τους μίσησαν με το χειρότερο τρόπο.
Μετά την καταστροφή και το κάψιμο της Σμύρνης δεν προσπάθησαν να τους σώσουν. Ενδεικτικά, η ελληνική κυβέρνηση απαγόρευσε στα πλοία να φύγουν από Χίο και Μυτιλήνη, για να μην τους μεταφέρουν στην Ελλάδα, ενώ διαβατήρια και νόμοι δυσκόλευαν τον ερχομό τους στη «μητέρα πατρίδα». Μετά την υπογραφή της συμφωνίας για την ανταλλαγή των πληθυσμών, οι περιουσίες τους λεηλατήθηκαν από το ελληνικό κράτος και τους «ημέτερους», αποτελώντας το μεγαλύτερο σκάνδαλο μετά το 1922. Η αντιμετώπισή τους στην Ελλάδα από όλα τα στρατόπεδα του αστισμού ήταν από καχυποψία μέχρι ανοιχτή απέχθεια («τουρκόσποροι», «παστρικές», «Σμυρνιές» κλπ.).
Το «ιδιώνυμο»
Η πολιτική πράξη που ξεκαθάρισε πόσο «προοδευτικός» ήταν ο Ελ. Βενιζέλος –ακόμα και με την αστική έννοια– ήταν η θέσπιση του «ιδιώνυμου» κατά των πολιτικών του αντιπάλων, κυρίως κατά των αγωνιστών του εργατικού κινήματος και των προσφύγων.
Ήταν αποτέλεσμα της προσπάθειας όλης της αστικής τάξης (βενιζελικών και αντιβενιζελικών) να αντιμετωπίσουν την κοινωνική κρίση, περιορίζοντας τις ελευθερίες του λαού και θεσμοθετώντας τον αντικομουνισμό του Μεσοπολέμου.
Ήταν ο νόμος που εφαρμόστηκε από τις 25 Ιουλίου του 1929 και ο οποίος ποινικοποιούσε τις «ανατρεπτικές» ιδέες. Στόχος ήταν η δίωξη των «αντιφρονούντων» και η καταστολή των συνδικαλιστικών κινητοποιήσεων. Αποτέλεσε την αρχή για τους μετέπειτα βασανισμούς, τις εξορίες και φυλακίσεις χιλιάδων αγωνιστών. Ο νόμος 4229/1929 ανέλαβε την αντιμετώπιση του «λαϊκού κινδύνου», χτυπώντας πρώτα την πρωτοπορία της εργατικής τάξης και στη συνέχεια κάθε αγωνιζόμενο στοιχείο.
Με βάση αυτό το νόμο διαλύθηκαν μια σειρά προοδευτικές οργανώσεις. Για παράδειγμα, στις 3/1/1930 το πρωτοδικείο Αθήνας αποφάσισε τη διάλυση της Ενωτικής ΓΣΕΕ, με το αιτιολογικό ότι «εργάζεται κατά του σημερινού κοινωνικού καθεστώτος». Στις 17 Φλεβάρη του ίδιου έτους διαλύθηκε η «Εργατική Βοήθεια της Ελλάδας». Στις 21 Ιούνη 1930 διαλύθηκε η «Βιομηχανική Ένωση Οικοδόμων Αθήνας», ενώ στις 5 Σεπτέμβρη απαγορεύτηκε η κυκλοφορία του περιοδικού της ΟΚΝΕ «Νεολαία».
Από το 1929 έως το 1936 περίπου 16.500 συνδικαλιστές και αγωνιστές συνελήφθησαν. Από αυτούς περισσότεροι από 3.000 καταδικάσθηκαν και εξορίστηκαν στα ξερονήσια, όπως ο Άρης Βελουχιώτης και οι σύντροφοί του στη Γάβδο, ο Μπεναρόγια της Φεντερασιόν στη Νάξο κλπ.
Ο Κώστας Φουντόπουλος, διδάκτωρ της ιστορίας, έγραφε στο «Βήμα» (19/3/2006, για τα 70 χρόνια από το θάνατο του Βενιζέλου): «…Όταν η συγκυρία έγινε δυσάρεστη μετά το 1920, το κράτος δεν δίστασε όχι μόνο να ακυρώσει την εργατική νομοθεσία, αλλά και να υπονομεύσει βασικές ατομικές και συλλογικές ελευθερίες των εργατών… Η ξαφνική άφιξη εκατοντάδων χιλιάδων εξαθλιωμένων προσφύγων προκάλεσε ανησυχία στην κρατική εξουσία, η οποία φοβήθηκε τη ριζοσπαστικοποίηση αυτού του πληθυσμού εξαιτίας των κακών συνθηκών διαβίωσής του. Η διάψευση των οραμάτων της Μεγάλης Ιδέας έστρεψε την κυρίαρχη ρητορεία στην υπεράσπιση της εσωτερικής τάξης από τους εσωτερικούς εχθρούς. Η απεργία δεν αναγνωριζόταν ως μέσο προβολής πολιτικών αιτημάτων, η διαδήλωση θεωρούνταν διασάλευση της κοινωνικής γαλήνης, ο συνδικαλισμός μετατράπηκε σε “ιδιώνυμο” (ειδικό) αδίκημα…
Έξι στους δέκα καταδικασθέντες την περίοδο 1927-1937 για εγκλήματα κατά της ασφάλειας του κράτους ανήκαν στην εργατική τάξη».
Το ΣΕΚΕ (ΚΚΕ)
Η στάση του ΣΕΚΕ (μετέπειτα ΚΚΕ) υπήρξε επαναστατική και θαρραλέα εκείνη την περίοδο, παρά το μικρό μέγεθός του. Από την αρχή ήταν ενάντια στον πόλεμο που (σωστά) χαρακτήριζε ιμπεριαλιστικό, ενώ διακήρυσσε την αδελφοσύνη και την ειρήνη μεταξύ όλων των λαών των Βαλκανίων.
Μερικά αποσπάσματα μαρτυρούν τη στάση του:
«Όταν το Μάιο του 1919 τα ελληνικά στρατεύματα αποβιβάζονταν στη Σμύρνη, άνοιγε ο δρόμος μιας τραγικής ιστορίας για το λαό μας, που έμελε να οδηγήσει στη Μικρασιατική καταστροφή. Δεκάδες χιλιάδες νεκροί, 1.5 εκατομμύριο πρόσφυγες, τεράστιες υλικές καταστροφές, ο τρομερός απολογισμός της πολιτικής των κυρίαρχων τάξεων.
…Σχέδια προσάρτησης και οικονομικοπολιτικής επιρροής πάνω στις περιοχές της Οθωμανικής αυτοκρατορίας είχαν οι ιμπεριαλιστές και περισσότερο από όλους οι Άγγλοι. Mε προπέτασμα τη «Μεγάλη Ιδέα» για τις «αλύτρωτες πατρίδες» και με δικαιολογία την προστασία των χριστιανικών πληθυσμών, δίνεται η εντολή στον Ελευθέριο Βενιζέλο να αποβιβαστεί ο στρατός στη Σμύρνη… H Μικρασιατική εκστρατεία ήταν ένας πόλεμος άδικος και κατακτητικός, καταδικασμένος από το ξεκίνημά του σε αποτυχία.
…Tην περίοδο 1919 -1922 στο εσωτερικό της χώρας μας ο λαός σηκώνει στις πλάτες του το κόστος του καταστροφικού πρώτου παγκοσμίου πολέμου. Tα στρατευμένα παιδιά του χρησιμοποιήθηκαν για τους ιμπεριαλιστικούς σκοπούς και μόνο το ΣEKE και η Ρωσία του Λένιν στάθηκαν, υπερασπίζοντας με πραγματική συνέπεια τα συμφέροντα των λαών της Ελλάδας και της Τουρκίας. Είναι η άλλη πλευρά της ιστορίας, η αληθινή, η πραγματική».
Το Μάιο του 1921, με απόφαση της KE, συγκροτήθηκε ειδική επιτροπή των κομουνιστών στρατιωτών που ανέλαβε να καθοδηγήσει την ιδεολογικοπολιτική και οργανωτική δουλειά στο στρατό που ήταν στη μικρασιατική εκστρατεία.
Το σύνθημα στις προεκλογικές συγκεντρώσεις της Αριστεράς στην Αθήνα ήταν «Κάτω ο πόλεμος». Το σύνθημα των προοδευτικών στρατιωτών στη Μ. Ασία ήταν: «Στα σπίτια μας»!
Το συμπέρασμα είναι ότι ο Ελ. Βενιζέλος καμία σχέση δεν έχει με την Αριστερά και τις παραδόσεις της. Το αντίθετο. Ήταν ένας γνήσιος εκφραστής των αστικών συμφερόντων (Ελλήνων καπιταλιστών και των συμμάχων τους ιμπεριαλιστών), που ξεκίνησε σαν «μεταρρυθμιστής» και κατέληξε σαν δυνάστης.