Από το «Χώρο Διαλόγου» στον ΣΥΡΙΖΑ των 30.000 μελών: Πώς φτάσαμε ως εδώ;

Σε τέτοιες στιγμές, η αναφορά στην πρόσφατη ιστορία ενός πολιτικού εγχειρήματος είναι δίκοπο μαχαίρι: ανεξάρτητα από προθέσεις, μοιράζει νομιμοποιητικά ή απονομιμοποιητικά «πιστοποιητικά» στις πτέρυγες της πολιτικής διαπάλης, θέτει τα ερωτήματα αν, ποιος και κατά πόσο, «δικαιούται δια να ομιλεί»…

Ο σύντροφος Χρήστος Λάσκος (τον οποίο εξ αρχής δηλώνω ειλικρινά ότι εκτιμώ) έδωσε ένα τέτοιο σημείωμα στο Rednotebook, με τίτλο: «Πώς φτάσαμε ως εδώ;». Ο σ. Χ.Λ., έντιμα, σημειώνει στον υπότιτλό του ότι πρόκειται για μια «υποκειμενική ματιά». Δεν θα μπορούσε να είναι και αλλιώς. Την ιστορία που διαμορφώσαμε όλοι μαζί, δεν μπορεί να την περιγράψει, κανείς μας, «αντικειμενικά». Εξίσου υποκειμενικά, λοιπόν, ας δώσω μερικά στοιχεία της δικιάς μας ματιάς, που διαφέρει αρκετά από αυτήν του σ. Χ.Λ.

Ίδρυση
Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ξεκίνησε ασφαλώς την επομένη της εξέγερσης του Δεκέμβρη του 2008. Έξι χρόνια νωρίτερα ο Στέργιος Πιτσιόρλας, τότε συντονιστής της Π.Γ. του ΣΥΝ, και ο αείμνηστος πολύτιμος σ. Γιάννης Μπανιάς επέμεναν ότι η συγκρότηση μιας συμμαχίας της ριζοσπαστικής Αριστεράς –όπως ο ΣΥΡΙΖΑ– είχε ως προϋπόθεση τη συμμετοχή μιας, τουλάχιστον, οργάνωσης της άκρας Αριστεράς, σε αντίθεση με τις μέχρι τότε πολιτικές και εκλογικές συμμαχίες του ΣΥΝ. Η ΔΕΑ πήρε, προδρομικά, αυτή την ευθύνη, αδιαφορώντας για το αντίτιμο (που πολύ γρήγορα πλήρωσε) και τις περιπέτειες που θα είχε να αντιμετωπίσει, παρότι ήταν μια σχετικά νέα και «άγουρη» ακόμα οργάνωση.

Η πρώτη κρίση του ΣΥΡΙΖΑ προέκυψε στις ευρωεκλογές του 2004. Όταν ο ΣΥΝ επέμενε να διεκδικήσει αποκλειστικά την εκπροσώπηση στο ευρωκοινοβούλιο (δια του σ. Δημ. Παπαδημούλη) παρόλο που στις εθνικές εκλογές, που είχαν προηγηθεί, δεν είχε τηρήσει τις δεσμεύσεις του για πλουραλιστική εκπροσώπηση στην Κ.Ο. Το αποτέλεσμα ήταν μια πρώτη διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ με τη συγκρότηση του ευρωψηφοδελτίου «Γυναίκες για μια άλλη Ευρώπη» από δυνάμεις που σήμερα κατά πλειοψηφία βρίσκονται στην ΑΝΑΣΑ. Η ΔΕΑ είχε τότε κρατηθεί έξω από τη σύγκρουση, επιδιώκοντας να περιοριστεί το μέγεθος της ζημιάς.

Επανεκκίνηση
Η επανεκκίνηση του ΣΥΡΙΖΑ έγινε τότε εφικτή, κάτω από την επίδραση δύο παραγόντων: α) Την αλλαγή ηγεσίας στον ΣΥΝ και τη δέσμευση του Αλ. Αλαβάνου για πολιτική ριζοσπαστικής Αριστεράς. β) Την πρωτοβουλία των άλλων ιδρυτικών οργανώσεων του ΣΥΡΙΖΑ, με στόχο να δοθεί μια δεύτερη ευκαιρία στο εγχείρημα.

Ο σ. Χ.Λ. υποτιμά, κατά τη γνώμη μου, τις φυσιογνωμικές ανατροπές που έφερε στον ΣΥΝ η πρώτη κοινοβουλευτική θητεία του Αλ. Αλαβάνου, στις οποίες –πάλι κατά τη γνώμη μου– οφείλει πολλά η σημερινή δυναμική του ΣΥΡΙΖΑ. Η στάση της τότε ηγεσίας του ΣΥΝ απέναντι στον Καραμανλή, στο Άρθρο 16 και κυρίως το Δεκέμβρη του ’08, «έσβησε» στη λαϊκή κοινή γνώμη την θολή εικόνα της περιόδου Μ. Δαμανάκη και Ν. Κωσταντόπουλου, την εικόνα του συντηρητικού ευρωμεταρρυθμισμού.

Μπροστά στις ευρωεκλογές του ’09, όλοι στον ΣΥΡΙΖΑ αντιμετωπίσαμε μια δυσάρεστη έκπληξη. Το εσωτερικό του Συνασπισμού μας μετέφερε αιφνιδίως το δίλημμα: Με τον Αλαβάνο ή με τον Τσίπρα; Η ΔΕΑ, όπως και πολλοί άλλοι, προσπαθήσαμε να αποφύγουμε το δίλημμα, να βρούμε τρόπους –σεβόμενοι τις εσωτερικές εξελίξεις στον ΣΥΝ– να αποφευχθεί μια προφανώς επιζήμια ρήξη για όλο το εγχείρημα. Η μεγάλη πλειοψηφία της Γραμματείας δεν πήρε θέση στο ζήτημα της ηγεσίας στον ΣΥΝ –και άλλωστε πώς θα μπορούσε;– και ζητούσε μια ενωτική διάταξη όλων των δυνάμεων… Το κακό αποτέλεσμα στις ευρωεκλογές (αλλά και η υπεραντίδραση της ΚΟΕ στη μη εκπλήρωση των υπεσχημένων) επιδείνωσε το ήδη στραβό κλίμα.

Σε αυτό το χρονικό σημείο, ο σ. Χ.Λ. αναφέρεται ειρωνικά στο «έπος των 13 προέδρων» στις εκλογές του 2009. Μόνο που επρόκειτο για μια πρόταση της ΠΓ του ΣΥΝ, που ετέθη ως η μοναδική και τελευταία πρόταση για την επιβίωση του ΣΥΡΙΖΑ (σε συνδυασμό, μάλιστα, με την κατ’ επιλογήν του προέδρου του ΣΥΝ «πλουραλιστική σύνθεση» στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας). Την πρόταση αυτή δεχτήκαμε ακαριαία και λειτουργήσαμε στη δύσκολη προεκλογική μάχη που ακολούθησε, με μοναδικό κριτήριο την επιβίωση του ΣΥΡΙΖΑ και όχι όποιο από τα «προνόμια» των «13 προέδρων».

Νέες συμμαχίες
Αυτό που ακολούθησε το σχετικά καλό αποτέλεσμα των εκλογών του ’09 δεν ήταν, όπως ισχυρίζεται ο σ. Χ.Λ., η πορεία συγκρότησης του ΜΑΑ, με επικεφαλής τον Αλ. Αλαβάνο. Ήταν η απόφαση της ηγεσίας του ΣΥΝ να «χαλαρώσει» τον ΣΥΡΙΖΑ, να αναζητήσει ένα νέο μοντέλο συμμαχιών (με επίκεντρο τους «πασοκογενείς»), που κατέληξε στη συγκρότηση του ψηφοδελτίου Μητρόπουλου στις περιφερειακές εκλογές. Υπενθυμίζω ότι αυτή η γραμμή δεν εγκρίθηκε ποτέ από κανένα «σώμα» του ΣΥΡΙΖΑ, ότι η απόφαση για την υποψηφιότητα Μητρόπουλου δεν είχε ούτε έναν(!) υποστηρικτή στη Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ και ότι στην κατεύθυνση αυτή ο ΣΥΝ «περπάτησε» μονομερώς και αποφασιστικά, αδιαφορώντας για τις συνέπειες στον ΣΥΡΙΖΑ.

Σε αυτό το πλαίσιο και με αυτά τα δεδομένα εξελίχθηκε η υποψηφιότητα του ΜΑΑ και του Αλ. Αλαβάνου στις περιφερειακές εκλογές. Σε αυτή τη δύσκολη αντιπαράθεση η ΔΕΑ προσπάθησε να κρατηθεί η διάσταση στα όρια των περιφερειακών εκλογών και να αποκλειστεί μια γενικότερη διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ. Γι’ αυτή τη θέση μάλιστα, κάποιοι από τους σημερινούς συνοδοιπόρους του σ. Χ.Λ. στο «ενιαίο ψηφοδέλτιο», μας κατηγόρησαν ως «κότες» που αρνούνται να προχωρήσουν στην ολοκλήρωση της ρήξης με τον ΣΥΝ και την ηγεσία του…

Δυναμική
Η σημερινή δυναμική του ΣΥΡΙΖΑ, πράγματι, σώθηκε στην πορεία «επανεκκίνησης» που ξεκίνησε το φθινόπωρο του 2010. Μόνο που αυτή ήταν πολύ πιο σύνθετη απ’ ό,τι περιγράφει ο σ. Χ.Λ. Να θυμίσω το πρόβλημα σύνθεσης των συνιστωσών του ΣΥΡΙΖΑ με τις εσωτερικές συνιστώσες του ΣΥΝ, μέσω της φόρμουλας «καμιά θυσία για το ευρώ». Να θυμίσω επίσης ότι για την επιλογή του προεκλογικού προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ, όπως εξαγγέλθηκε στην Αθηναΐδα, προηγήθηκε σφοδρή σύγκρουση, με το αποτέλεσμα να «παίζεται» μέχρι –κυριολεκτικά– την τελευταία στιγμή, με πολύτιμες παρεμβάσεις και «συνιστωσών» και σ. του ΣΥΝ που απέκρουαν τη γραμμή «ρεαλιστικής» προσαρμογής (επαναδιαπραγμάτευση!) ή και ανοιχτά συντηρητικών θέσεων (π.χ. για τους μετανάστες ή τα «εθνικά») στο όνομα της εκλογικής αποτελεσματικότητας.

Ο σ. Χ.Λ. αναφέρεται σε μια «πολύ μεγάλη πλειοψηφία –κοντά στο 80%– υπέρ της γραμμής που χαρακτήρισε το άλμα μας από το 4% στο 30%». Κάποιοι από τους αγορητές των «πασοκογενών» ισχυρίζονται ότι αυτοί μας έμαθαν το μονοπάτι από το 4% στο 30%. Είναι λάθος ισχυρισμοί. Η δυναμική του ΣΥΡΙΖΑ, η αγωνιστική συσπείρωσή του, ακόμα και η εκλογική εκτίναξη από το 4% στο 30%, είναι αποτέλεσμα μιας πολύ πλούσιας, σύνθετης και δύσκολης διαδικασίας. Που περιλάμβανε αγώνες, πολιτικές αποφάσεις, συνθέσεις, αλλά και κρίσεις, βήματα μπροστά, αλλά και υποχωρήσεις, στον προσανατολισμό της οικοδόμησης του αναγκαίου πολιτικού μετώπου της ριζοσπαστικής Αριστεράς.

Κατανοώ τη δυσφορία πολλών συντρόφων και συντροφισσών, όταν μέσα σε αυτές τις δυσκολίες «κάποιο τμήμα (του ΣΥΝ ή άλλων) παίζει το δικό του βιολί». Σε ένα βαθμό είναι τμήμα των προβλημάτων του εγχειρήματος. Όμως εκεί που δεν σηκώνει υποχωρήσεις, είναι όταν το «βιολί» αρχίζει να παίζει σκοπούς των απέναντι. Επειδή η στάση «ακριβοί στα πίτουρα και φτηνοί στο αλεύρι» δεν ωφέλησε ποτέ κανένα και πολύ περισσότερο ένα σχηματισμό της ριζοσπαστικής Αριστεράς, είμαστε σίγουροι ότι απέναντι σε τέτοια «βιολιά», απέναντι στις πραγματικά επικίνδυνες αποκλίσεις, θα βρεθούμε, τελικά, στο ίδιο στρατόπεδο με τον σ. Χ.Λ. και πολλούς άλλους-ες.
Αυτή είναι η δική μας ματιά. Υποκειμενική; Σίγουρα.