Αίγυπτος: Κλέβουν την επανάσταση από τις μάζες

Στο rproject.gr μπορείτε να διαβάσετε εκτενέστερη μορφή του άρθρου.

 Η 30ή Ιούνη
Υπήρχαν αρκετά σημάδια πως επρόκειτο για ένα τολμηρό «βήμα μπροστά». Το αιγυπτιακό κίνημα είχε αναμετρηθεί με το καθεστώς, είχε ανατρέψει τον Μουμπάρακ και στη συνέχεια το Ανώτατο Συμβούλιο των Ενόπλων Δυνάμεων (που είχε γίνει δεκτό ως «σωτήρας» μετά την πτώση του δικτάτορα) και τώρα ανέτρεπε την κυβέρνηση των Αδελφών Μουσουλμάνων (που είχαν γίνει δεκτοί ως «σωτήρες» μετά την υποχώρηση του στρατού και τις κοινοβουλευτικές εκλογές).

Το κίνημα ενάντια στον Μόρσι, από το πρώτο του μεγάλο ξέσπασμα το χειμώνα του 2012-2013, κουβαλούσε αρκετά πολιτικά προβλήματα, με κυριότερα την παρουσία των «φελούλ» (οι παλιοί καθεστωτικοί), την πολιτική του Μετώπου Εθνικής Σωτηρίας (μια συμμαχία φελούλ-φιλελεύθερων-εθνικιστών-αριστερών) που κινούνταν σε μια «κοσμική» πλατφόρμα, περιορισμένη στον στενό στόχο «όλοι μαζί ενάντια στην Αδελφότητα», και το «παιχνίδι» των στρατηγών (όπως είχε φανεί με την απροθυμία τους να καταστείλουν την εξέγερση του χειμώνα).

Όλα αυτά τα προβλήματα ήταν γνωστά και είχαν επισημανθεί στο παρελθόν, αλλά ο «σεισμός» της 30ής Ιούνη και η πρόσφατη προϊστορία της αιγυπτιακής επανάστασης δημιουργούσαν την αισιοδοξία ότι –αργά ή γρήγορα– τα προβλήματα θα ξεπεραστούν.

Σήμερα είναι η ώρα της αυτοκριτικής. Η αισιοδοξία εκείνων των ημερών, αν και δικαιολογημένη, αποδείχτηκε κακός σύμβουλος, οδήγησε σε υποτίμηση των κινδύνων. Ένα μήνα μετά την 30η Ιούνη, η εικόνα είναι τελείως διαφορετική. Τα όσα μεσολάβησαν τις εβδομάδες μετά την εκθρόνιση του Μόρσι από το στρατό, δεν αποτέλεσαν προχώρημα της επανάστασης, αλλά αντεπίθεση της αντεπανάστασης.

Η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτικών δυνάμεων της Αιγύπτου στέκεται στο πλευρό του στρατού ενάντια στη Μουσουλμανική Αδελφότητα. Αυτή η σύγχυση έχει μεταφερθεί και σε μερίδα της διεθνούς Αριστεράς, που φλερτάρει με μια πολιτική «ουδετερότητας», η οποία καταδικάζει τις «ακρότητες» των κατασταλτικών μηχανισμών, αλλά υποτιμά την πολιτική ουσία των εξελίξεων, που είναι η ανασύνταξη του καθεστώτος.

Αντεπανάσταση
Στις 14-15 Αυγούστου 2013, οι κατασταλτικές δυνάμεις της Αιγύπτου διέλυσαν τις κατασκηνώσεις διαμαρτυρίας της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, ενώ και πολλές άλλες διαδηλώσεις των οπαδών του Μόρσι δέχτηκαν πυρά.

Ήταν η πιο βάρβαρη και πολύνεκρη επίθεση που έχει εξαπολύσει ο στρατός ενάντια σε διαδηλωτές εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Το πρόβλημα είναι πολύ σοβαρότερο από την «υπερβολική χρήση βίας». Η δυνατότητα να εκτελεστεί μια τέτοια σφαγή είναι ένα τεράστιο πολιτικό πισωγύρισμα, σε μια χώρα όπου 2μιση χρόνια μετά την ανατροπή του Μουμπάρακ το βασικότερο πρόβλημα της άρχουσας τάξης ήταν η κατάρρευση του ηθικού και της νομιμοποίησης των κατασταλτικών μηχανισμών. Μετά την ανατροπή του Μουμπάρακ, η αστυνομία ήταν λαομίσητη και η υπακοή των φαντάρων σε εντολές να χτυπήσουν διαδηλωτές τουλάχιστον αμφισβητούμενη. Τα όσα έγιναν και γίνονται ενάντια στις διαδηλώσεις των Αδελφών Μουσουλμάνων είναι σημάδια μιας επικίνδυνης ανασύνταξης της αυτοπεποίθησης και της συνοχής του «βαθέως κράτους». Το γεγονός ότι μετά τις σφαγές στις 14-15 Αυγούστου κανένας δεν κατέβηκε στο δρόμο (κυρίως από συναίνεση, αλλά και από φόβο) είναι πολύ πιο ανησυχητικό σημάδι για τη συνέχεια από ό,τι οι ίδιες οι σφαγές.

Το ίδιο ισχύει για την κατασταλτική εκστρατεία ενάντια στην ηγεσία της Αδελφότητας: Ένα κύμα συλλήψεων, που φτάνει ως τα πιο υψηλά κλιμάκια της οργάνωσης, περνά χωρίς αντίδραση από τις άλλες πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις και «θεμελιώνει» το δικαίωμα του στρατού να ασκεί πολιτικές διώξεις ενάντια σε ολόκληρα κόμματα και οργανώσεις. Η συζήτηση πλέον έχει φτάσει στο επίπεδο του να κηρυχθεί εκτός νόμου και να διαλυθεί η Μουσουλμανική Αδελφότητα.

Αν ο εκτοπισμός του Μόρσι από την προεδρία ήταν μια κίνηση του στρατού με στόχο να εκτονώσει τη λαϊκή οργή, η σημερινή κατασταλτική εκστρατεία ξεπερνά αυτά τα όρια: η διάλυση μιας πολιτικής οργάνωσης είναι η αρχή της επιστροφής στην εποχή Μουμπάρακ.  

Πολλοί έχουν «τυφλωθεί» από το γεγονός ότι αυτή η κατασταλτική εκστρατεία κατευθύνεται ενάντια στη Μουσουλμανική Αδελφότητα, η οποία δίκαια συγκεντρώνει τη λαϊκή οργή και αντιμετωπίζεται ως εχθρός της επανάστασης. Ωστόσο το ότι «μετά την Αδελφότητα έρχεται η σειρά των άλλων» δεν είναι θεωρητικό σχήμα ή πολιτική εκτίμηση. Η αντεπανάσταση ήδη εδραιώνει τη θέση της.

Σε ένα εργοστάσιο χάλυβα στο Σουέζ, μια μεγάλη απεργία αντιμετωπίστηκε με περικύκλωση του εργοστασίου από το στρατό και με τη σύλληψη των ηγετών της απεργίας.

Μετά την ανατροπή της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, η μεταβατική κυβέρνηση και ο στρατός διόρισαν νέους κυβερνήτες στις περιφέρειες. Η συντριπτική τους πλειοψηφία είναι πρώην στρατιωτικοί και πρώην αστυνομικοί διευθυντές.

Με πρόσχημα τη σύγκρουση με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, ο στρατός έχει επιβάλει απαγόρευση της κυκλοφορίας τη νύχτα, ενώ η χώρα έχει κηρυχθεί σε «κατάσταση εκτάκτου ανάγκης» για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα.

Ο Μοχάμεντ Ελ-Μπαραντέι, ηγετική φιγούρα του Μετώπου Εθνικής Σωτηρίας και των φιλελεύθερων, είχε αναλάβει τη θέση του αντιπροέδρου στη μεταβατική κυβέρνηση μετά την ανατροπή του Μόρσι. Χωρίς αυτό να τον ξεπλένει από το ρόλο του, ήταν ο μοναδικός που επιχείρησε να σώσει την τιμή του αιγυπτιακού φιλελευθερισμού, υποβάλλοντας την παραίτησή του μετά τη σφαγή των ισλαμιστών διαδηλωτών. Το αποτέλεσμα ήταν ο ίδιος να αυτοεξοριστεί και το καθεστώς να ασκήσει δίωξη εναντίον του για προδοσία.

Ενώ διώκεται ακόμα και ο Ελ-Μπαραντέι, τα δικαστήρια επέτρεψαν την αποφυλάκιση του Χόσνι Μουμπάρακ. Ο δικτάτορας κρίθηκε αθώος για κατηγορίες διαφθοράς και παρόλο που εκκρεμούν οι δίκες για τις δολοφονίες των διαδηλωτών του Γενάρη-Φλεβάρη 2011, η αποφυλάκισή του, όσο κι αν στέκει «θεσμικά» (έληξε ο χρόνος κράτησης), έχει έναν τεράστιο πολιτικό συμβολισμό, αν αναλογιστεί κανείς ότι οι –καθόλου «θεσμικές»– διώξεις κατά της Αδελφότητας ή του Μπαραντέι διεξάγονται με το στρατιωτικό καθεστώς να επικαλείται όρους «λαϊκής εντολής», «προστασίας της πατρίδας» κλπ.

Η Μουσουλμανική Αδελφότητα
Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι είναι σήμερα το βασικό θύμα της κρατικής καταστολής. Αλλά η ευθύνη που φέρουν οι ίδιοι γι’ αυτή την εξέλιξη είναι τεράστια. Η άνοδος και η πτώση της Αδελφότητας θα μπορούσε να είναι ένα ξεχωριστό άρθρο. Η ισχυρότερη και δημοφιλέστερη πολιτική οργάνωση της Αιγύπτου ένα χρόνο πριν, σήμερα αντιμετωπίζει ένα κατασταλτικό πογκρόμ δίχως να έχει κανέναν, ούτε καν τα άλλα ισλαμικά κόμματα, να την υπερασπιστεί. Ένα πολιτικό κεφάλαιο, που χτιζόταν για δεκαετίες, εξατμίστηκε μέσα σε ένα χρόνο.

Ο Σαιν-Ζυστ έλεγε: «όποιος κάνει μισή επανάσταση, σκάβει το λάκκο του». Η Αδελφότητα, καταλαμβάνοντας την κυβερνητική εξουσία, μπήκε σε μια σχέση ανταγωνισμού-συμβιβασμού με την παλιά κρατική μηχανή. Επιχειρώντας διαρκώς να κρατήσει τις ισορροπίες ανάμεσα στον πόλεμο με το παλιό καθεστώς και την «Αδελφοποίηση» του κράτους από τη μία και τον προσεταιρισμό τμημάτων του παλιού καθεστώτος από την άλλη, κατέληξε να χάσει την εμπιστοσύνη και του κινήματος και του καθεστώτος.

Στο κρίσιμο οικονομικό πεδίο επεδίωξε να εφαρμόσει τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές της ηγεσίας της, αποξενώνοντας τη μεγάλη μάζα των οπαδών της, που πίστευε πως η «ισλαμική αναγέννηση» σήμαινε φιλολαϊκές πολιτικές. Η ταξική οργή ήταν ο βασικός τροφοδότης των διαδηλώσεων της 30ής Ιούνη, ένας παράγοντας που δεν πρέπει να υποτιμηθεί για τη συνέχεια των εξελίξεων.

Στην προσπάθεια να συμβιβαστούν τα ασυμβίβαστα, ο Μόρσι απέτυχε παταγωδώς και μέσα σε ένα χρόνο η Αδελφότητα «κατόρθωσε» να αποξενώσει τους πάντες, ιμπεριαλιστές και αντι-ιμπεριαλιστές, καπιταλιστές κι εργάτες, δημοκράτες και καθεστωτικούς. Ένα μίγμα ανικανότητας και απροθυμίας οδήγησε τους Αδελφούς Μουσουλμάνους «στη γωνία».

Η αρχή του τέλους ήταν όταν στην εξέγερση του χειμώνα του 2012-2013 δόθηκε η εντολή στα μέλη των Αδελφών να επιτεθούν στους διαδηλωτές, ένα συμβάν που «σφράγισε» το διαζύγιο με το κίνημα, συμβόλισε την μετάλλαξη της Αδελφότητας σε κάτι άλλο από αυτό που ήταν και άνοιξε το δρόμο στη σημερινή της κρίση.

Μετά την ανατροπή του Μόρσι, η επιλογή της μετωπικής σύγκρουσης με αίτημα μάλιστα την επαναφορά του Μόρσι στην εξουσία είναι η αποκορύφωση του διαζυγίου της ηγεσίας της Αδελφότητας με την πραγματικότητα. Η μεγάλη πολιτική της επιρροή και η αίσθηση του «ιστορικού δίκαιου» οδήγησαν συχνά την ισλαμική οργάνωση σε υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων της και υποτίμηση του αντιπάλου. Το ίδιο δράμα πέρασε, όταν κήρυξε πόλεμο στον Νάσερ (με αποτέλεσμα τη συντριβή της), το ίδιο δράμα βιώνει και σήμερα.

Αλλά πλέον η κατάσταση έχει ξεφύγει από τα χέρια της και οι κριτικές για τις «ακραίες επιλογές» ή η προσπάθεια ερμηνείας τους με βάση κάποιο «πολιτικό σχεδιασμό της ηγεσίας» έχουν γίνει άκαιρες. Η Αδελφότητα με δικιά της ευθύνη οδηγήθηκε στη γωνία. Αλλά, βρισκόμενη στη γωνία, είναι υποχρεωμένη να διεξάγει έναν αγώνα για την ίδια της την επιβίωση.

Έχει γίνει πολύς λόγος για την παρουσία ενόπλων στις διαδηλώσεις της, προκειμένου να δικαιολογηθούν οι επιθέσεις του στρατού. Μαρτυρίες ξένων δημοσιογράφων συγκλίνουν στο ότι ένοπλοι υπήρχαν, αλλά άνοιγαν πυρ για να προστατέψουν τους άοπλους διαδηλωτές από τους ελεύθερους σκοπευτές που πυροβολούσαν από τις ταράτσες. Είναι βέβαιο ότι στο κλίμα «πολιορκίας», ενισχύονται οι πιο ακραίες τάσεις στους ισλαμικούς κύκλους, αλλά κανείς δεν μπορεί να βλέπει μόνο την «ισλαμική τρομοκρατία», χωρίς να παίρνει υπόψη του την κρατική τρομοκρατία στην οποία υπόκεινται ένας ολόκληρος πολιτικός χώρος.

Η χρεοκοπία της αντιπολίτευσης
Το μεγαλύτερο δράμα στην Αίγυπτο αυτές τις μέρες είναι η πλήρης παράδοση των πολιτικών δυνάμεων στους στρατηγούς. Η Αδελφότητα συγκεντρώνει σήμερα το λαϊκό μίσος γιατί «πρόδωσε την επανάσταση». Ωστόσο, οι πολιτικές δυνάμεις που απαρτίζουν το Μέτωπο Εθνικής Σωτηρίας είναι μια διαφορετική υπόθεση. Αυτές οι δυνάμεις ήταν έτοιμες από καιρό να αποκηρύξουν την Αδελφότητα ως «ισλαμοφασιστική».

Σήμερα ζούμε την απόλυτη χρεοκοπία του αιγυπτιακού φιλελευθερισμού, ο οποίος ανάμεσα στους «φελούλ» με το «βαθύ κράτος» και τους ισλαμιστές, επιλέγει να συνταχθεί με τους πρώτους, θυσιάζοντας ακόμα και τις φιλελεύθερες-δημοκρατικές του ευαισθησίες. Η πολύ παλιά παθογένεια αυτού του χώρου, που από την εποχή του Μουμπάρακ ακόμα προτιμούσε την «κοσμική» δικτατορία ως ανάχωμα στην «ισλαμική απειλή» οδηγεί και πάλι σήμερα τους –τάχα– «φιλελεύθερους» στην αγκαλιά του αυταρχισμού.

Βέβαια, για τις αστικές φιλελεύθερες δυνάμεις βαραίνουν και άλλοι παράγοντες, με σημαντικότερο τον τρόμο τους απέναντι στη συνέχεια της επαναστατικής αναταραχής και την προοπτική βαθέματος της επανάστασης από τις εργαζόμενες μάζες. Οι άνθρωποι που πρωτοστατούν σήμερα στις κραυγές κατά της Αδελφότητας που «απειλεί την εθνική ενότητα», είναι οι ίδιοι που κατακεραύνωναν τους απεργούς που «απειλούσαν το εθνική ενότητα» μετά την πτώση του Μουμπάρακ. Το μόνο «φιλελεύθερο» που έχει απομείνει στο κουφάρι αυτών των πολιτικών δυνάμεων είναι η πίστη τους στον οικονομικό φιλελευθερισμό, με την (πλήρη αστική) δημοκρατία να έρχεται πολύ πίσω στις προτεραιότητές τους, οι οποίες καθορίζονται από την ανάγκη «ομαλότητας».

Μαζί με τη χρεοκοπία του αιγυπτιακού φιλελευθερισμού εμφανίστηκαν και τα όρια του μαζικότερου «φιλεργατικού» ρεύματος στην Αίγυπτο, του νασερικού εθνικισμού. Ο νασερικός Σαμπάχι, που μετά την καλή του επίδοση στις προεδρικές εκλογές αναδείχτηκε σε ηγετική προσωπικότητα του κινήματος, σήμερα αποφαίνεται πως «το σύνθημα “Κάτω η στρατιωτική εξουσία” ήταν λάθος» και συντάσσεται με το στρατό.

Ωστόσο το πρόβλημα είναι η (πολιτική και κοινωνική) Αριστερά. Η μεγαλύτερη δύναμη της ριζοσπαστικής Αριστεράς, η Σοσιαλιστική Λαϊκή Συμμαχία, ήταν από τις δυνάμεις που ζήτησαν δημόσια… τη διάλυση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, εν μέσω του κρατικού πογκρόμ. Αντίστοιχα, τα ηγετικά στελέχη του «Ταμαρόντ» στηρίζουν το στρατό ενάντια στην «ισλαμική τρομοκρατία».

Το ένα ζήτημα που προκύπτει είναι η ισλαμοφοβία της αιγυπτιακής Αριστεράς, που ιστορικά πίστευε πως οι ισλαμιστές είναι εξίσου ή και μεγαλύτερος εχθρός από το κράτος. Το άλλο ζήτημα, κρυμμένο πίσω από το «κοσμικό» μέτωπο, είναι αυτό που ο Άραβας αριστερός διανοούμενος Ζιλμπέρ Ασκάρ έχει χαρακτηρίσει ως «σύγχρονο λαϊκομετωπισμό» της αραβικής Αριστεράς, η οποία σέρνεται σε συμμαχίες με τους «φιλελεύθερους» αστούς, με αποτέλεσμα να αφήνει χωρίς ανεξάρτητη εκπροσώπηση την εργατική τάξη.

Ελάχιστες πολιτικές δυνάμεις διασώθηκαν, συγκεκριμένα οι Επαναστάτες Σοσιαλιστές και το Κίνημα της 6ης Απρίλη είναι αυτοί που στέκονται απέναντι από το στρατό. Σήμερα είναι στο περιθώριο και οι περιορισμένες δυνάμεις τους δεν έχουν τη δύναμη να αντιστρέψουν το κλίμα, ωστόσο η πολιτική στάση τους είναι μια ελάχιστη αλλά σημαντική συμβολή στην πάλη ενάντια στην αντεπανάσταση και στην υπόθεση της  διαμόρφωσης ενός πολιτικού πόλου που θα εκφράσει αυθεντικά τα αιτήματα της αιγυπτιακής επανάστασης. Δυστυχώς απέχουμε από αυτόν το στόχο, ο οποίος θα πρέπει να επιδιωχθεί μέσα στις σκληρές στροφές της επαναστατικής διαδικασίας.

Πολιτική ηγεσία
Η έλλειψη ανεξάρτητης εκπροσώπησης της εργατικής τάξης είναι το μεγάλο δράμα της Αιγύπτου, αλλά και συνολικά της αραβικής επανάστασης σε όλες τις χώρες. Η δύναμη του «αυθόρμητου» τράβηξε τις αραβικές μάζες τα τελευταία δυόμιση χρόνια, κυρίως στην Αίγυπτο. Αλλά το «αυθόρμητο» έχει τα όριά του.

Η (πολιτική, κοινωνική, χρονική) «διάρκεια» της αιγυπτιακής επανάστασης έχει αποδειχθεί πολλές φορές στο παρελθόν. Αυτή τροφοδότησε όλες τις εξεγέρσεις  μέχρι σήμερα. Αλλά κάθε προηγούμενη εξέγερση, εκτός από βήμα μπροστά, ήταν και μια χαμένη ευκαιρία, και όσο οι ευκαιρίες περνούν ανεκμετάλλευτες, ο αντεπαναστατικός κίνδυνος δυναμώνει.

Έχει φανεί σε αρκετές στιγμές μέχρι σήμερα πόσο έλλειψε ένα κόμμα που θα εκφράζει πολιτικά την εργατική τάξη και θα συνδέει τους αγώνες της με την επαναστατική προοπτική. Αυτό το έλλειμμα δεν μπορεί να περνά για πάντα ατιμώρητο. Σήμερα, για πρώτη φορά τόσο εμφανώς, το αιγυπτιακό κίνημα αντιμετωπίζει το θανάσιμο κίνδυνο της αντεπανάστασης και απειλείται να πληρώσει το τίμημα αυτής της έλλειψης.

Παρ’ όλα αυτά, όποιος βιαστεί να θάψει την αραβική επανάσταση, κάνει λάθος. Στην Αίγυπτο η πρόσφατη ιστορία προειδοποιεί πως ο «μήνας του μέλιτος» ανάμεσα σε κυβερνήσεις και λαό μπορεί να κρατήσει ελάχιστα. Οι αιγυπτιακές μάζες έχουν ανατρέψει δύο προέδρους και τέσσερις κυβερνήσεις σε δυόμιση χρόνια. Έχουν αρκετές φορές αποσύρει την εμπιστοσύνη τους από πολιτικές δυνάμεις που κάποτε απολάμβαναν τη δημοφιλία που σήμερα απολαμβάνει ο στρατηγός Ελ-Σίσι. Υπάρχουν νεκροί, υπάρχουν τραυματίες, υπάρχουν άνθρωποι που οι δρόμοι του Κάιρο –στην Ταχρίρ, στο Προεδρικό Μέγαρο, στην οδό Μοχάμεντ Μαχμούντ– τους θυμίζουν τους αγώνες που έδωσαν τα τελευταία δυόμιση χρόνια για «ελευθερία, αξιοπρέπεια και κοινωνική δικαιοσύνη». Είναι μια κληρονομιά που δύσκολα θα εξαφανιστεί.

Ο μεγαλύτερος αντίπαλος αυτής της κληρονομιάς, η μεγαλύτερη απειλή για την αιγυπτιακή επανάσταση είναι η αποθάρρυνση, η απογοήτευση και η «επιστροφή στο σπίτι».

Τους κινδύνους της σημερινής αποστράτευσης, αλλά και την ελπίδα για την αναζωογόνηση του επαναστατικού πνεύματος αύριο, συνόψισε εξαιρετικά ένας Αιγύπτιος ακτιβιστής, στον επίλογο ενός προσωπικού απολογισμού των όσων συμβαίνουν:

«Σήμερα δεν μπορώ να σταθώ όρθιος απέναντι στο θάνατο. Σήμερα είμαι ένας δειλός που μπορεί μόνο να γράψει. Βλέπω να σέρνουν την επανάσταση μακριά μας, για να εκτελεστεί σε έναν ρηχό τάφο, και δεν ξέρω τι πρέπει να κάνω. Αλλά ξέρω ότι, πριν είναι πολύ αργά, θα την αρπάξουμε από τα χέρια τους, θα παλέψουμε γι’ αυτή. Πρέπει να παλέψουμε γι’ αυτή, αλλιώς δεν θα μπορέσουμε ποτέ ξανά να αντέξουμε τους εαυτούς μας».

[[{"type":"media","view_mode":"media_large","fid":"1396","attributes":{"alt":"","class":"media-image","height":"362","typeof":"foaf:Image","width":"600"}}]]

φωτό: Το κυρίαρχο κλίμα στην Αίγυπτο: Πορτρέτο του στρατηγού Ελ-Σίσι, του νέου “ισχυρού άντρα” της χώρας, δίπλα σε φωτογραφία που επιτίθεται στον Ομπάμα ως “υποστηρικτή της τρομοκρατίας”.

Η Ουάσινγκτον σε αμηχανία

Οι εξελίξεις στην Αίγυπτο αποτελούν μια ακόμη αποτυχία στην πολιτική του αμερικανικού ιμπεριαλισμού στην περιοχή. Ο βασικός συνομιλητής των ΗΠΑ στη χώρα ήταν και είναι η στρατιωτική ηγεσία. Ωστόσο, μετά την ανατροπή του Μουμπάρακ, η Ουάσινγκτον χρειαζόταν μια πολιτική δύναμη ως «συνομιλητή» και στράφηκε σε έναν άβολο «γάμο συμφέροντος» με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα.
Σήμερα αυτό το σχέδιο έχει καταρρεύσει, καθώς οι δύο «πυλώνες» του σχεδίου (στρατός και Αδελφότητα) έρχονται σε ανοιχτή σύγκρουση και ο Λευκός Οίκος παρακολουθεί με αμηχανία. Για τον Ομπάμα είναι δύσκολο επικοινωνιακά να στηρίξει την ανασύνταξη του στρατιωτικού καθεστώτος. Επιπλέον, η Μουσουλμανική Αδελφότητα είναι διεθνές κίνημα και ρήξη μαζί της στην Αίγυπτο μπορεί να σημαίνει νέα σύγκρουση με το πολιτικό Ισλάμ παντού.

Αυτή η μεσοβέζικη στάση των ΗΠΑ δημιουργεί πρόβλημα στο να συνδεθούν και με τον «αντι-ισλαμικό» πόλο. Η εκστρατεία ενάντια στην Αδελφότητα συνοδεύεται από ένα κύμα εθνικισμού, που εκφράζεται με το σχήμα «ο Ομπάμα στηρίζει την ισλαμική τρομοκρατία ενάντια στο αιγυπτιακό κράτος». Οι στρατηγοί εκμεταλλεύονται αυτό το αντι-αμερικανικό ρεύμα για να κερδίσουν πολιτικά οφέλη, αλλά το ζήτημα είναι αν θα μπορέσουν να το ελέγξουν.

Στις διαδηλώσεις υπέρ του στρατού εμφανίστηκε το σύνθημα «Αμερική, κράτα τα λεφτά σου» και στον αιγυπτιακό Τύπο άνοιξε η συζήτηση για το «αν έχει υπερτιμηθεί η αμερικανική βοήθεια». Το «Ταμαρόντ» ξεκίνησε συλλογή υπογραφών, με αίτημα να ακυρωθεί η Ειρήνη του Καμπ Ντέιβιντ με το Ισραήλ και να σταματήσει η αμερικανική οικονομική-στρατιωτική βοήθεια.

Πέρα από τις κοινωνικές πιέσεις, υπάρχει και η παρέμβαση άλλων δυνάμεων, που αναδεικνύει την έκταση των γεωπολιτικών αλλαγών στην περιοχή. Η Σαουδική Αραβία ανακοίνωσε πως, αν οι δυτικές δυνάμεις διακόψουν τη χρηματοδότηση της Αιγύπτου, θα αναλάβουν οι μοναρχίες του Κόλπου να υπερκαλύψουν το κενό.
Πρόκειται για ένα ακόμα επεισόδιο της κρίσης της αμερικανικής ηγεμονίας στη Μέση Ανατολή. Από αυτή τη θέση σχετικής αδυναμίας και με δεδομένη τη ρευστότητα του τοπίου στην Αίγυπτο, η Ουάσινγκτον παραμένει «στη γωνία», περιμένοντας να δει σε ποιον «παίκτη» τη συμφέρει να «ποντάρει»…