Παγκόσμια μέρα για τα δικαιώματα των γυναικών

Η  άποψη ότι οι γυναίκες έχουν κατακτήσει την ισότητα και ότι δεν υφίστανται καταπίεση λόγω του φύλου τους δεν είναι καινούρια. Ειδικά κάθε 8 Μάρτη η συζήτηση αυτή φουντώνει, με αφιερώματα και ρεπορτάζ να «αποδεικνύουν» ότι ο κόσμος είναι γεμάτος από πετυχημένες γυναίκες σε θέσεις κλειδιά.
Όμως στα χρόνια του μνημονίου και της κρίσης γίνεται όλο και πιο δύσκολο να το ισχυριστεί κανείς αυτό. Όχι γιατί η κρίση δημιούργησε την καταπίεση των γυναικών, αυτή προϋπήρχε, αλλά γιατί την έκανε πιο ορατή, καθώς την ενέτεινε, αποδεικνύοντας ότι σε κάθε κρίση το σύστημα ξεκινάει χτυπώντας πάντα αυτούς που θεωρεί πιο ευάλωτους.

Και λέμε «θεωρεί», γιατί οι γυναίκες δεν είναι αντικειμενικά ευάλωτες από τη φύση τους, ούτε ήταν πάντα καταπιεσμένες. Για χιλιάδες χρόνια, στις προταξικές κοινωνίες οι γυναίκες είχαν εξίσου σημαντικούς ρόλους με τους άντρες, ενώ σε πολλές επικρατούσε καθεστώς μητριαρχίας. Παρ’ όλα αυτά εδώ και αιώνες αντιμετωπίζονται ως το αδύναμο φύλο, κατώτερες από τους άντρες, ως υπεύθυνες για την ανατροφή των παιδιών και τη συντήρηση του σπιτικού.

Δεν υπάρχει λόγος να παραθέσουμε νούμερα για να αποδείξουμε το πόσο η κρίση χτυπάει τη γυναίκα και μάλιστα περισσότερο από τον άντρα, αφού κυκλοφορούν αξιόλογες σχετικές έρευνες. Η καταπίεση και ο σεξισμός είναι ορατές με γυμνό μάτι, για όποιον θέλει να δει, σε κάθε οικογένεια.
Η ανεργία των γυναικών έχει χτυπήσει κόκκινο, κάνοντας τις γυναίκες να χάνουν την οικονομικη τους ανεξαρτησία, ειδικά στους τομείς που ήταν κατεξοχήν γυναικείοι, όπως στην υγεία, την παιδεία, την καθαριότητα. Μια σειρά από γυναικείοι κλάδοι της τεχνικής εκπαίδευσης, όπως π.χ. η κομμωτική, αποσύρονται από τα τεχνικά λύκεια, κόβοντας ευκαιρίες από τα κορίτσια των πιο φτωχών στρωμάτων.

Κατάρρευση κοινωνικού κράτους
Το βασικότερο όμως είναι ότι το κοινωνικό κράτος καταρρέει πάνω στις πλάτες των γυναικών. Η κατάρρευση της δημόσιας υγείας, και ιδιαίτερα της πρωτοβάθμιας, με το κλείσιμο των ΕΟΠΥΥ, το κλείσιμο των βρεφονηπιακών σταθμών, των δομών για εξαρτημένα άτομα και ψυχολογικά πάσχοντες, όλα αυτά φορτώνουν τις γυναίκες με καινούρια καθήκοντα, αφού θα πρέπει να φροντίζουν μόνες τους τα πιο αδύναμα μέλη της κοινωνίας, παραμελώντας τον εαυτό τους, την υγεία τους και την ίδια τους τη ζωή.

Όσο για τη βία στο σπίτι, αυτή έχει πάρει τραγικές διαστάσεις, καθώς τα νούμερα αυξάνονται κατακόρυφα τα δύο τελευταία χρόνια. Η ανεργία του άντρα, η οργή και τα αδιέξοδα μεταφέρονται στο σπίτι, ξεσπώντας πάνω στις γυναίκες.

Στο μεταξύ οι γυναίκες, πέρα από το εργασιακό ωράριο, το μαύρο, ανασφάλιστο και parttime μεροκάματο, δουλεύουν σκληρά και στο σπίτι, φροντίζοντας την οικογένεια, μαγειρεύοντας και καθαρίζοντας, φροντίζοντας ώστε όλοι να είναι ευχαριστημένοι, αγωνιώντας πολλές φορές να εξασφαλίσουν το μενού της ημέρας, αφού λεφτά δεν υπάρχουν. Αυτή η κατάσταση είναι που κάνει τη γυναίκα διπλά καταπιεσμένη και επίσης την εργασία της εξαιρετικά συμφέρουσα για το σύστημα.

Όλα αυτά που θα έπρεπε να είναι υπόθεση του κράτους, δηλαδή η ανατροφή των παιδιών, η ψυχαγωγία της οικογένειας, γίνονται στην ιδιωτική σφάιρα του σπιτιού και στηρίζονται στην εθελοντική και απλήρωτη εργασία της γυναίκας.

Κομμάτι της καταπίεσης των γυναικών είναι και ο σεξισμός, ο οποίος μάλιστα οργανώνεται απροκάλυπτα από το σύστημα. Η διαπόμπευση των οροθετικών γυναικών, η πρακτική αδυναμία των γυναικών να πραγματοποιούν εκτρώσεις σε δημόσια νοσοκομεία  δωρεάν, η αύξηση εκπομπών στην τηλεόραση που διαφημίζουν το γυναικείο σώμα, όλα αυτά είναι σημάδια συντηρητικοποίησης της κοινωνίας.

Όμως δεν είναι μόνο η κρίση γένους θηλυκού. Η αντίσταση στην Ελλάδα και σε ολόκληρο τον πλανήτη έχει άρωμα γυναίκας. Οι καθαρίστριες του Υπουργείου Οικονομικών, οι εργαζόμενες που τέθηκαν υπο καθεστώς εφεδρείας και απόλυσης στο δημόσιο τομέα, οι γυναίκες στις Σκουριές, οι γυναίκες που υπερασπίζονται το δικαίωμα στην έκτρωση στην Ισπανία, την Πορτογαλία  και αλλού, οι γυναίκες ων αραβικών εξεγέρσεων, έχουν πολύ μεγαλύτερο κόστος όταν αγωνίζονται για να βγουν από το σπίτι, για να αφήσουν τα συζυγικά καθήκοντα, για να συγκρουστούν με την αστυνομία, για να αποκτήσουν φωνή, για να σπάσουν το φόβο. 

Η Αριστερά
Το γυναικείο ζήτημα είναι υποτιμημένο. Τα κόμματα της Αριστεράς συνήθως δημιουργούν γυναικεία τμήματα και θεματικές, εξασφαλίζου ν μια γυναικεία ποσόστωση στις εκλόγιμες θέσεις, οργανώνουν κάποιες εκδηλώσεις κάθε 8 Μάρτη και θεωρούν ότι έτσι έχουν καλύψει το θέμα.
Όμως το γυναικείο ζήτημα δεν είναι δευτερεύον, πλάι στο οικολογικό ή τα άλλα δικαιώματα. Οι γυναίκες αποτελούν τη μισή εργατική τάξη του πλανήτη, επομένως η κατάστασή τους αφορά όλη την κοινωνία. Σε κάθε μεγάλη εξέγερση και επανάσταση οι γυναίκες ήταν στη πρώτη γραμμή.
Τα πρώτα μέτρα που πήρε ο κόμμα των μπολσεβίκων, με το ξεκίνημα της επανάστασης του 1917 στη Ρωσία, αφορούσαν τις γυναίκες. Κοινοτικά μαγειρία και πλυντήρια, δικαίωμα στην έκτρωση και στο διαζύγιο, επιτροπές γυναικών κλπ. Είναι κρίσιμο στις διεκδικήσεις της Αριστεράς να έχουν προτεραιότητα τα δικαιώματα των γυναικών όχι μόνο σαν σημεία σε μια προκήρυξη (που και αυτά λείπουν), αλλά σαν ουσιαστική στήριξη των γυναικών που παλεύουν, όπως στην περίπτωση των καθαριστριών του Υπουργείου Οικονομικών.

Στο πρόγραμμα των πρώτων ημερών της κυβέρνησης της Αριστεράς θα πρέπει να περιλαμβάνονται σαφείς δεσμεύσεις που θα καλυτερεύουν τη θέση της γυναίκας. Επαναπρόσληψη όλων των απολυμένων, κατάργηση του καθεστώτος εργολαβιών στη καθαριότητα και αλλού, δωρεάν βρεφονηπιακοί σταθμοί, απαγόρευση των απολύσεων λόγω μητρότητος, δυνατότητα δωρεάν εκτρώσεων στα δημόσια νοσοκομεία, μείωση του ορίου συνταξιοδότησης, ισότητα στους μισθούς και πολλά άλλα.

Δεσμεύσεις
Η Αριστερά θα πρέπει να δώσει μάχη και με τις σεξιστικές αντιλήψεις ακόμα και μέσα στους κόλπους της, που εκφράζονται στις ανδροκρατούμενες αλυσίδες στις πορείες και τα σεξιστικά συνθήματα στα φοιτητικά αμφιθέατρα. Μια ματιά στις γυναίκες που συγκρούονταν με τις δυνάμεις καταστολής τους τελευταίους μήνες αρκεί για να αποδείξουμε ότι οι γυναίκες έχουν το σθένος να ξεπεράσουν πολύ πιο μεγάλα εμπόδια από τους άντρες, για να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή.

Κυρίως όμως η Αριστερά θα πρέπει να παλέψει ώστε οι διεκδικήσεις των γυναικών να είναι υπόθεση όλης της κοινωνίας και να μην καλλιεργεί τις θεωρίες που λένε ανοιχτά ότι το πρόβλημα των γυναικών είναι αποτέλεσμα της αντρικής κυριαρχίας. Οι γυναίκες και οι άντρες οφείλουν να παλέψουν μαζί ενάντια στους κοινούς καταπιεστές τους, τις κυβερνήσεις και το σύστημα της εκμετάλλευσης που στρέφει τον έναν απέναντι στον άλλο.

Ο αγώνας για «ψωμί και τριαντάφυλλα», που ξεκίνησαν οι εργάτριες υφαντουργίας στο Λόρενς της Αμερικής το 1910, δεν έχει δικαιωθεί ακόμα.

Η ιστορία της 8ης Μάρτη

Η 8 Μάρτη, Παγκόσμια Μέρα των Γυναικών, δεν είναι μια χαζοχαρούμενη εμπορική γιορτή, όπως μας την παρουσιάζουν. Ούτε είναι η μοναδική μέρα που θυμόμαστε τις γυναίκες. Η ιστορία της 8ης Μάρτη γράφτηκε το 1857 από τις εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη, όταν πραγματοποίησαν μια μεγάλη διαδήλωση, ζητώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας, με δέκα ώρες και όχι δεκαέξι ώρες εργασία και ίσα μεροκάματα με τους άντρες.

Η αστυνομία επιτέθηκε με βία στο πλήθος των γυναικών και η κινητοποίηση βάφτηκε στο αίμα. Όμως οι γυναίκες είχαν ήδη μπει στον αγώνα, οργανώνοντας τα πρώτα σωματεία γυναικών.  

Στη μνήμη αυτών των γυναικών και μετά από άλλη μια μεγαλειώδη και πολύ σκληρή απεργία που πραγματοποιήθηκε και πάλι από γυναίκες το 1910 στα υφαντουργία του Λόρενς, με βασικό σύνθημα «Θέλουμε ψωμί και τριαντάφυλλα», η γερμανίδα σοσιαλίστρια Κλάρα Τσέτκιν πρότεινε στη Δεύτερη Διεθνή Διάσκεψη Γυναικών να καθιερωθεί η 8 Μάρτη ως η Μέρα της Γυναίκας.

Πρόκειται για τη νικηφόρα απεργία που έμεινε στην ιστορία σαν «η εξέγερση των 20.000», στην οποία  πήραν μέρος πλάι στις γυναίκες και χιλιάδες άντρες εργάτες της υφαντουργίας.

Μετά τη Ρώσικη Επανάσταση του 1917, με πρόταση της Αλεξάνδρας Κολοντάι, ο εορτασμός καθιερώθηκε και στη Ρωσία. Εκεί έγινε και ο πρώτος πραγματικός εορτασμός της Μέρας της Γυναίκας, αφού οι διαδηλώσεις των γυναικών σηματοδότησαν ουσιαστικά την επανάσταση του Φλεβάρη. Εκείνη τη μέρα, στις 8 του Mάρτη (23 Φλεβάρη με το παλιό ημερολόγιο), οι γυναίκες της Πετρούπολης κατέβηκαν σε απεργία στις βιοτεχνίες της κλωστοϋφαντουργίας, διεκδικώντας «ψωμί και ειρήνη» και βελτίωση της ζωής τους.

Χρειάστηκε να περάσουν πολλές δεκαετίες, για να θεσμοθετηθεί επίσημα  το 1977 από τον ΟΗΕ η 8 Μάρτη ως παγκόσμια μέρα των γυναικών. Παρόλα αυτά οι περισσότεροι νομίζουν ότι τότε ξεκίνησε ο εορτασμός. Όμως, αν δεν ήταν οι αγώνες των εργατριών, δεν θα υπήρχε η 8 Μάρτη. 

Από τότε η μέρα αυτή γιορτάζεται με πολλές γυναίκες στο δρόμο σε όλο τον πλανήτη. Στην Τεχεράνη στις 4 Μαρτίου 2007, η αστυνομία ξυλοφόρτωσε χιλιάδες άνδρες και γυναίκες που σχεδίαζαν συλλαλητήριο για τον εορτασμό της ημέρας. Οι δεκάδες γυναίκες που συνελήφθησαν, κρατήθηκαν για μέρες στην απομόνωση. Οι ακτιβίστριες Shadi Sadr και Mahbubeh Abbasgholizadeh αφέθηκαν ελεύθερες μετά από δεκαπέντε μέρες απεργία πείνας.