Πολιτική κρίση στο Πακιστάν

Οι δύο παράλληλες κινητοποιήσεις ονομάζονται «Πορεία για την Απελευθέρωση» και «Πορεία για την Επανάσταση». Ωστόσο, σύμφωνα με αγωνιστές της πακιστανικής Αριστεράς, πρόκειται για προσβολή στο νόημα των δύο λέξεων. 
Η «Πορεία για την Απελευθέρωση» οργανώνεται από το PTI (Πακιστανικό Κίνημα για τη Δικαιοσύνη), το κόμμα του Ιμράν Καν. Είναι ένας πρώην αστέρας του κρίκετ και ανερχόμενη πολιτική προσωπικότητα στο Πακιστάν, που έγινε δημοφιλής ως «δημόσιο πρόσωπο» του κινήματος ενάντια στους βομβαρδισμούς από τα αμερικανικά drones (μη επανδρωμένα αεροσκάφη) σε πακιστανικό έδαφος, για την εναντίωσή του στον «πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία» και γενικότερες υποσχέσεις για «πολιτική αλλαγή», σε μια χώρα όπου τα παραδοσιακά κόμματα φημίζονται για τη διαφθορά τους και την ακραία οικογενειοκρατία. Ωστόσο, και το PTI συμμερίζεται τις ίδιες κεντροδεξιές πολιτικές με τα παραδοσιακά κόμματα, ενώ έχει τη στήριξη μεγάλου τμήματος της πακιστανικής άρχουσας τάξης. 
Η «Πορεία για την Επανάσταση» οργανώνεται από το PAT (Πακιστανικό Λαϊκό Κίνημα) του Μουλά Ταχίρ Κουάντρι, ένα συντηρητικό θρησκευτικό κόμμα που χρησιμοποιεί συχνά ριζοσπαστική φρασεολογία «ενάντια στο κατεστημένο».
Οι ηγέτες των δύο κινητοποιήσεων απαιτούν την παραίτηση του πρωθυπουργού Ναουάζ Σαρίφ, καταγγέλλοντας νοθεία στις εκλογές του 2013. Το «ποιόν» των υποκινητών του κινήματος και το μεγάλο αναπάντητο ερωτηματικό γιατί χρειάστηκε να περάσουν 14 μήνες για να «ανακαλύψουν» ξαφνικά τη νοθεία οι δύο ηγέτες έχουν στερήσει από τις κινητοποιήσεις τη μαζικότητα, τουλάχιστον μια μαζικότητα αντίστοιχη αυτής προηγούμενων κινημάτων, όπως εκείνο που ανέτρεψε τον δικτάτορα Μουσάραφ το 2009 ή αυτό που κατέβασε εκατοντάδες χιλιάδες στους δρόμους λίγο μετά ενάντια στον πρόεδρο Ζαρντάρι (επικεφαλής του Πακιστανικού Λαϊκού Κόμματος, που διαδέχτηκε τον Μουσάραφ αλλά γρήγορα καταπάτησε τις δεσμεύσεις του μένοντας εντός των πλαισίων που όριζε ο πανίσχυρος στο Πακιστάν στρατός).  
Οι Πακιστανοί έχουν μια σειρά καλούς λόγους να διαδηλώνουν ενάντια στο PMLN και σίγουρα ένα τμήμα αυτών που παραμένουν στους δρόμους σκέφτονται αυτούς τους λόγους. Το PMLN, προκειμένου να διασφαλίσει το δανεισμό από το ΔΝΤ, καθοδηγεί μια σαρωτική νεοφιλελεύθερη επίθεση: διπλασίασε την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, αύξησε την τιμή του φυσικού αερίου, προχωρά σε ένα πρόγραμμα σαρωτικών ιδιωτικοποιήσεων δημόσιων οργανισμών. Γι’ αυτούς τους λόγους, η αρχική προαναγγελία των διαδηλώσεων ενέπνευσε πολλούς Πακιστανούς και γι’ αυτούς τους λόγους τα αντιπολιτευόμενα κόμματα κερδίζουν σε δημοφιλία. 
Αλλά με το πέρασμα των ημερών, φάνηκε πως αυτό που επικρατεί είναι οι κυνικοί υπολογισμοί των ηγετών του PTI και του PTA. Το PMLN διατηρεί μεγάλο μέρος της δημοφιλίας που του χάρισε την εκλογική νίκη το 2013 (συμμετείχε στο πλευρό του δημοκρατικού κινήματος ενάντια στον Μουσάραφ και έπειτα ενάντια στην κυβέρνηση Ζαρντάρι, και βρίσκεται στην κυβέρνηση μόλις 14 μήνες), ενώ οι Καν και Κουάντρι δεν έχουν πείσει πως επιδιώκουν κάτι παραπάνω από το να διεκδικήσουν την εξουσία για τον εαυτό τους, για να πυροδοτηθεί ένα πραγματικό λαϊκό-μαζικό κίνημα, ικανό να ξεπεράσει τις αρχικές τους προθέσεις.
Η επιμονή των δύο αντιπολιτευόμενων ηγετών να απαιτούν παρά την αδυναμία των κινημάτων τους την παραίτηση του πρωθυπουργού έχει προκαλέσει σχόλια πως προσδοκούν τελικά μια παρέμβαση του στρατού.
Οι πραγματικοί στόχοι των δύο κομμάτων είναι άγνωστοι και η πιθανότητα πραξικοπήματος δείχνει μακρινή, ωστόσο αντικειμενικά η κρίση ωφέλησε τους στρατηγούς. Η στρατιωτική ηγεσία οργάνωσε συναντήσεις και με την αντιπολίτευση και με την κυβέρνηση, ενώ με ευθύνες όλων (κυβέρνησης, αντιπολίτευσης, ΜΜΕ) ο στρατός επανήλθε στο προσκήνιο ως «σωτήρας» και «ρυθμιστής». Είναι ένα μεγάλο πισωγύρισμα για το Πακιστάν, μετά τη μεγαλειώδη εξέγερση ενάντια στον Μουσάραφ και τις εκλογές του 2013 –την πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας που μία εκλεγμένη κυβέρνηση παρέδωσε την εξουσία σε μια άλλη, καθώς το Πακιστάν πέρασε πάνω από τα μισά χρόνια της ιστορίας του ως ανεξάρτητο κράτος με δικτατορίες και στρατιωτικό νόμο. 
Η κυβέρνηση PMLN ήταν η πρώτη στην ιστορία που επιχείρησε να ανεξαρτητοποιηθεί από το στρατό. Επιχείρησε να διώξει ποινικά τον (εξόριστο στις ΗΠΑ) Μουσάραφ για προδοσία για το πραξικόπημα του 1999, και κυρίως να χαράξει δική της εξωτερική πολιτική (προσέγγιση και ειρήνη με την Ινδία, χειρισμός του Αφγανιστάν και των Ταλιμπάν του Πακιστάν από την πολιτική κυβέρνηση). Βγαίνει από τη σημερινή κρίση εμφανώς αποδυναμωμένη. Μετά τη συνάντηση με την ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων, κυβερνητικό στέλεχος ομολόγησε πως πήρε την υπόσχεση πως δεν θα γίνει πραξικόπημα, αλλά αποδέχτηκε να δώσει μεγαλύτερο ρόλο στο στρατό. Είναι γνωστό πως «μεγαλύτερος ρόλος» σημαίνει πως η εξωτερική πολιτική (Ινδία, Αφγανιστάν, Ταλιμπάν) μένει στα χέρια του στρατού, ενώ η κυβέρνηση αφοσιώνεται στα εσωτερικά ζητήματα. 
Το Πακιστάν ήταν πάντα εγκλωβισμένο ανάμεσα στην ανάγκη για αμερικανική βοήθεια και τους ισχυρούς δεσμούς ανάμεσα στο στρατό και τις μυστικές υπηρεσίες (η πανίσχυρη ISI) και τους Ταλιμπάν, με στόχο να έχει λόγο το πακιστανικό κράτος στις εξελίξεις στο Αφγανιστάν. Η «διπλοπρόσωπη» πολιτική του στον «πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία» (πότε επιθέσεις στους Ταλιμπάν, πότε ανοχή της παρουσίας και δράσης τους) πάντοτε καθοριζόταν από αυτό το δίλημμα. Η συμμαχία της φιλοδυτικής κυβέρνησης Καρζάι με την (ιστορική εχθρό) Ινδία όξυνε αυτό το ζήτημα για τον πακιστανικό στρατό. 
Όλοι οι «παίχτες» (ο Καν, που έχει δεσμούς με το στρατό και επιδιώκει τη συμπάθεια των Πακιστανών Ταλιμπάν, το PMLN, που ταλαντεύεται ανάμεσα στις ειρηνευτικές συνομιλίες με τους Πακιστανούς Ταλιμπάν και τον πόλεμο εναντίον τους, ο στρατός, που έχει «διδάξει» το διπλό παιχνίδι) καθορίζουν τη στάση τους με βάση αυτό το σύνθετο θέμα. Οι ίδιοι οι Ταλιμπάν του Πακιστάν πέρασαν από διάσπαση πρόσφατα, με βάση το ερώτημα αν επιτίθενται σε πακιστανικούς στόχους ή αποδέχονται την «ασυλία» του πακιστανικού κράτους με αντάλλαγμα να επιχειρούν μόνο στο Αφγανιστάν. 
Σε αυτό το «κουβάρι» μπλέκεται ο λαός του Πακιστάν, που πληρώνει το τίμημα του «πολέμου ενάντια στην τρομοκρατία», της ανάπτυξης τζιχαντιστικών δικτύων, της δύναμης του στρατού και της κυριαρχίας πολιτικών δυνάμεων που ελάχιστα ενδιαφέρονται για την ειρήνη και την ευημερία του...