Πού βαδίζει η ευρωζώνη;

Πρέπει να πούμε εξαρχής ότι ο «Economist» έχει απόλυτο δίκιο στους δραματικούς τόνους και τις απαισιόδοξες προβλέψεις για την ευρωζώνη, έχει όμως εντελώς άδικο να ισχυρίζεται ότι η κρίση χρέους και τραπεζών ξεπεράστηκε ή έστω ελέγχθηκε και τώρα το πρόβλημα είναι «απλώς» η χαμηλή ανάπτυξη ή η απειλή της ύφεσης. 
Ο πίνακας που παραθέτουμε αποκαλύπτει σε μεγάλο βαθμό τη φύση του προβλήματος:
 1. Το κρατικό χρέος όλων των χωρών αυξάνεται διαρκώς. Από το ξεκίνημα του ευρώ μέχρι και το ξέσπασμα της κρίσης το 2008, το κρατικό χρέος σε άλλες χώρες αυξήθηκε και σε άλλες μειώθηκε ελαφρά. Αντίθετα, την ίδια περίοδο αυξάνεται αλματωδώς στο σύνολο της ευρωζώνης. Στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία) αυξήθηκε τρομακτικά μέσα στην κρίση και μέσω των μνημονιακών πολιτικών, στην Ιταλία αυξήθηκε περισσότερο από 30 ποσοστιαίες μονάδες, στο Βέλγιο περισσότερο από 20 ποσοστιαίες μονάδες. 
2. Το ιδιωτικό χρέος των χωρών αυξήθηκε θεαματικά. Σε κάποιες χώρες του Νότου (Ελλάδα, Ισπανία, λιγότερο Πορτογαλία) η αύξηση το πρώτο διάστημα ήταν θεαματική, ενώ στις χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά κινήθηκε σε υψηλούς αλλά σαφώς χαμηλότερους ρυθμούς. Με την εξαίρεση της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ελλάδας, της Ισπανίας, της Αυστρίας και της Φινλανδίας, το χρέος του ιδιωτικού τομέα ξεπερνά το 200% του ΑΕΠ, ενώ για κάποιες χώρες κυμαίνεται σε εφιαλτικά επίπεδα (Βέλγιο, Ιρλανδία, Λουξεμβούργο, Πορτογαλία, Σουηδία). 
3. Το άθροισμα του κρατικού χρέους και του χρέους του ιδιωτικού τομέα προκαλεί πραγματικό ίλιγγο, καθώς και το ποσοστό αύξησής του όλο αυτό το διάστημα. Σε σχέση με το 2001, σηματοδοτεί μια διαρκώς επιδεινούμενη, συνολική κρίση χρέους, διότι άσχετα αν πρόκειται για κρατικό ή ιδιωτικό χρέος, αυτό «βαραίνει» το σύνολο της καπιταλιστικής οικονομίας. Στην Ιρλανδία, την Ολλανδία και τη Σουηδία ξεπερνά το 400% του ΑΕΠ, στο Βέλγιο είναι 350%, ενώ στις περισσότερες χώρες ξεπερνάει το 300%. 
4. Στις χώρες που υποτίθεται ότι «γιατρεύτηκαν» με τα μνημόνια η κατάσταση είναι τραγική: Στην Ελλάδα, το κρατικό χρέος αυξήθηκε από 112,9% σε 175,1% και το ιδιωτικό από 118,3% σε 129,4%. Το συνολικό χρέος ανέρχεται σε 305,1% του ΑΕΠ! Στην Πορτογαλία, το κρατικό χρέος αυξήθηκε από 71,7% σε 129% του ΑΕΠ και το ιδιωτικό από 239,5% σε 258,3% του ΑΕΠ. Το συνολικό χρέος ανέρχεται σε 387,3% του ΑΕΠ! Στην Ιρλανδία, το κρατικό χρέος αυξήθηκε από 44,2% σε 123,7% του ΑΕΠ και το ιδιωτικό από 157% σε 331,8% του ΑΕΠ. Το συνολικό χρέος αυξήθηκε σε 455,5% του ΑΕΠ! 
Και ενώ λοιπόν η νεοφιλελεύθερη μυθολογία λέει ότι οι χώρες αυτές βγαίνουν από την κρίση (αφού βγαίνουν από τα μνημόνια), η αλήθεια είναι ότι βγαίνουν από τα εθνικά μνημόνια για να υπαχθούν σε μια ευρωπαϊκή μακρόχρονη επιτροπεία (ευρωπαϊκό υπερμνημόνιο), με τρομακτικά επιδεινωμένα τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά της κρίσης κρατικού και ιδιωτικού χρέους! 
Νέα κρίση
Το συμπέρασμα είναι ότι τα θεμελιώδη δεδομένα της κρίσης κρατικού χρέους επιδεινώθηκαν, στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου πήραν τρομακτικές διαστάσεις, ενώ στην Ιταλία και το Βέλγιο έχουν ξεπεράσει τη «γραμμή συναγερμού». Άρα δεν πρόκειται για «μετασχηματισμό» της κρίσης κρατικού χρέους σε κρίση της ανάπτυξης, αλλά για δραματική επιδείνωση της κρίσης κρατικού χρέους που πλέον συνδυάζεται και προκαλεί και κρίση ανάπτυξης. Και όχι μόνο: Όλοι οι εκπρόσωποι του συστήματος μιλούν για τη λεγόμενη «ιαπωνική παγίδα», δηλαδή το συνδυασμό μηδενικής ανάπτυξης ή και ύφεσης με τον πολύ χαμηλό πληθωρισμό ή και αποπληθωρισμό. 
Ποιος είναι ο διαφαινόμενος κίνδυνος; Η επανεμφάνιση ακραίων εκδηλώσεων της δομικής κρίσης, μια νέα μεγάλη υποτροπή της, που μπορεί να έχει τρομακτικές συνέπειες, καθώς τα θεμελιώδη δεδομένα είναι πολύ χειρότερα σε σχέση με του 2008. 
Η έως τώρα διαχείριση της κρίσης αποσκοπούσε στο να εγκαταστήσει έναν θηριώδη πανευρωπαϊκό μηχανισμό ακραίας λιτότητας και συντριβής του κοινωνικού κράτους ταυτόχρονα με μέτρα σωτηρίας των τραπεζών, με κοινό στόχο να ελεγχθούν οι ανεξέλεγκτες εκδηλώσεις της κρίσης κρατικού χρέους και της κρίσης ιδιωτικού χρέους και να αποφευχθούν κρατικές και τραπεζικές καταρρεύσεις. Τι κατάφεραν; Αντιμετώπισαν τα ακραία «κλινικά φαινόμενα» του βαρέως ασθενούντος καπιταλισμού στην ευρωζώνη, απέφυγαν την κατάρρευσή της, αλλά όλα αυτά τα προσωρινά και αβέβαια επιτεύγματα επιδείνωσαν ουσιαστικά την κατάσταση του ασθενούς, και ο κίνδυνος εκδήλωσης νέων, ακόμη πιο επικίνδυνων και ανεξέλεγκτων καταστάσεων είναι ορατός διά γυμνού οφθαλμού. 
Τα «γιατροσόφια»
Ο γερμανικός ιμπεριαλισμός προτείνει συνέχιση της ακραίας λιτότητας και του νομισματικού μονεταρισμού. Η πλειοψηφία της ΕΚΤ προτείνει το τύπωμα χρήματος, όπως έκαναν οι ΗΠΑ, σε συνδυασμό με μετριασμό των ρυθμών επιβολής της λιτότητας. Όμως, όποιος έχει αυταπάτες ότι πλησιάζει η ώρα για μια Ευρώπη πέρα από τη λιτότητα, ας σκεφτεί πάνω σε δύο σημαντικές εξελίξεις του τελευταίου διαστήματος:
α. Στροφή της γαλλικής κυβέρνησης στην ακραία λιτότητα: Ο γαλλικός ιμπεριαλισμός συνδυάζει σε αυτήν τη στροφή δύο αποφάσεις: Πρώτον, να ανακτήσει το μερίδιό του στην ευρωπαϊκή «πίτα» μειώνοντας δραστικά το εργατικό κόστος. Οι εκπρόσωποι του γαλλικού κεφαλαίου πάντα «ζήλευαν» τη Γερμανία για το γεγονός ότι από πολύ νωρίς, με την «Ατζέντα 2010» του Γκ. Σρέντερ, απέκτησε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και στο επίπεδο του κόστους εργασίας. Δεύτερον, ο γαλλικός ιμπεριαλισμός δεν «υποτάχτηκε στη Μέρκελ», απλώς με βάση και το συσχετισμό δυνάμεων επέλεξε να είναι δεύτερος στον γαλλογερμανικό «άξονα» παρά ηγέτης στο «στρατόπεδο των χαμένων» του ευρωπαϊκού ανταγωνισμού. 
β. Πρόσφατες αποφάσεις της ΕΚΤ: Παρά τις θριαμβολογίες, αυτό που ουσιαστικά αποφάσισε η ΕΚΤ είναι νέα μέτρα σωτηρίας των τραπεζών και μάλιστα όχι ιδιαίτερα δραστικά, γιατί η Γερμανία αντιδρά σε τύπωμα χρήματος σε μεγάλη έκταση. Αντί να εξαγγείλει ένα πρόγραμμα ανακούφισης των κρατών από το κρατικό χρέος με αγορά κρατικών ομολόγων, εξήγγειλε ένα πρόγραμμα ανακούφισης των τραπεζών με αγορά «τοξικών» τιτλοποιημένων δανείων. 
Συμπέρασμα: Η κρίση της ευρωζώνης βαθαίνει, η προσωρινή σταθεροποίηση από το δεύτερο μισό του 2013 μέχρι σήμερα πλησιάζει στο τέλος της. Μια νέα υποτροπή της κρίσης είναι προ των πυλών. Οι αυταπάτες ότι μπορεί στο πλαίσιο της ευρωζώνης (και της ΕΕ) να υπάρξουν λύσεις –και μάλιστα συναινετικές– που θα υπερβαίνουν ουσιαστικά τη λιτότητα και θα ανακουφίζουν από τα δεινά της κρίσης την εργατική τάξη, τα φτωχά λαϊκά στρώματα και τη νεολαία, είναι καταστροφικές. 
Η μόνη προοπτική είναι η ανατροπή των πολιτικών λιτότητας, η σύγκρουση με τον καπιταλισμό σε κρίση. Αυτό κάνει αναπόφευκτη τη ρήξη με την ευρωζώνη και υποχρεωτική διαδρομή την πάλη για τη διάλυσή της στην προοπτική μιας ευρωπαϊκής σοσιαλιστικής ομοσπονδίας. 

[[{"type":"media","view_mode":"media_large","fid":"1930","attributes":{"alt":"","class":"media-image","typeof":"foaf:Image"}}]]