Η ισπανική κοινωνία βρίσκεται σε αναταραχή εδώ και πάρα πολύ καιρό. Τεράστιες διαδηλώσεις, μαζική απαίτηση για πτώση της μοναρχίας και αναθεώρηση του συντάγματος, κινήματα αυτοδιάθεσης και ένα καινούργιο και πολύ δημοφιλές κόμμα που αποτελεί γέννημα αυτής της μεγάλης αναταραχής, το Podemos. Η «ΕΑ» έχει αρθρογραφήσει πολλές φορές για τις πολύ ενδιαφέρουσες εξελίξεις στην Ισπανία. Για το καινούργιο φύλλο που κρατάτε στα χέρια σας έχουμε εξασφαλίσει αποκλειστική συνέντευξη της ευρωβουλευτή του Podemos Τερέσα Ροδρίγκεζ που είναι και η πρώτη σε ελληνικό μέσο επικοινωνίας. Θυμίζουμε ότι η Ανδαλουσιανή Τερέσα είναι μόλις 32 χρονών, είναι καθηγήτρια σε δημόσιο σχολείο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και μέλος της Αντικαπιταλιστικής Αριστεράς (Izquierda Anticapitalista). Στην Ευρωβουλή εκλέχτηκε δεύτερη σε σταυρούς από το Podemos.
Τερέσα, είσαι το ζωντανό παράδειγμα του τι σημαίνει οι βουλευτές να προέρχονται από την κοινωνία. Γυναίκα, εργαζόμενη, αγωνίστρια και μέλος της Αντικαπιταλιστικής Αριστεράς (Izquierda Anticapitalista). Τι σημαίνει να είσαι ευρωβουλευτής του Podemos, ενός πολιτικού σχηματισμού τόσο καινούργιου, και ποιες είναι οι ευκαιρίες που ανοίγονται για τη ριζοσπαστική Αριστερά στην Ισπανία;
Είναι πράγματι μεγάλη ευθύνη. Η άνοδος του Podemos είναι αποτέλεσμα της γνήσιας λαϊκής θέλησης, που επέβαλε η πολιτική να ασκείται με τελείως διαφορετικό τρόπο από αυτόν που ξέραμε μέχρι τώρα. Κανένας και καμία από τους πέντε ευρωβουλευτές του Podemos δεν είναι επαγγελματίας πολιτικός. Είμαστε απλοί άνθρωποι που ο καθένας και η καθεμιά με διαφορετικό τρόπο και προφίλ έχουμε δεσμευτεί να μεταφέρουμε τη φωνή του λαού από τους δρόμους στους θεσμούς. Έχουμε βρεθεί σε ένα Ευρωκοινοβούλιο, έναν θεσμό με πολλούς πόρους, που στην πραγματικότητα διευθύνεται από τα μεγάλα βιομηχανικά λόμπι. Η ευρωομάδα μας ψάχνει τρόπους έτσι ώστε να αφήνει συνεχείς διόδους επικοινωνίας με την κοινωνία, διατηρώντας απόλυτη διαφάνεια τόσο στην πολιτική μας δραστηριότητα όσο και σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των πόρων μας. Με το Podemos, η ριζοσπαστική Αριστερά κατάφερε κάτι που είχε να γίνει για δεκαετίες. Να αποκτήσει ένα μαζικό ακροατήριο και μαζί την ευθύνη να χτίσει ένα σχέδιο ενάντια στην κυριαρχία των μεγάλων καπιταλιστών και των υπαλλήλων τους. Μιας κάστας που οι θεσμοί της βρίσκονται σε βαθιά κρίση. Οι προσδοκίες που δημιουργούνται από την προσπάθειά μας είναι τεράστιες. Το ίδιο τεράστια είναι και η εμπιστοσύνη που δείχνει ο λαός στο Podemos, βλέποντάς το ως τη μόνη εναλλακτική λύση που μπορεί να αντιμετωπίσει την καπιταλιστική κρίση προς όφελος της λαϊκής πλειοψηφίας.
Στην Ελλάδα και την Ισπανία ανοίγεται η δυνατότητα για κυβερνήσεις της Αριστεράς και ταυτόχρονα τη συντριβή του δικομματισμού (Δεξιάς-σοσιαλδημοκρατών). Τι θα σημάνει για την ισπανική κοινωνία μια κυβέρνηση Podemos; Ποιος είναι ο καλύτερος δρόμος και με ποιο πρόγραμμα μπορείτε να κερδίσετε τις εκλογές;
Το εγχείρημα Podemos επιδιώκει κάτι πολύ περισσότερο από αυτό που λέμε κυβέρνηση «της Αριστεράς». Πρόκειται για μια διαδικασία λαϊκής χειραφέτησης, που οι άνθρωποι θα αποφασίζουν για τη ζωή τους παίρνοντας την εξουσία από τους λίγους. Αν το Podemos καταφέρει να σχηματίσει κυβέρνηση, θα ξεκινήσει μια συνταγματική αναθεώρηση που θα ξεμπερδέψει με το 1978. [Το 1978 η Ισπανία απέκτησε σύνταγμα που περιλάμβανε το θεσμό της μοναρχίας. Η μοναρχία ήταν το αποτέλεσμα ενός συμβιβασμού μετά τον δικτάτορα Φράνκο.] Ταυτόχρονα θα μπουν οι βάσεις για μια δημοκρατική κοινωνία με κοινωνική δικαιοσύνη, για την αναδιανομή του πλούτου αλλά και για ένα βιώσιμο παραγωγικό μοντέλο προς όφελος της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας. Στο χρόνο που απομένει μέχρι τις εκλογές θα επιδιώξουμε να σχηματίσουμε μια κοινωνική πλειοψηφία, περιλαμβάνοντας στο πρόγραμμά μας τα αιτήματα και τα συμφέροντα του κόσμου. Το πρόγραμμά μας θα συγκροτηθεί με συμμετοχικό και συνεργατικό τρόπο, δίνοντας έμφαση σε κάποια ζητήματα που αποτελούν κλειδί για τη διέξοδο από τον πολιτικό και οικονομικό αποκλεισμό στον οποίο είναι βυθισμένη η χώρα μας: το να τελειώνουμε με τη δικτατορία του χρέους στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές, τον δημόσιο έλεγχο στους στρατηγικούς πυλώνες της οικονομίας καθώς και το δικαίωμα των λαών που αποτελούν το ισπανικό κράτος να αποφασίζουν οι ίδιοι για τη μορφή διακυβέρνησής τους.
Αν καταλαβαίνουμε καλά, το κίνημα στην Ισπανία –όπως και στην Ελλάδα– βρίσκεται σε σχετική ύφεση την ίδια στιγμή που το Podemos, γέννημα των διαδηλώσεων και των πορειών αξιοπρέπειας, βρίσκεται σε άνοδο. Οι άνθρωποι περιμένουν τις εκλογές. Πώς μπορεί να επιτευχθεί η λαϊκή συμμετοχή στο δρόμο; Υπάρχουν κινητοποιήσεις στην Ισπανία τώρα;
Το λαϊκό κίνημα το 2014 έχει μπει σε μια νέα φάση, παίρνοντας υπόψη τον επείγοντα χαρακτήρα της οικοδόμησης μιας εναλλακτικής πολιτικής λύσης που θα τελειώσει μια και καλή με τη δικτατορία της κάστας. Στους κύκλους-συνελεύσεις υπάρχει τεράστια λαϊκή συμμετοχή, αλλά και πέρα από αυτό, βρίσκεται σε εξέλιξη μια διαδικασία πολιτικοποίησης όλων των τομέων της κοινωνίας. Οι άνθρωποι καταλαβαίνουν ότι είναι καιρός να ακουστεί η φωνή τους. Το επόμενο διάστημα θα είναι κρίσιμο το να επιβάλουν τα κινήματα ότι τα αιτήματά τους θα ενσωματωθούν στο πρόγραμμά μας. Έτσι, την επόμενη μέρα της ανάληψης της εξουσίας θα μπορούν να απαιτούν την άμεση εφαρμογή ενός τέτοιου προγράμματος. Θα πρέπει βέβαια να σημειώσουμε ότι στο ισπανικό κράτος υπάρχουν ακόμα πολλές διαδηλώσεις του λαού που αντιστέκεται στην καπιταλιστική κρίση, που προσπαθεί να οικοδομήσει εναλλακτικές λύσεις. Όμως ναι, αυτήν τη στιγμή αυτό που κυριαρχεί είναι η προσπάθεια κατάληψης της κρατικής εξουσίας.
Πρόσφατα είχατε ένα κρίσιμο συνέδριο που μετέτρεψε το Podemos σε κόμμα. Στον διεθνή Τύπο παρουσιάστηκαν οι διαφορετικές πλατφόρμες και απόψεις που υπήρχαν και υπάρχουν μέσα στο κόμμα σας. Εσύ μαζί με άλλους συντρόφους-ισσες, ευρωβουλευτές διαφωνήσατε με τον Πάμπλο Ιγκλέσιας συμμετέχοντας στην πλατφόρμα Sumando Podemos. Μπορείς να σχολιάσεις αυτή την κατάσταση; Πώς αντιλαμβάνεστε εσείς τη δημοκρατία σε ένα κόμμα όπως το Podemos;
Με το Sumando Podemos παρουσιάσαμε ένα οργανωτικό μοντέλο στο οποίο οι κύκλοι βάσης θα είχαν την πραγματική δυνατότητα να παίρνουν αποφάσεις που αφορούν το κόμμα, όσον αφορά τα οργανωτικά, την πολιτική γραμμή και το πρόγραμμα. Το μοντέλο που τελικά ψηφίστηκε με συντριπτική πλειοψηφία, δίνει μεγάλη αυτονομία στην πολιτική ηγεσία, με βάση ένα σκεπτικό που λέει ότι σε μια εκλογική περίοδο χρειάζεται μια οργάνωση εξαιρετικά συγκεντρωτική. Σε κάθε περίπτωση πιστεύουμε ότι ο έλεγχος που μας ασκείται από τον κόσμο δεν μπορεί να εξαντλείται σε διαδικτυακές ψηφοφορίες. Η διαδικασία αυτοοργάνωσης πρέπει να συνεχιστεί και θα είναι ουσιαστικής σημασίας όταν το Podemos σε ενδεχόμενη νίκη του θα χρειάζεται τη λαϊκή υποστήριξη στο δρόμο. Άλλωστε το λαϊκό κίνημα ξεπερνάει σε μέγεθος το Podemos.
Ο ΣΥΡΙΖΑ και το Podemos βρίσκονται σε στενή επικοινωνία, ο Τσίπρας και ο Πάμπλο Ιγκλέσιας έχουν συναντηθεί πολλές φορές για να ανταλλάξουν εμπειρίες. Πρόσφατα ο Τσίπρας αναφέρθηκε στον «κώδικα ηθικής» του Podemos, προτείνοντάς τον μάλιστα και ως παράδειγμα για τη λειτουργία του ΣΥΡΙΖΑ. Συμφωνείς; Τι πιστεύεις ότι έχει να μάθει το Podemos από τον ΣΥΡΙΖΑ και τι ο ΣΥΡΙΖΑ από το Podemos;
Τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ όσο και το Podemos αντιπροσωπεύουν την πιθανότητα σε σύντομο χρονικό διάστημα να σχηματιστούν κυβερνήσεις που θα έρθουν σε ρήξη με τις πολιτικές της τρόικας και θα ικανοποιήσουν τις λαϊκές προσδοκίες. Η συνεργασία μεταξύ τέτοιων λαϊκών κυβερνήσεων των χωρών του Νότου θα είναι ζωτικής σημασίας. Από τον ΣΥΡΙΖΑ έχουμε πολλά πράγματα να μάθουμε, μια και πρόκειται για ένα κόμμα με ιστορία χρόνων, ένα εγχείρημα πολύ πιο προχωρημένο, με πολιτικές θέσεις, πρόγραμμα και στρατηγική πολύ πιο ξεκάθαρα από τα δικά μας. Από την άλλη το «λαϊκό» μοντέλο του Podemos έχει το πλεονέκτημα να ενσωματώνει σταδιακά όλο και πιο πλατιά κομμάτια της κοινωνίας, έχοντας διαφάνεια στις εσωτερικές διαδικασίες, πολιτικοποιώντας και ευνοώντας τη συμμετοχή του κόσμου. Με αυτό τον τρόπο βέβαια δημιουργείται μια δημοκρατία πιο αποτελεσματική απέξω από ό,τι μέσα στην οργάνωση. Το δικαίωμα στις τάσεις και στα ρεύματα, το οποίο δεν αναγνωρίζεται μέσα στο Podemos, αλλά αποτελεί κεκτημένο του ΣΥΡΙΖΑ, που κατάφερε να συσπειρώσει και να αναγνωρίσει τη σημασία διαφορετικών τάσεων και παραδόσεων της ριζοσπαστικής Αριστεράς, θα πρέπει να αποτελέσει παράδειγμα και για μας. Τώρα όσον αφορά τον κώδικα ηθικής-δεοντολογίας, πρόκειται απλά για μια φόρμουλα που επιτρέπει στην οργάνωση να έχει κάποιο σχετικό έλεγχο πάνω στο ποιοι μπορούν να είναι μέλη του Podemos, αποφεύγοντας έτσι την παρουσία διεφθαρμένων ή ανθρώπων που δεν έχουν καμία σχέση με το κίνημα του Podemos. Ωστόσο, μας θλίβει το γεγονός ότι σε αυτό το έγγραφο περιλαμβάνεται η απαγόρευση της διπλής ένταξης, που κάνει τόσο περίπλοκη τη συμμετοχή οργανώσεων όπως η Αντικαπιταλιστική Αριστερά. Όλες αυτές οι αντιφάσεις θα πρέπει να λυθούν τους επόμενους μήνες.
Γιατί η συνεργασία με την Ενωμένη Αριστερά (Izquierda Unida) δεν είναι στα σχέδια του Podemos;
Το Podemos πρώτα απ’ όλα είναι ένας διαφορετικός τρόπος συμμετοχής του κόσμου που αποκλείει συμφωνίες και συμμαχίες κάθαρσης που γίνονται σε κλειστά γραφεία πίσω από τις πλάτες των πολιτών. Φυσικά σεβόμαστε τη μεγάλη πλειοψηφία των αγωνιστών της Ενωμένης Αριστεράς που έχουν παλέψει για ένα αριστερό πρόγραμμα που συγκρούεται με τη νεοφιλελεύθερη ηγεμονία. Είναι βέβαιο ότι οι σύντροφοι και οι συντρόφισσες της ΕΑ θα είναι σύμμαχοι σε πολλές περιπτώσεις τους μήνες που έρχονται. Εξαιρούμε τις προεκλογικές συμφωνίες, αλλά όχι τη δυνατότητα κυβερνητικών συμμαχιών που θα μας επιτρέψουν να διώξουμε το Λαϊκό και το Σοσιαλιστικό Κόμμα από την κυβερνητική εξουσία.
Ψήφισαν νόμο για να φιμώσουν το λαό
Στις 11 Δεκέμβρη, την επομένη της παγκόσμιας ημέρας ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εγκρίθηκε από την ισπανική βουλή ο νόμος-φίμωτρο (leymordaza), όπως ονομάστηκε από το κίνημα. Ο νόμος αποτελεί μνημείο αυταρχισμού και θυμίζει δικτατορικό καθεστώς. Είναι πρωτοφανές ότι μετά τις εντυπωσιακές κινητοποιήσεις των τελευταίων χρόνων, την άνοδο του Podemos και τη λαϊκή συμμετοχή, οι κυβερνώντες δεν μπορούσαν παρά να περάσουν έναν νόμο τσακίσματος του κινήματος και τρομοκράτησης της κοινής γνώμης. Ο νόμος μεταξύ άλλων προβλέπει μέχρι και πρόστιμο 30.000 ευρώ για δημοσίευση-παραγωγή-διανομή εικόνων που παρακινούν σε εξέγερση, πρόστιμα για ειρηνική ανυπακοή, κατάληψη τραπεζών, πραγματοποίηση συνελεύσεων, παρεμπόδιση έξωσης, παρουσία σε κατάληψη, και απαγόρευση διαδηλώσεων όταν αυτό θα κρίνεται αναγκαίο. Οι διατάξεις του νόμου φωτογραφίζουν τις μορφές κινητοποίησης που έχει επιλέξει ο κόσμος τα τελευταία χρόνια. Ενάντια στο νόμο διαδήλωναν για μέρες χιλιάδες Ισπανοί φορώντας φίμωτρα ως ένδειξη διαμαρτυρίας, με κορυφαία την κινητοποίηση στις 29 Νοέμβρη που συγκέντρωσε πάνω από 250.000 ανθρώπους.