Η προκαταρκτική έκθεση της Επιτροπής Αλήθειας για το δημόσιο χρέος, μια μεγάλη πολιτική ευκαιρία

Διαγραφή του χρέους για ανατροπή της λιτότητας!

Η δημοσιοποίηση της προκαταρκτικής έκθεσης της Επιτροπής Αλήθειας για το Δημόσιο Χρέος* είναι μια μεγάλη πολιτική ευκαιρία να τεθεί το ζήτημα του κρατικού** χρέους. Μια ευκαιρία για το κίνημα και την Αριστερά, για το ξεδίπλωμα μιας μεγάλης ενωτικής καμπάνιας με αίτημα αιχμής τη διαγραφή του. Η προκαταρκτική έκθεση της Επιτροπής παρέχει τη «νομιμοποιητική βάση» γι’ αυτό, καθώς ανακηρύσσει το χρέος 100% μη βιώσιμο, ενώ κατατάσσει το σύνολο του μνημονιακού χρέους στις κατηγορίες του αθέμιτου, του παράνομου και του επονείδιστου. 
Φυσικά, η Επιτροπή δεν μπορεί να επιβάλει οτιδήποτε, καθώς έχει γνωμοδοτικό χαρακτήρα, παρέχει όμως, περιβεβλημένη με το κύρος της και τεκμηριωμένη με βάση τις διεθνείς συνθήκες, τη βάση για κάτι τέτοιο. Αν η κυβέρνηση το επιλέξει, έχει την ευκαιρία να προβεί σε αναστολή της εξυπηρέτησης του συνόλου του χρέους (ως μη βιώσιμου) και σε διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του (ως αθέμιτου, παράνομου και επονείδιστου). Αν όμως επιμείνει σε προτάσεις «απομείωσης» ή «αναδιάρθρωσης», όπως αυτές που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, τότε η μεγάλη αυτή ευκαιρία θα χαθεί - και οι συνέπειες, όπως θα δείξουμε στη συνέχεια, θα είναι πολύ μεγάλες, ιστορικές. Ακόμη όμως και σε αυτή την περίπτωση, ή μάλλον ακόμη περισσότερο σε αυτή την περίπτωση, το κίνημα και η Αριστερά πρέπει να σηκώσουν τη σημαία της στάσης πληρωμών και της διαγραφής του χρέους, διότι απλούστατα αποτελεί θεμελιώδη προϋπόθεση για την κατάργηση των μνημονίων και την ανατροπή της λιτότητας. 
Παραποίηση στοιχείων! 
Η Επιτροπή Αλήθειας τεκμηριώνει πλήρως ότι η επιβολή την άνοιξη του 2010 του πρώτου μνημονίου ήταν, μεταξύ άλλων, προϊόν μιας μεγάλης απάτης στα στατιστικά δημοσιονομικά στοιχεία! Η απάτη αυτή, κατά ευθεία παραβίαση των ευρωπαϊκών δημοσιονομικών κανόνων, «φόρτωσε» στο μεν έλλειμμα έως 8 μονάδες του ΑΕΠ (ανεβάζοντάς το από 7,8% σε 15,8%) στο δε χρέος περίπου 28 δισ. ευρώ! Η απάτη βασίστηκε στον παράτυπο συνυπολογισμό των ΔΕΚΟ (και των ελλειμμάτων τους και χρεών τους) στη Γενική Κυβέρνηση, σε «παιχνίδια» με τις οφειλές των νοσοκομείων και στα περιβόητα SWAPs της Goldman Sachs. 
Με τον τρόπο αυτό, «τεκμηριώθηκε» ότι η ελληνική κρίση είναι κατεξοχήν δημοσιονομική κρίση, ότι ο «μεγάλος ασθενής» είναι το ελληνικό Δημόσιο και ότι η κατάσταση «έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο», ώστε να επιβληθεί το μνημόνιο ως η αναγκαία σκληρή «θεραπεία». 
Κι όμως. Τόσο η διεθνής όσο και η ελληνική κρίση δεν ξεκίνησαν ούτε ήταν δημοσιονομική, αλλά τραπεζική. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι το 2008, δύο χρόνια πριν από το πρώτο μνημόνιο, η κυβέρνηση Καραμανλή, με το γνωστό «πακέτο Αλογοσκούφη», είχε ενισχύσει τις ελληνικές τράπεζες με 28 δισ. ευρώ, για να αποφύγουν την κατάρρευση. Ήταν εξαιτίας της κρίσης του τραπεζικού τομέα που τα spreads των ελληνικών ομολόγων άρχισαν να ανεβαίνουν ήδη από το 2008, και ήταν η πολιτική στήριξης των τραπεζών με δημόσιο χρήμα και εγγυήσεις που επιδείνωσε τη δημοσιονομική κρίση. 
Επιπλέον, η άνοδος των δημόσιων ελλειμμάτων -και κατ’ επέκταση του χρέους- στη «δεκαετία του ευρώ» οφειλόταν όχι στις δημόσιες δαπάνες (που κυμαίνονταν στα επίπεδα του ευρωπαϊκού μέσου όρου) αλλά στα δημόσια έσοδα (που κυμαίνονταν σε επίπεδα 5 εκατοστιαίων μονάδων κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο), δηλαδή στην εκτεταμένη φοροδιαφυγή του κεφαλαίου.
Όλα αυτά έπρεπε να κρυφτούν για να «αποδειχτεί» ότι το πρόβλημα είναι το «σπάταλο κράτος» και οι εργαζόμενοι, που «κατανάλωναν πάνω από τις δυνάμεις τους». Έτσι, οργανώθηκε, με πρωταγωνιστές την ελληνική ΕΛΣΤΑΤ και τη Eurostat και με πλήρη κάλυψη της ελληνικής κυβέρνησης και των ευρωπαϊκών αρχών, η πρωτοφανής παραποίηση των ελληνικών στατιστικών  στοιχείων για το έλλειμμα και το χρέος του 2009.  
«Σώστε τις τράπεζες»
Ότι πραγματικός στόχος δεν ήταν η αντιμετώπιση του προβλήματος του χρέους, αποδείχτηκε στη συνέχεια από το απλό γεγονός ότι, ενώ το χρέος ανάμεσα στο 2010 και το 2012 συνέχισε να αυξάνεται και μάλιστα θεαματικά, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανέλαβε να «ξεφορτώσει» τις ευρωπαϊκές τράπεζες από τα ελληνικά κρατικά ομόλογα που κατείχαν, αγοράζοντάς τα με γενναία έκπτωση από τη δευτερογενή αγορά ομολόγων. 
Μετά ήρθαν το περιβόητο PSI («κούρεμα» του χρέους) και το δεύτερο μνημόνιο. Με το PSI «κουρεύτηκαν» οικειοθελώς κάποιοι ιδιώτες κάτοχοι ομολόγων, κουρεύτηκαν όμως κυρίως οι ελληνικές τράπεζες και τα αποθεματικά των ελληνικών ασφαλιστικών ταμείων και άλλων φορέων του ευρύτερου δημόσιου τομέα. 
Αφού σώθηκαν οι γερμανικές και γαλλικές τράπεζες, «βυθίστηκαν» οι ελληνικές, μαζί με τα ασφαλιστικά ταμεία. Και στη συνέχεια, για να διορθωθεί το… κακό που οι ίδιοι δημιούργησαν, το ελληνικό Δημόσιο δανείστηκε 50 δισ. ευρώ για να στηρίξει κεφαλαιακά τις ελληνικές τράπεζες και να αυξήσει περαιτέρω το δημόσιο χρέος!  
Χρέος προς τον «επίσημο τομέα»
Όταν υπογράφτηκε το πρώτο μνημόνιο, τα σχεδόν 300 δισ. ευρώ του κρατικού χρέους ήταν σε ποσοστό πάνω από 90% σε μορφή ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου σε ελληνικό δίκαιο, που κατείχαν τράπεζες και hedge funds. Ήταν δηλαδή ιδιωτική επένδυση. Το ελληνικό Δημόσιο μπορούσε να διαγράψει αυτό το χρέος νομότυπα! Έτσι, δεύτερο σε σειρά «πρόβλημα» που ήρθαν να λύσουν τα μνημόνια, ήταν η μετατροπή του χρέους από ιδιωτική επένδυση σε ελληνικό δίκαιο, σε οφειλή προς τον «επίσημο» τομέα (EFSF, ΕΚΤ, κράτη-μέλη, ΔΝΤ) σε αγγλικό δίκαιο. Με το πρώτο (2010) και το δεύτερο (2012) δάνειο και με το PSI το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του χρέους μετατράπηκε σε χρέος προς τον «επίσημο» τομέα. Όπως προκύπτει από τον παρακάτω πίνακα, πλέον 224 δισ. ευρώ στο σύνολο του χρέους ανήκουν σε αυτή την κατηγορία, ενώ σε ιδιώτες ανήκουν μόλις 39 δισ. ευρώ. 
Μια τεράστια «επιχείρηση» μετατροπής ιδιωτικής επένδυσης σε χρέος προς τον επίσημο τομέα, δηλαδή σωτηρίας ιδιωτών από τις ζημίες εξαιτίας της κατάρρευσης της επένδυσής τους, ολοκληρώθηκε. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα δημόσια σκάνδαλα υπέρ του ιδιωτικού τομέα στη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία. 
Για να γίνουν όλα αυτά με «επιτυχία», εκτός από πρωτοφανείς δόσεις κοινωνικής αγριότητας και κρατικού αυταρχισμού, απαιτήθηκε επίσης η ευθεία παραβίαση των διεθνών συνθηκών για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι συνθήκες αυτές, που σε γενικές γραμμές προβλέπουν ότι τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα είναι απαραβίαστα και σε κάθε περίπτωση υπερτερούν έναντι οποιωνδήποτε άλλων υποχρεώσεων, δεσμεύσεων και «προταγμάτων», εξακολουθούν να… ισχύουν, παρότι οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές έχουν προ πολλού διαρρήξει το πλαίσιό τους και τις καταπατούν συστηματικά. 
Στη βάση αυτή λοιπόν τεκμηριώνεται απόλυτα τόσο ότι το ελληνικό χρέος είναι 100% μη βιώσιμο όσο και ότι το μνημονιακό χρέος στο σύνολό του κατατάσσεται στις κατηγορίες του παράνομου, αθέμιτου και επονείδιστου. Μάλιστα, η Επιτροπή τεκμηριώνει ότι με την πρώτη και τη δεύτερη χρηματοδοτική σύμβαση και το πρώτο και δεύτερο μνημόνιο παραβιάστηκαν όχι μόνο οι διεθνείς συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και το καταστατικό του ίδιου του ΔΝΤ και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ)!

* Συστάθηκε με πρωτοβουλία της προέδρου της Βουλής Ζωής Κωνσταντοπούλου
** Χρησιμοποιούμε τον πολιτικά πιο ακριβή όρο «κρατικό χρέος», ακριβώς για να υποδηλώσουμε ότι το χρέος δεν το δημιουργήσαμε όλοι μαζί και γι’ αυτό δεν είναι «δημόσιο»…

[[{"fid":"2336","view_mode":"default","fields":{"format":"default","field_file_image_alt_text[und][0][value]":"","field_file_image_title_text[und][0][value]":""},"type":"media","attributes":{"class":"styles file-styles large media-element file-default","id":"styles-9-0"},"link_text":null}]]

[[{"fid":"2337","view_mode":"default","fields":{"format":"default","field_file_image_alt_text[und][0][value]":"","field_file_image_title_text[und][0][value]":""},"type":"media","attributes":{"class":"styles file-styles large media-element file-default","id":"styles-9-0"},"link_text":null}]]

Αποκατάσταση «βιωσιμότητας»  ή διαγραφή;

Ο ι ακραίοι νεοφιλελεύθεροι και οι μνημονιακοί δεν επιμένουν χωρίς λόγο στη «βιωσιμότητα» του χρέους. Χωρίς να αποκλείουν θεωρητικά ακόμη και το «κούρεμα» του χρέους, όπως για παράδειγμα το ΔΝΤ (που όμως αρνείται κατηγορηματικά «κούρεμα» του χρέους προς αυτό το ίδιο!), προτιμούν τη μέθοδο της «βιωσιμότητας». Τι σημαίνει αυτό; Ότι το χρέος μπορεί να είναι τόσο υψηλό, ώστε να μην μπορεί να πληρωθεί ποτέ, αλλά: Πρώτο, θα χρωστιέται για πάντα στο ακέραιο, ώστε ο οφειλέτης να μένει για πάντα δέσμιός του. Δεύτερο, θα εξαντλούνται τα περιθώρια για επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων, δηλαδή θα εξαντλείται η δυνατότητα της κοινωνίας να υπομείνει ακραίες πολιτικές λιτότητας για την εξοικονόμηση πλεονασμάτων που θα πηγαίνουν στην εξυπηρέτηση του χρέους. Τρίτο, όταν τα δύο προηγούμενα δεν επαρκούν, θα πραγματοποιείται αναδιάρθρωση του χρέους, η οποία, άσχετα από τη μορφή της και τους μηχανισμούς υλοποίησής της, σημαίνει πάντα ένα πράγμα: να μειώνεται το βάρος της εξυπηρέτησης του χρέους στην άμεση περίοδο μεταφέροντας βάρη αυτής της εξυπηρέτησης στο μέλλον. 
Στην αναδιάρθρωση του χρέους που προτείνει η ελληνική κυβέρνηση και την οποία συζητεί με τους δανειστές, επιβεβαιώνονται και οι τρεις αυτές διαστάσεις της «βιωσιμότητας»: Το χρέος δεν «κουρεύεται», η αναδιάρθρωση θα μεταφέρει βάρη εξυπηρέτησης από το άμεσο διάστημα στο μέλλον, θα υπάρχουν πρωτογενή πλεονάσματα στα όρια των αντοχών της κοινωνίας. Στην «τεχνική» της εξειδίκευση αποτελεί επαναφορά της πρότασης του διεθνούς οίκου χρηματο-οικονομικών συμβούλων Lazard του 2012 για λογαριασμό του Βενιζέλου. Πρόκειται δυστυχώς για πλήρη προσχώρηση της ελληνικής κυβέρνησης στη νεοφιλελεύθερη λογική της «βιωσιμότητας» και πλήρη εγκατάλειψη των προγραμματικών θέσεων του ΣΥΡΙΖΑ για διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους.   
Η «βιωσιμότητα» του χρέους είναι φανερό ότι είναι συνώνυμη της εμπέδωσης στο διηνεκές των πολιτικών ακραίας λιτότητας, αφού κεντρικό στοιχείο της είναι η διατήρηση υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων, δηλαδή η διαρκής μεταφορά πόρων από τους μισθούς, τις συντάξεις και το κοινωνικό κράτος στους δανειστές. Επιπλέον, είναι συνώνυμη της μεταφοράς βαρών εξυπηρέτησης του χρέους στις μελλοντικές γενιές - μια κυνική πολιτική εις βάρος των σημερινών νέων, με στόχο να διευκολυνθεί η κυβερνητική πολιτική στο άμεσο διάστημα. 
Είναι γι’ αυτούς τους λόγους που η στρατηγική της «βιωσιμότητας» πρέπει να απορριφθεί, για να υιοθετηθεί η πολιτική της στάσης πληρωμών και της διαγραφής του χρέους, που -βάσει όσων είπαμε παραπάνω- αναδεικνύεται σε απόλυτη προϋπόθεση μιας πολιτικής ανατροπής της λιτότητας και «αλληλεγγύης των γενεών» στη βάση της ανατροπής της λιτότητας.   

Cephas Lumina*: ΔΝΤ και ΕΚΤ δεν έχουν «ασυλία» για τα ανθρώπινα δικαιώματα...

Ο Σέφας Λούμινα  (Cephas Lumina), ανεξάρτητος εμπειρογνώμονας του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το χρέος, είναι μία από τις πολλές σημαντικές συμμετοχές στην Επιτροπή Αλήθειας για το Δημόσιο Χρέος. Η συμβολή του στις διαδικασίες της επιτροπής, καθώς και στην κατάρτιση και συγγραφή της προκαταρκτικής έκθεσης της επιτροπής υπήρξε σημαντική. Πέρα από αυτά, όμως, η συμμετοχή του ήταν σημαντική και για τρεις καθαρά πολιτικούς λόγους: Πρώτο, διότι στηρίζει το κύρος της επιτροπής απέναντι στις λυσσασμένες επιθέσεις των μνημονιακών, που προσπάθησαν συντονισμένα να υποβαθμίσουν τη σημασία της και να απονομιμοποιήσουν τα πορίσματά της. Δεύτερο, διότι ο κ. Λούμινα είναι «υπαίτιος» για την πρωτοβουλία να θεσπίσει ο ΟΗΕ πλαίσιο για το χρεοστάσιο χωρών. Τρίτο, διότι στηρίζει το δικαίωμα της Ελλάδας να θέσει υπεράνω των «δικαιωμάτων» των δανειστών τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα των πολιτών της στην εργασία, την υγεία, την κατοικία, την κοινωνική προστασία, επί τη βάσει των διεθνών συνθηκών.      
Εστιάζοντας σε αυτό το τελευταίο ζήτημα, στην ομιλία του κατά την παρουσίαση των πορισμάτων της Επιτροπής Αλήθειας στη Βουλή, ο κ. Λούμινα είπε μεταξύ άλλων: 
«Φαίνεται να υπάρχει η πεποίθηση ότι διεθνείς οργανισμοί όπως το ΔΝΤ και η ΕΚΤ έχουν κάποιου είδους ασυλία όσον αφορά στην υποχρέωση τήρησης και σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτό δεν ισχύει. Οι εταίροι της Ευρωζώνης και κράτη-μέλη της Ευρωζώνης είναι συμβαλλόμενα μέρη σε διάφορες διεθνείς συνθήκες ανθρωπίνων δικαιωμάτων, επικύρωσαν επίσης μια σειρά από συμβάσεις του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας (ILO). Το ΔΝΤ αποτελεί εξειδικευμένο φορέα του ΟΗΕ και συνεπώς θα πρέπει να ενεργεί σύμφωνα με τις αρχές της χάρτας του ΟΗΕ, που περιλαμβάνει την υλοποίηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών για όλους. Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να διατυπώνουν, να υιοθετούν, να χρηματοδοτούν, να προάγουν ή να υλοποιούν πολιτικές και προγράμματα που εμμέσως ή αμέσως παρεμποδίζουν την εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». 
Στηριγμένοι μεταξύ άλλων στις διεθνείς συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι νομικοί-μέλη της επιτροπής τεκμηρίωσαν το δικαίωμα της Ελλάδας να επικαλεστεί κατάσταση έκτακτης ανάγκης για να αναστείλει την εξυπηρέτηση του χρέους.  

*Ανεξάρτητος εμπειρογνώμονας του ΟΗΕ για το χρέος και τα ανθρώπινα δικαιώματα, μέλος της Επιτροπής Αλήθειας για το Δημόσιο Χρέος

Ερίκ Τουσέν: Το ελληνικό χρέος είναι δυο φορές αθέμιτο και παράνομο

Ο διάσημος διεθνής ακτιβιστής και μέλος της Επιτροπής Αλήθειας για το Ελληνικό Δημόσιο Χρέος, μίλησε στην «ΕΑ» λέγοντας, μεταξύ άλλων, πως «το ελληνικό χρέος που είχε συσσωρευτεί πριν το 2010 ήταν ήδη σε μεγάλο βαθμό αθέμιτο ή παράνομο: εξοπλιστικά προγράμματα στα οποία ενυπήρχε απάτη και διαφθορά, φαραωνικά κατασκευαστικά προγράμματα -που σχετίζονταν με τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004- στα οποία παρατηρούνταν υπερτιμολογήσεις και κάθε είδους διασπάθιση δημόσιου χρήματος, φορολογικά δώρα σε μια προνομιούχο μειονότητα, διάσωση τραπεζών, υπερβολικά υψηλά επιτόκια». 
«Ωστόσο», τόνισε, «είναι εντυπωσιακό πόσο προβληματικά ήταν τα χρέη που δημιουργήθηκαν μετά το 2010. Τα μνημόνια που επέβαλε η τρόικα, το PSI του 2012 και το συσσωρευμένο δημόσιο χρέος χαρακτηρίζονται όλα από ανώμαλα, αθέμιτα, παράνομα και σε πολλές περιπτώσεις από επονείδιστα στοιχεία».
Ο Ε. Τουσέν μας εξήγησε ότι η Ελλάδα έχει στριμωχτεί σε μία κατάσταση όπου η αποπληρωμή είναι αδύνατη πλέον -και ότι σε αυτό συνείργησαν η τρόικα αλλά και οι προηγούμενες ελληνικές κυβερνήσεις.
«Οι πιστωτές εκτόξευσαν την ανεργία σε πρωτοφανή επίπεδα και περιέκοψαν δραματικά τη ζήτηση τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα. Έτσι το χρέος αυξήθηκε από το 110% του ΑΕΠ το 2009, στο 185% το 2014. Οι δανειστές επέβαλαν τις διαβόητες καταναγκαστικές προϋποθέσεις (αιρεσιμότητες) οι οποίες συνόδευαν τα νέα δάνεια και των οποίων οι βασικοί στόχοι ήταν πρώτον να διασώσουν τις ελληνικές και τις ξένες τράπεζες (κυρίως τις γαλλικές και τις γερμανικές), παρότι ήταν οι ίδιες σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνες για την κρίση. Δεύτερον να επιβάλουν οπισθοδρομικές νεοφιλελεύθερες μακροοικονομικές πολιτικές, οι οποίες παραβίαζαν τα οικονομικά, τα κοινωνικά, τα ατομικά, τα πολιτικά και τα πολιτιστικά δικαιώματα». 
Ο Ε. Τουσέν υπενθύμισε ότι για το 2015 οι δανειστές έχουν απαιτήσεις ύψους 23 δισ. ευρώ, καθώς και ότι έχουν ήδη γίνει πολλές πληρωμές εκ μέρους της ελληνικής πλευράς. Διέγνωσε δε πως «από τη συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου η Ελλάδα έχει προχωρήσει περισσότερο προς μια κατάσταση μη βιώσιμη χρηματοοικονομικά».