Κολυμπώντας στα νερά της κρίσης: Οι Έλληνες μεγαλοκαρχαρίες αδηφάγοι και κυρίαρχοι όσο ποτέ

Με αυτά τα δεδομένα, όμιλοι και πολυεθνικές όπως τα IKEA του ομίλου Φουρλή φαίνεται ότι κέρδισαν σημαντικό μερίδιο αγοράς -και συνεχίζουν- λαμβάνοντας μεγάλο κομμάτι του εναπομείναντος τζίρου από άλλες εταιρείες επίπλων που έβαλαν λουκέτο. Στην αθλητική ένδυση και υπόδηση, η αλυσίδα πολυκαταστημάτων Intersports διατήρησε τις πωλήσεις της στα ίδια επίπεδα το γ’ τρίμηνο του 2015 και ο όμιλος παρουσίασε πωλήσεις 295,6 εκατ. ευρώ, ενώ οι αναλυτές και οι «γκουρού» εκτιμούν πως το σύνολο του 2015 θα κλείσει με έσοδα 400 εκατ. ευρώ. Στην πλευρά των κερδισμένων της χρονιάς και της κρίσης, η αλυσίδα Public, συμφερόντων Πάνου Γερμανού, εμφανίζει αύξηση πωλήσεων 26% το 2015, γεγονός που θεωρείται ότι ξεπέρασε ακόμη και τις προσδοκίες της διοίκησης! O όμιλος της Folli-Follie της οικογένειας Kουτσολιούτσου οδεύει ολοταχώς για τζίρο 1,1 δις ευρώ με τους αναλυτές και τους «γκουρού» να προβλέπουν κερδοφορία άνω των 140 εκατ. ευρώ.
Τα πολυκαταστήματα Attica, όπου η οικογένεια Kουτσολιούτσου μαζί με άλλα ηχηρά ονόματα του λιανεμπορίου συμμετέχει στην κραταιά μετοχική σύνθεση, προετοιμάζουν νέες «επενδύσεις», ενώ οι πωλήσεις έχουν αυξηθεί κατά +5%. Η Jumbo του ομίλου Bακάκη έκλεισε τη χρήση 2014/2015 με πωλήσεις 582,5 εκατ. ευρώ και κερδοφορία 104,1 εκατ. ευρώ. Μάλιστα, και για το 2015/2016 οι «γκουρού» εκτιμούν πως θα συνεχίσει σε ανοδική τροχιά με τον τζίρο να φτάνει τα 600 εκατ. ευρώ. Ο όμιλος Σαράντη (είδη οικιακής χρήσης-καλλυντικά) εμφανίζει αύξηση στα μερίδια αγοράς στην Ελλάδα τόσο στα είδη οικιακής χρήσης όσο και στα καλλυντικά και επενδύει στις εξαγορές ισχυρών σημάτων από πολυεθνικούς παίκτες όπως η Procter & Gamble (Noxzema και AVA), ενώ ολοκλήρωσε τη μεταφορά παραγωγής καλλυντικών στην Ελλάδα –προφανώς επειδή τα μεροκάματα έχουν πάρει την κατιούσα με πλήθος ευνοϊκών προς τούτο μνημονιακών ρυθμίσεων. Στον τομέα των καλλυντικών, οι εταιρείες Apivita των Nίκου και Nίκης Kουτσιανά, η Korres του Γιώργου Kορρέ και η Frezyderm εκμεταλλεύονται την απορρύθμιση στο νομικό πλαίσιο λειτουργίας και εκμετάλλευσης φαρμακείων και στήνουν τις δικές τους αλυσίδες, αυξάνοντας ταυτόχρονα την άμεση κερδοφορία τους. Η εταιρεία Πλαίσιο του Γιώργου Γεράρδου εμφανίζει επίσης κέρδη, αν και με απώλειες, έχοντας κατοχυρώσει ηγεμονικό ρόλο στο χώρο του εμπορίου τεχνολογίας και στην υπερεκμετάλλευση των εργαζομένων της.
Οι προβλέψεις για «πτώση της κατανάλωσης», «δίσεκτες χρονιές», «ελεύθερες πτώσεις» και «λουκέτα» δεν τρομάζουν, δεν επηρεάζουν και δεν αφορούν τους μεγαλοκαρχαρίες της επιχειρηματικότητας. Για παράδειγμα, τα περίπου 3,2 δις ευρώ, στα οποία αναμένεται να κλείσει ο όγκος πωλήσεων στο λιανεμπόριο του 2015 και το οριστικό κλείσιμο περίπου 65.000 επιχειρήσεων ανακατανέμει την πίτα ισχύος και κερδών του χώρου προς τα πάνω. Χαρακτηριστικά παραδείγματα οι εταιρείες Zara, H&M, Dixons-Kωτσόβολος, οι οποίες συν τοις άλλοις αντλούν πρόσθετη δυναμική κυριάρχησης από τη στήριξη των μητρικών τους πολυεθνικών ομίλων. 
Ο ρόλος των τραπεζών
Κοινό χαρακτηριστικό όμως όλων των κερδισμένων και ευνοημένων επιχειρήσεων στη διάρκεια της κρίσης είναι και το γεγονός ότι ανεξάρτητα από τα προβλήματα ρευστότητας και χρηματοδότησης που υφίσταται η πλειονότητα των κλάδων τους, αυτές έχουν ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας και ενίσχυσης με τις τράπεζες. Και μάλιστα, είτε πριν, είτε μετά την έναρξη των κάπιταλ κοντρόλ. Με άλλα λόγια, στο παιχνίδι της υπερσυγκέντρωσης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, κεφαλαίου και κερδοφορίας, οι συστημικές τράπεζες συμμετέχουν ενεργά και μεροληπτικά, ενισχύοντας τους μεγάλους παίκτες της αγοράς και του εγχώριου καπιταλιστικού συστήματος σε βάρος των μικρότερων. Με νέα χρηματοδοτικά «εργαλεία», με προνομιακό δανεισμό, με διευκολύνσεις και παροχές. Διόλου τυχαία και σε αυτό το περιβάλλον, οι ίδιες οι τράπεζες έχουν εισέλθει σε τροχιά υλοποίησης των δικών τους σχεδίων συγκέντρωσης πλούτου μέσω περαιτέρω συγχωνεύσεων και εξαγορών, μαζικών απολύσεων υπαλλήλων και κλεισίματος υποκαταστημάτων. Το μόνο «προαπαιτούμενο» που λείπει από την πυροδότηση αυτής της διαδικασίας είναι η ευνοϊκή προς τούτο φιλοεργοδοτική και αντεργατική νομοθεσία, προκειμένου ειδικά ο αριθμός των απολύσεων να χτυπήσει νέα, μαζικά ρεκόρ.
Η επιδείνωση όλων των κοινωνικών και οικονομικών δεικτών της Ελλάδας ελάχιστα, όπως αναφέρθηκε, δείχνει να πλήττει τη μεγάλη επιχειρηματικότητα, που βασίζει μεγάλο τμήμα της κερδοφορίας της ακριβώς σε αυτές τις τραγικές εξελίξεις για τα εργασιακά, ασφαλιστικά και πολιτικά δικαιώματα των εργαζομένων. Από την προηγούμενη ασφαλιστική μείωση των εργοδοτικών εισφορών κατά 1% (αυτή που υποτίθεται ότι πια θα επιμεριστεί ανάμεσα σε εργοδότη και μισθωτό στο σχέδιο νόμου Κατρούγκαλου, προκειμένου να καλυφθεί «τρύπα» 900 εκατ. ευρώ) οι κλάδοι υγείας και σύνταξης των ασφαλιστικών ταμείων έχασαν 1,4 δις ευρώ, από τον πολλαπλασιασμό της «μαύρης» και ανασφάλιστης εργασίας και την εξάπλωση των ατομικών συμβάσεων χάθηκαν την τελευταία τριετία τουλάχιστον 4,3 δις ευρώ από ταμεία και τσέπες μισθωτών, ενώ από την κατάργηση του 13ου και του 14ου μισθού (δώρα Χριστουγέννων και Πάσχα) καθώς και τη μείωση του κατώτατου μισθού εξαφανίστηκαν για τους εργαζόμενους ακόμη 3 δις ευρώ. Σε αυτά θα πρέπει να συνυπολογιστεί και το καθεστώς σκόπιμης καθυστέρησης καταβολής μέρους ή του συνόλου των απολαβών, η οποία έχει εμπεδωθεί ως νέα μάστιγα για τους μισθωτούς-νεοσκλάβους, η οποία κυμαίνεται από έναν έως ακόμη και δώδεκα μήνες και αφορά έναν αριθμό εργαζομένων που φθάνει τους 900.000. Η «καθυστέρηση» αυτή καταγράφεται στα κέρδη των επιχειρηματικών ισολογισμών, κατά το διάστημα το οποίο συντελείται. 
Επιστρέφοντας όμως στο εμπόριο, η τάση υπερσυγκέντρωσης συνοδεύεται και από τάσεις... ανοίγματος νέων επιχειρήσεων με έντονη την πολυεθνική μεγαλοεπιχειρηματική παρουσία. Έτσι, διαβάζουμε ότι «στη Θεσσαλονίκη και στο εκπτωτικό κέντρο One Salonica ο όμιλος Ralph Lauren άνοιξε πριν λίγο καιρό το μεγαλύτερο εκπτωτικό κατάστημά του στην Ελλάδα, που είναι και το μεγαλύτερο στη Nότια Eυρώπη». Την ίδια στιγμή, «σε συζητήσεις για ένα ακόμη κατάστημα στη συμπρωτεύουσα φαίνεται να βρίσκεται και ο όμιλος Calin, ο οποίος δραστηριοποιείται στο κομμάτι του underwear με τα σήματα Intimissimi, Calzedonia και Tezenis. Mέσα στο δύσκολο 2015 δε, άνοιξε πέντε συνολικά νέα καταστήματα. Tις επενδύσεις συνεχίζει και η Pink Woman που δημιουργήθηκε πριν από 12 χρόνια στη B. Eλλάδα και σήμερα μετρά ένα δίκτυο 13 ιδιόκτητων καταστημάτων, 73 franchises και 100 corners σε shop-in-shop. H αλυσίδα γυναικείας ένδυσης Tally Weijl μίσθωσε χώρο 182 τ.μ. στο Smart Park στα Σπάτα, ενώ η διεθνής αλυσίδα Athletes Foot έκανε το ντεμπούτο της στην Eλλάδα εφέτος από τον όμιλο Φουρλή με δύο καταστήματα σε Πειραιά και Kηφισιά, ενώ από τον Δεκέμβριο βρίσκεται και στο εμπορικό κέντρο του Aμαρουσίου “The Mall Athens”. Δύο νέα καταστήματα εγκαινίασε και η Prenatal σε Mαρούσι και Xαλκίδα. New entry στο ελληνικό λιανεμπόριο είναι η δανέζικη αλυσίδα οικιακού εξοπλισμού Jysk, η οποία το Nοέμβριο άνοιξε το τέταρτο κατάστημά της (στην περιοχή του Eλληνικού), ενώ συνεχίζει να υλοποιεί το πενταετές αναπτυξιακό της πλάνο, το οποίο προβλέπει τη δημιουργία 40 καταστημάτων σε όλη τη χώρα. Aλλά και στον κλάδο των underwear είχαμε νέα είσοδο, εκείνη της ολλανδικής εταιρείας Hunkemoller, η οποία εγκαινίασε το πρώτο της κατάστημα στην Eλλάδα και συγκεκριμένα στην Πάτρα”.
Τελικά όντως. Η κρίση γεννά ευκαιρίες. Για το κεφάλαιο, το σάρωμα των πάλαι ποτέ μεσαίων στρωμάτων και την εντατική εκμετάλλευση της εργατικής τάξης.