Ελπίδα ανατροπής η συμμαχία Unidos Podemos

Τελικά οι διαπραγματεύσεις κατέληξαν σε αποτυχία και οι ισπανικές εκλογές θα επαναληφθούν στις 26 Ιούνη. Ποιοι είναι οι λόγοι; Τι ακριβώς σημαίνει αυτό για την κατάσταση της ισπανικής αστικής τάξης; 
Από το αποτέλεσμα των εκλογών της 20ής Δεκέμβρη του 2015 προέκυψε ισοπαλία μεταξύ της Δεξιάς και της Αριστεράς όσον αφορά τον αριθμό των εδρών, γιατί η Ενωμένη Αριστερά (ΕΑ), που είχε πάρει σχεδόν ένα εκατομμύριο ψήφους, εξέλεξε μόνο δύο βουλευτές λόγω του εκλογικού συστήματος. Εν τω μεταξύ το Σοσιαλιστικό Κόμμα (PSOE), με ελάχιστα περισσότερες ψήφους από τη συμμαχία του Podemos και των άλλων ενωτικών σχημάτων (Καταλονία, Γαλικία), κατάφερε να εκλέξει πολύ περισσότερους βουλευτές. Μπροστά σε αυτή την κατάσταση, ένα αρκετά πλατύ και λαϊκό στρώμα της κοινωνίας φοβήθηκε ότι το Λαϊκό Κόμμα (PP) θα ξαναγυρνούσε στην κυβέρνηση. Έτσι, μπροστά σ’ αυτόν τον κίνδυνο άρχισε να κάνει εκπτώσεις στις απαιτήσεις του
Όλο αυτό έγινε μέσα σε ένα πλαίσιο όπου η ισπανική αστική τάξη είναι αρκετά δυνατή, μια και το κοινωνικό κίνημα δεν βρίσκεται στους δρόμους παλεύοντας ενάντια στις επιχειρήσεις, αλλά περιμένει τα πάντα από τις κάλπες. Το πρόβλημα της αστικής τάξης είναι ότι τα παλιά κόμματα που την υπερασπίζονταν σε ολόκληρη τη χώρα, δηλαδή το PP (Δεξιά), το PSOE (Σοσιαλιστές) και η CiU (δημοκράτες-εθνικιστές Καταλονίας), δεν εμπνέουν πια την πλειοψηφία της κοινωνίας, ενώ το νεαρό κόμμα των Ciudadanos (Πολίτες) δεν έχει ακόμα τόση δύναμη. Γι αυτό και ο σκοπός της είναι να κάνει ακίνδυνο το Podemos και να το ενσωματώσει στο σύστημα, καταλαβαίνοντας ότι η ανάπτυξή του είναι επικίνδυνη. [...]Στην πραγματικότητα όμως είχε γίνει αδύνατο να σχηματιστεί κυβέρνηση, αφού όλες οι φόρμουλες προϋπέθεταν μεγάλο τίμημα για όλους Γι’ αυτό και παρέτειναν τις διαπραγματεύσεις, οι οποίες διήρκεσαν τέσσερις μήνες, περιμένοντας κάποια από τις πλευρές να υποχωρήσει. Σχετικά με το Podemos χρειάζεται να έχουμε υπόψη μας τρία ζητήματα: 1) Η πρόταση στο PSOE για σχηματισμό κοινής κυβέρνησης είχε εργαλειακό χαρακτήρα για τον τομέα εκείνο που βρίσκεται κοντά στον Πάμπλο Ιγκλέσιας, και αυτός ήταν η φθορά του PSOE. 2) Αυτή η στάση προκάλεσε έναν αποπροσανατολισμό στην εκλογική βάση της Αριστεράς, επιβεβαιώνοντάς της ότι το PSOE είναι ένα «κόμμα της αλλαγής» και ότι το παρελθόν του είχε συγχωρεθεί. 3) Μια μερίδα της ηγεσίας γύρω από τον Ινίγο Ερεχόν έφτασε στο σημείο να υπονοεί ότι το Podemos έπρεπε να κάνει πίσω και να επιτρέψει μια κυβέρνηση του PSOE με τους Ciudadanos, παρόλο που το πρόγραμμά τους είναι νεοφιλελεύθερο, με σκοπό να φύγει από την κυβέρνηση το PP και να ξεκινήσει η αλλαγή, πράγμα το οποίο δημιούργησε ακόμα μεγαλύτερο αποπροσανατολισμό. Μετά το εσωτερικό δημοψήφισμα του Podemos και μπροστά στον κίνδυνο να απορριφθεί πλειοψηφικά μια τέτοια προοπτική, επαναπροσδιόρισαν τη στάση τους. Αν ένα πράγμα έγινε ξεκάθαρο είναι ότι ήταν απαγορευμένο στον Πέδρο Σάντσες, τον γενικό γραμματέα του PSOE, να συμμαχήσει με το Podemos, τόσο από την πλευρά των πιο σημαντικών ηγετών του κόμματός του όσο και από τους οικονομικούς, βιομηχανικούς, χρηματοπιστωτικούς και μιντιακούς ομίλους, τις μεγάλες επιχειρήσεις των χρηματιστηρίων όπως η Ibex 35. 
Ποια είναι η εκτίμησή σου για τις εκλογές της 26ης Ιούνη και ποια είναι τα πιθανά σενάρια; 
Η τελευταία δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε την Κυριακή 22 Μαΐου, στην εφημερίδα «El Pais», προβλέπει ένα γερό πλήγμα στους σοσιαλιστές και ένα καλό αποτέλεσμα για το σχηματισμό Unidos Podemos –αυτό είναι το όνομα της συμμαχίας μεταξύ της Ενωμένης Αριστεράς (IU) και του Podemos. Ταυτόχρονα όμως αυτή η δημοσκόπηση αποτυπώνει και δύο προβλήματα. Ένα μεγάλο ποσοστό αποχής, ένα 68% συμμετοχής, μικρότερο από το 73% του Δεκεμβρίου, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι 5% του εκλογικού σώματος δεν θα ψηφίσει. Όλοι οι εκλογικοί αναλυτές, είτε προέρχονται από τη Δεξιά είτε από την Αριστερά, συμφωνούν ότι αυτό το 5% προέρχεται από τους ψηφοφόρους της Αριστεράς. Από την άλλη χρειάζεται να σημειώσουμε ότι το το PP έχει ένα εκλογικό σώμα το οποίο αποτελείται από πολύ πιστούς δεξιούς, χωρίς ηθικά ζητήματα, οι οποίοι είναι διατεθειμένοι να συγχωρέσουν τη διαφθορά, τις επιθέσεις στην κοινωνία και τα ψέματα. Σύμφωνα με τη δημοσκόπηση, το PP κινείται στο 29,9%, το Unidos Podemos βρίσκεται στη δεύτερη θέση με 23,2% και το PSOE για πρώτη φορά πέφτει στην τρίτη θέση με 20,2%. Στην πραγματικότητα το PSOE βρίσκεται σε κρίση, σε μια διαδικασία πασοκοποίησης (pasokizacion), επιτρέψτε μου εδώ να «κακοποιήσω» την ελληνική γλώσσα, και η νέα αυτή κατάσταση μπορεί να επισπεύσει την κρίση του. 
Το πιο πιθανό σενάριο, παίρνοντας υπόψη φυσικά και το ενδεχόμενο μιας ισοπαλίας Δεξιάς-Αριστεράς ακόμα και στις έδρες, είναι ότι όλες οι καθεστωτικές δυνάμεις (πολιτικές και οικονομικές) θα συμμαχήσουν προσπαθώντας να αποτρέψουν το σενάριο μιας κυβέρνησης του Podemos. Δεν θα πρέπει να απορρίψουμε επίσης και το σενάριο να δεχτεί τελικά το PSOE μια κυβέρνηση με τη Δεξιά. Είναι πολύ πιθανό, ας πούμε, οι Ciudadanos να προτείνουν έναν μεγάλο συνασπισμό που θα τους περιλαμβάνει μαζί με το PSOE και το PP. Όποιο από όλα αυτά τα σενάρια και να υλοποιηθεί, η κρίση στο κόμμα των Σοσιαλιστών είναι δεδομένη. 
Η άλλη πιθανότητα είναι να προκύψει μια κυβέρνηση του PSOE μαζί με τα κόμματα που βρίσκονται στα αριστερά του, κάτω από την πίεση της λαϊκής αντιδεξιάς διάθεσης. Σε αυτή την περίπτωση τα προβλήματα θα είναι διαφορετικά, ανάλογα με το εάν το Unidos Podemos θα ξεπεράσει ή όχι σε ψήφους το PSOE. Πάντως για το τι τελικά θα συμβεί καλό είναι να μη στοιχηματίσει κανείς όλα του τα λεφτά σε κανένα σενάριο. 
Μήπως η επιμονή του Ιγκλέσιας γι’ αυτήν τη συμμαχία με το PSOE έχει προετοιμάσει ήδη και τη βάση του Podemos για ένα τέτοιο ενδεχόμενο μετά τις εκλογές; Αυτή η επιμονή φάνηκε να ξεπερνά το επίπεδο μιας απλής τακτικής αποδυνάμωσης του PSOE. 
Νομίζω ότι σε αυτή την τακτική του καλέσματος σε κυβέρνηση συνεργασίας με το PSOE συνυπήρξαν δύο διαφορετικές τάσεις. Η μη δημόσια εξήγηση που έδιναν όσοι βρίσκονται κοντά στον Ιγκλέσιας γι’ αυτήν τη στάση ήταν ότι αποτελούσε μέρος μιας τακτικής αποδυνάμωσης του PSOE και κερδίσματος της εκλογικής του βάσης. [...]Όμως η αλήθεια είναι ότι όλο αυτό όντως, συνειδητά ή ασυνείδητα, προετοιμάζει και φέρνει πιο κοντά το σενάριο μιας συμφωνίας με με το PSOE μετά τις εκλογές. Ας πούμε ότι φυσιολογικοποιεί στα μάτια των ψηφοφόρων αυτή την πιθανότητα, πράγμα το οποίο σε ένα σκηνικό απουσίας κοινωνικών αντιστάσεων κουβαλά τον μεγάλο κίνδυνο της μετακίνησης προς τα δεξιά. Μπροστά σε μια συμφωνία κυβέρνησης με το PSOE, όλα εξαρτώνται από το πρόγραμμα, καθώς και το λόγο από τον οποίο θα συνοδεύεται. Δυστυχώς, πολύς κόσμος του Podemos μπορεί να βλέπει σε αυτή την κυβέρνηση ένα μικρότερο κακό. Επιπλέον θα επανεμφανιζόταν μια κρίση στο Podemos, καθώς και μια απογοήτευση του πιο μαχητικού και αριστερού δυναμικού του. 
Ένα από τα νέα που υποδεχτήκαμε με μεγάλη χαρά στην Ελλάδα ήταν η συμμαχία του Podemos με την Ενωμένη Αριστερά. Πρόκειται απλά για μια εκλογική συμμαχία ή υπάρχει και κάτι περισσότερο; 
Για την ώρα είναι μια εκλογική συνεργασία. Αν έχει επιτυχία στις κάλπες και αυξήσει τις έδρες της Αριστεράς, αυτό θα ανοίξει μια νέα εποχή, τη δημιουργία μιας νέας αντινεοφιλελεύθερης δύναμης, ικανής να αγωνιστεί για συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις που δεν θα είναι ρεφορμιστικές. Αυτό θα πρόσφερε μεγαλύτερες πιθανότητες για σχέδια μεγαλύτερης εμβέλειας, σε μεσο- και μακροπρόθεσμο επίπεδο. Δεν αποκλείω επίσης το ενδεχόμενο μιας βαθιάς ανασύνθεσης των δυνάμεων, με τη μορφή νέων ενωτικών μορφών, ενός σταθερού ενωτικού μετώπου ή ενός κόμματος-κινήματος. Εάν δεν έχει επιτυχία ή έχει μικρή κοινοβουλευτική έκφραση, θα σημάνει ένα πισωγύρισμα για την Αριστερά και μια απογοήτευση για τις δυνάμεις που προέκυψαν από το κίνημα 15Μ το 2011. 
Ποια είναι τα βασικά σημεία του εκλογικού προγράμματος της συμμαχίας Unidos Podemos; 
Ας πούμε ότι τα ξεχωριστά εκλογικά προγράμματα του Podemos και της IU του περασμένου Δεκέμβρη ήταν πιο αριστερά από το εκλογικό πρόγραμμα της νέας συμμαχίας, που δημοσιοποιήθηκε με το σύνθημα «Να αλλάξουμε την Ισπανία, 50 βήματα για να κυβερνήσουμε μαζί». Είναι ένα αντινεοφιλελεύθερο πρόγραμμα από το οποίο λείπουν πολλά βασικά ζητήματα. Πιστεύω ότι αυτό το πρόγραμμα είναι αποτέλεσμα δύο παραγόντων: από τη μια της πρόθεσης να παρουσιαστεί η συμμαχία ως μια κυβερνητική δύναμη μεταρρυθμιστική αλλά όχι ρηξιακή, για να μην τρομάξει η εκλογική βάση των Σοσιαλιστών την οποία θέλει να κερδίσει, και από την άλλη της αδυναμίας να υπάρξει συμφωνία σε σημαντικά θέματα μέσα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα, αφού οι συζητήσεις ξεκίνησαν πολύ αργά και είχαν ως βασικό σκοπό να προλάβουν τις ημερομηνίες, να κλείσουν τα ψηφοδέλτια και να παρουσιάσουν τις υποψηφιότητες.
Τα βασικά σημεία είναι ένα σχέδιο ενεργητικής μετάβασης προς ανανεώσιμες πηγές ενέργειας καθώς και η μεταρρύθμιση του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας για τον περιορισμό των ενεργειακών ολιγοπωλίων. Επίσης προτείνονται νέοι δρόμοι, λιγότερο αντικοινωνικοί, για τη μείωση του ελλείμματος (δεν κατονομάζεται το χρέος παρά μόνο σε σχέση με μια πρόταση για ένα ευρωπαϊκό συνέδριο που θα ανασυγκροτήσει την Ευρώπη), η μεταρρύθμιση του άρθρου 135 του Συντάγματος που δίνει προτεραιότητα στις πληρωμές προς τους δανειστές έναντι των δημοσίων επενδύσεων και των κοινωνικών δαπανών. Επίσης περιλαμβάνει τον αγώνα ενάντια στις φορολογικές απάτες και για μια προοδευτική φορολογική μεταρρύθμιση, κατάργηση της εργασιακής ρύθμισης του PP, τη δημιουργία ενός νέου πλαισίου εργασιακών σχέσεων, καθώς και την εντατικοποίηση του αγώνα ενάντια στην ανεργία, αναδιάρθρωση των χρεών για τα υποθηκευμένα σπίτια, ένα νέο παραγωγικό μοντέλο, τη δημιουργία μιας δημόσιας τράπεζας, καθώς και μια μεγάλη γκάμα κοινωνικών μέτρων (εγγυημένο εισόδημα, στέγαση, μέτρα για την υγεία και τη δημόσια παιδεία), όλα κάτω από τον τίτλο κοινωνική δημοκρατία. Το περιβαλλοντικό πρόγραμμα είναι πλήρες, και τελικά, απ’ ό,τι φαίνεται, αποτυπώνονται κάποιες προθέσεις για μεταρρύθμιση της ΕΕ που αν και ανεπαρκείς δεν πρόκειται να γίνουν αποδεκτές από το καθεστώς. 
Ένα τελευταίο σχόλιο για την εσωτερική κατάσταση του Podemos σχετικά με ζητήματα δημοκρατίας, καθώς και την αντιπροσωπευτικότητα όλων των δυνάμεών του στις εκλογές. Τι σημαίνουν κινήσεις όπως η αλλαγή του γραμματέα οργάνωσης;
Η καθαίρεση του Σέρχιο Πασκουάλ από τη θέση του γραμματέα Οργάνωσης και η αντικατάστασή του από τον Πάμπλο Ετσενίκε ανοίγει μια νέα εποχή για τις εσωτερικές εξελίξεις στο κόμμα και δείχνει το μέγεθος της σύγκρουσης ανάμεσα στον Ιγκλέσιας, που είναι ο γενικός γραμματέας, και τον Ερεχόν, που είναι ο πολιτικός γραμματέας και καθοδηγητής του Πασκουάλ. Ας πούμε ότι καθαρίζει κάπως η ατμόσφαιρα, γίνεται κάπως πιο ελεύθερη, λιγότερο γραφειοκρατική, αν και δεν υπάρχουν ακόμα πολλά χειροπιαστά παραδείγματα αυτής της αλλαγής. Έχουμε πια μια δημόσια αναγνώριση από την πλευρά του Ιγκλέσιας ότι υπάρχουν τρεις μεγάλες τάσεις μέσα στο Podemos, η δική του, του Ερεχόν και αυτή της Τερέσα Ροδρίγες και των Αντικαπιταλίστας. Όμως η αναγνώριση του πλουραλισμού πρέπει να συνοδεύεται από πρακτικές και κανόνες που διευκολύνουν πραγματικά τον πλουραλισμό. Υπάρχει αυτήν τη στιγμή μια πλατιά συμφωνία για την ανάγκη εκδημοκρατισμού και αποκέντρωσης της εσωτερικής λειτουργίας, η οποία προϋποθέτει και τη διεξαγωγή ενός νέου συνεδρίου (της Συνέλευσης Πολιτών, όπως ονομάζεται στο Podemos). Δυστυχώς στις 26 Ιουνίου δεν θα υπάρχουν αντιπρόσωποι των Αντικαπιταλίστας στις εκλογικές λίστες λόγω της απόφασης της ηγεσίας να μην αλλάξουν οι λίστες του Δεκέμβρη παρά μόνο για να περιλάβουν και τους υποψηφίους της IU. Πρόκειται για μια χαμένη ευκαιρία να αποδοθεί επιτέλους δικαιοσύνη σε μια μερίδα του Podemos που έχει υποστεί κακομεταχείριση, μια μερίδα αγωνιστών και με παρουσία σε όλες τις πόλεις. Μια επιλογή που θα δυνάμωνε τη συμμαχία αλλά και την κοινοβουλευτική ομάδα. Κανείς δεν ισχυρίστηκε ότι είναι εύκολο να χτίζονται δημοκρατικές οργανώσεις, εμείς όμως θα το κατορθώσουμε.