Η Βρετανία μετά το Brexit: Μεγάλη η αναταραχή, «παιζόμενη» η κατάσταση...

Και στα δύο στρατόπεδα ηγήθηκαν αντιδραστικές δυνάμεις (με την Αριστερά να είναι στο περιθώριο) και αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα στο πολιτικό τοπίο μετά το δημοψήφισμα: Αυτό θα ίσχυε όποια πλευρά κι αν επικρατούσε. Αν σήμερα το αποτέλεσμα ερμηνεύουν ο ακροδεξιός Φάρατζ και οι ευρωσκεπτικιστές Τόρηδες, σε περίπτωση νίκης της «Παραμονής» το αποτέλεσμα θα ερμήνευε ένας «νικητής» νεοφιλελεύθερος, ρατσιστής Κάμερον. 
Η νίκη του Brexit πράγματι καθορίστηκε από τη λαϊκή ψήφο. Την πλάστιγγα έγειραν οι κάτοικοι των ρημαγμένων από δεκαετίες νεοφιλελευθερισμού περιοχών. Οι εργαζόμενοι στις υπηρεσίες διχάστηκαν, ενώ τα 2/3 των ειδικευμένων χειρωνάκτων, των ανειδίκευτων, των συνταξιούχων, των ανέργων, όσων ζουν από το κράτος πρόνοιας, ψήφισαν έξοδο. Το μέσο εισόδημα των περιοχών που ψήφισαν Έξοδο είναι κατώτερο των περιοχών που ψήφισαν παραμονή. 
Αυτή τη διάσταση αναγνώρισαν η βουλεύτρια των Εργατικών Νταϊάν Άμποτ («μια κραυγή ανυπακοής ενάντια στην ελίτ του Γουέστμινστερ»), ο Τζέρεμι Κόρμπιν («εκατομμύρια άνθρωποι αισθάνονται αποκλεισμένοι από ένα πολιτικό και οικονομικό σύστημα που τους απογοήτευσε»), αλλά και εργοδοτικά στελέχη («το εκλογικό σώμα κουράστηκε να ακούει την ελίτ να του λέει πώς πρέπει να ψηφίσει»). Όλοι αυτοί οι άνθρωποι που εξέφρασαν την οργή τους θα ήταν εγκληματικό να «χαριστούν» με ευκολία στην ακροδεξιά. Υπήρξαν άλλωστε και περιοχές όπου οι «λευκοί Βρετανοί» είναι μειοψηφία και -σε συνθήκες σημαντικής συμμετοχής- επικράτησε το Brexit. 
Αλλά, ταυτόχρονα, κανείς δεν μπορεί να «καθαγιάσει» την ψήφο υπέρ της εξόδου. Συνυπήρξαν με τα «αντι-ελίτ» αισθήματα και ξενοφοβικά αντανακλαστικά, καθώς αυτά προώθησαν με δριμύτητα οι ηγεσίες του Brexit και καθώς αυτά ήδη καλλιεργούνταν για χρόνια στο Νησί: δεν είναι ανάγκη να είναι ακροδεξιοί ρατσιστές οπαδοί του UKIP οι ρημαγμένοι από την κρίση, όταν για χρόνια ακούν ακόμα και από τα συνδικάτα τους ότι «οι μετανάστες παίρνουν δουλειές και ρίχνουν τα μεροκάματα». Η επιθυμία για «εθνική αναδίπλωση» και η ξενοφοβία σίγουρα έπαιξαν σημαντικότερο ρόλο στους ψηφοφόρους του Brexit από ό,τι σε εκείνους του Bremain. Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί πως και η καμπάνια της Παραμονής δεν υστέρησε σε ρατσιστικές κορώνες.
Αν δεν επιτρέπεται να χαριστούν 17 εκατομμύρια άνθρωποι στην ακροδεξιά, δεν γίνεται και να χαριστούν 16 εκατομμύρια άνθρωποι στα «βολεμένα νεοφιλελεύθερα ευρωλιγούρια». Το κοινό της Παραμονής δεν ταυτίζεται απόλυτα με το ελληνικό «Μένουμε Ευρώπη»: Έχει μέσα και αντιρατσιστές αγωνιστές που απεχθάνονται τον Φάρατζ, και τα 2/3 της (κατεξοχήν εργατικής) εκλογικής βάσης των Εργατικών, την πλειοψηφία της νεολαίας (που δεν είναι όλοι «γκόλντεν μπόις», μάλλον το αντίθετο), των μαύρων, των μουσουλμάνων, των Ασιατών.
Το βρετανικό δημοψήφισμα δεν ήταν σαν το ελληνικό. Διαίρεσε τη Δεξιά, την Κεντροαριστερά, την Αριστερά, αλλά και όλες τις κοινωνικές τάξεις. Αξίζει να σημειωθεί πως αν και η πλειοψηφία των μισθωτών που πήγαν ώς την κάλπη στήριξε την Έξοδο, ταυτόχρονα η αποχή ήταν μαζικότερη στην εργατική τάξη. 
Για όλους αυτούς τους λόγους, κάθε «εύκολη» ανάλυση των συνεπειών του δημοψηφίσματος είναι πρόωρη. Ο αντίκτυπός του στην ίδια τη Βρετανία θα κριθεί από τις ίδιες τις πολιτικές εξελίξεις. 
Ανοιχτό στοίχημα
Έχουν δίκιο σύντροφοι στη βρετανική Αριστερά που καλωσορίζουν το Brexit, ισχυριζόμενοι πως «χωρίς αναταραχή δεν γίνεται κοινωνική αλλαγή». Ωστόσο δεν ισχύει αυτόματα το «μεγάλη αναταραχή, υπέροχη κατάσταση». Η αναταραχή είναι μεγάλη, αλλά η κατάσταση θα κριθεί από τον υποκειμενικό παράγοντα. Αλλιώς, ο αντίπαλος μπορεί εύκολα να χρησιμοποιήσει την «αναταραχή» προς όφελός του: είτε πρόκειται για την ακροδεξιά, που επιχειρεί να εμφανιστεί «ηγεμονική» μετά τη νίκη του Brexit, είτε πρόκειται για τη Δεξιά και την αστική τάξη, που στρώνει το δρόμο είτε σε μια «βελούδινη» ακύρωση της απόφασης του βρετανικού λαού είτε σε μια «εθνικά περήφανη» σκληρή λιτότητα στο όνομα της «διαχείρισης των συνεπειών της εξόδου από την ΕΕ».
Προς το παρόν, η πολιτική κρίση είναι ανοιχτή. 
Οι Τόρηδες, για άλλη μια φορά στην ιστορία τους, σπαράζονται γύρω από το ζήτημα της ΕΕ. Ο Κάμερον, που οργάνωσε το δημοψήφισμα με στόχο να «λήξει η συζήτηση» στο κόμμα του, είναι ηττημένος. Μέχρι τον Οκτώβρη (εκλογή νέας ηγεσίας) θα είναι ένας «πρωθυπουργός-ζόμπι», και αυτό είναι μια καλή αρχή. Στο κόμμα του έχουν βγει πολλά μαχαίρια (όπως η πισώπλατη μαχαιριά του ευρωσκεπτικιστή Γκόουβ στον «ομοϊδεάτη» του, Μπόρις Τζόνσον, που εξωθήθηκε εκτός διεκδίκησης της ηγεσίας του κόμματος). Απέναντι στον Γκόουβ, ισχυρότερη θεωρείται η Τερέζα Μέι, υποστηρίκτρια της ΕΕ, που δεν εκτέθηκε ανοιχτά ενάντια στην ευρωσκεπτικιστική πτέρυγα του κόμματος. Είναι η υποψήφια που αντανακλά καλύτερα τα μισόλογα των ευρωσκεπτικιστών την επομένη της νίκης τους (αργόσυρτο διαζύγιο ή/και διατήρηση «ειδικής σχέσης» με την ΕΕ).
Αν το ένα σκέλος της «αναδίπλωσης» αφορά τους Τόρηδες, το άλλο αφορά τον Φάρατζ, που μετά τη νίκη υποχρεώνεται να αποκαλύψει το πραγματικό του πρόσωπο: ενώ επιμένει στις αταξικές αοριστίες περί «ανεξαρτησίας», δήλωσε γρήγορα πως η υπόσχεση να ανακατευθυνθούν τα χρήματα που στέλνονταν στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό προς το βρετανικό ΕΣΥ «ήταν προεκλογικό λάθος»... (ακολούθησε η αινιγματική παραίτησή του, άλλο ένα «κρισιακό» γεγονός).
Η κρίση είναι εξίσου σοβαρή στους Εργατικούς. Η δεξιά πτέρυγα του κόμματος οργανώνει ανταρσία ενάντια στον Κόρμπιν. Το «κατηγορητήριο» είναι γελοίο: Ενώ η γραμμή των μπλερικών (άκριτος νεοφιλελεύθερος ευρωπαϊσμός, ταύτιση με τον Κάμερον) έχει μόλις ηττηθεί, οι ίδιοι καταγγέλλουν ως ένοχο τον... Κόρμπιν που «δεν ήταν αρκετά ένθερμα φιλο-ΕΕ». Συμπληρώνουν πως ενόψει πιθανών εκλογών, «ο Κόρμπιν είναι πολύ ριζοσπάστης για να κερδίσει». Η αλήθεια είναι η αντίθετη. Ο Κόρμπιν είναι ο μοναδικός που μπορεί ακόμα να επικοινωνήσει και με το 1/3 της βάσης που επέλεξε Brexit και με σοβαρό τμήμα των 2/3 που επέλεξαν Bremain, βάσει της δικής του «ευρω-κριτικής» άποψης. Αλλά αυτά δεν ενδιαφέρουν τους ταλιμπάν του σοσιαλφιλελευθερισμού. Ο γκουρού τους, ο Τόνι Μπλερ, ήταν πολύ πιο ειλικρινής όταν δήλωνε: «Δεν θα ήθελα να κερδίσω εκλογές με ένα παλιομοδίτικο αριστερό πρόγραμμα. Ακόμα κι αν αυτός ήταν ο δρόμος προς τη νίκη, δεν θα τον ακολουθούσα».
Η ανταρσία των μπλερικών έχει βάλει τους Εργατικούς μπροστά σε μια κορυφαία σύγκρουση: Βουλευτές (η συντριπτική πλειοψηφία τους κατά του Κόρμπιν) εναντίον βάσης (η συντριπτική πλειοψηφία της υπέρ του Κόρμπιν). Ενώ η ΚΟ εξεγείρεται εναντίον του, ενώ κεντρικά στελέχη τού ζητούν να παραιτηθεί, δεκάδες χιλιάδες μέλη διαδηλώνουν σε κάθε πόλη της Αγγλίας ενάντια στο «πραξικόπημα». Οι μπλερικοί αντιλαμβάνονται πως δεν έχουν υποψήφιο επαρκή να κερδίσει μια νέα εσωκομματική αναμέτρηση, γι’ αυτό και ρίχνουν όλη τους την πίεση στον Κόρμπιν να παραιτηθεί οριστικά και να μη διεκδικήσει επανεκλογή. Όσο ο Κόρμπιν αρνείται να παραδώσει τα όπλα, κι όσο δεν συμβιβάζεται, δεν αποκλείεται ακόμα και η διάσπαση. Η έκβαση αυτής της μάχης (με πιθανό και το σενάριο ενός νέου «συμβιβασμού» που θα δένει χειροπόδαρα τον Κόρμπιν) θα είναι κρίσιμη για την επόμενη μέρα στη Βρετανία.
Την εικόνα κρίσης συμπληρώνει η κατάσταση σε Σκοτία και Ιρλανδία. Το SNP διεκδικεί νέο δημοψήφισμα ανεξαρτητοποίησης (επικαλούμενο τη νίκη της Παραμονής στη Σκοτία), ενώ το Σιν Φέιν διεκδικεί δημοψήφισμα επανένωσης της Ιρλανδίας (επικαλούμενο τη νίκη της Παραμονής στη Βόρεια Ιρλανδία). Είναι δείγμα τού πόσο σύνθετη είναι η κατάσταση: κινήματα «εθνικής ανεξαρτησίας» να επικαλούνται τη συνέχεια της σχέσης με την... ΕΕ για να κερδίσουν τους στόχους τους και να χτυπήσουν αυτόν που θεωρούν πραγματικό αντίπαλο, το Λονδίνο. Είναι επίσης δείγμα των ορίων μιας «εθνικής στρατηγικής»: η «απελευθέρωση από το Λονδίνο» να ταυτίζεται (έστω και για τακτικούς λόγους) με την πρόσδεση στο «άρμα των Βρυξελλών». Όπως και να ’χει, η προοπτική διάλυσης του «Ηνωμένου Βασιλείου» είναι ένα ακόμα υλικό στο «εκρηκτικό» μείγμα κλυδωνισμών του ιμπεριαλισμού. 
Οι μάχες που έρχονται
Εν τω μεταξύ, τα χειρότερα στοιχεία και των δύο στρατοπέδων επιχειρούν να επιβάλουν το στίγμα τους. Οι διαδηλώσεις υπέρ της ΕΕ και οι κινήσεις αμφισβήτησης του αποτελέσματος διακρίνονται από μια ελιτίστικη λογική ενάντια στους «φτωχούς που ψηφίζουν λάθος». Την ίδια ώρα, οι ακροδεξιοί αισθάνονται αρκετά ισχυροί για να πολλαπλασιάσουν τις ρατσιστικές επιθέσεις τις τελευταίες μέρες. 
Απέναντι σε αυτά θα έχει να παλέψει το εργατικό κίνημα στη Βρετανία. Η επόμενη μέρα πρέπει να βρει τα συνδικάτα και τα κινήματα να παλεύουν υπέρ των εργατικών δικαιωμάτων και ενάντια στο ρατσισμό. Μια πάλη που μπορεί να ενώσει «τα καλύτερα παιδιά» και στις δύο πλευρές του δημοψηφίσματος. Η μόνη πάλη που μπορεί να υπερβεί τη ζοφερή, αντιδραστική συζήτηση που άνοιξαν και οι δύο πλευρές του δημοψηφίσματος. Αντιφασιστικές διαδηλώσεις σε διάφορες πόλεις ενώνουν τους αντιρατσιστές. Απεργίες όπως των εκπαιδευτικών δείχνουν το δρόμο. Στις 16 Ιούλη, αντιρατσιστικές οργανώσεις και οργανώσεις κατά της λιτότητας οργανώνουν κοινή διαδήλωση στο Λονδίνο. Αυτές οι μάχες, για τα «ταπεινά» εργατικά αιτήματα, για τα «δευτερεύοντα» θέματα των μεταναστών, θα κρίνουν και την επόμενη μέρα του «exit», μια αλήθεια που δεν πρέπει να ξεχνά ποτέ η Αριστερά.
Όπως είπε και ο Ίμον Μακάν, μαρξιστής, ιστορικό στέλεχος της Αριστεράς στην Ιρλανδία, βουλευτής πλέον, «δεν υπάρχει αναπόφευκτη έκβαση... Επαναλαμβάνουμε το σύνθημα που είχαμε και στη διάρκεια του δημοψηφίσματος: Μέσα ή Έξω, ο αγώνας συνεχίζεται».